Hayat Bilgisi Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması*

Yıl 2023, Cilt: 43 Sayı: 1, 183 - 209, 28.04.2023

Gonca DEMİRTAŞ ŞENEL Bekir BULUÇ

https://doi.org/10.17152/gefad.1202004

Öz

Bu araştırmanın amacı ilkokul üçüncü sınıf öğrencilerinin hayat bilgisi dersine yönelik tutumlarını ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Geliştirilen ölçeğin geçerliğini ve güvenirliğini tespit etmeye yönelik olarak oluşturulan form Niğde ili Çiftlik ilçesinde bulunan 494 üçüncü sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Yapı geçerliğinin belirlenebilmesi için Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır. Açımlayıcı analiz sonucunda, ölçeğin 11 madde ve 2 alt boyuttan oluştuğu belirlenmiştir. Bu boyutlar “olumlu tutum” ve “olumsuz tutum” ifadeleri olarak adlandırılmıştır. Bununla birlikte ölçeğin toplam varyansın %46,572’sini açıkladığı belirlenmiştir. Güvenirlik açısından ölçek değerlendirildiğinde ise; ölçeğin tamamı için Cronbach alfa güvenirlik katsayısı. 811 iken, “olumlu tutum” alt boyutu için alfa güvenirlik katsayısı .720 ve “olumsuz tutum” alt boyutu için alfa güvenirlik katsayısı .738 olarak tespit edilmiştir. Ayrıca ölçeğin geçerliğine ilişkin doğrulayıcı faktör analizi de yapılarak analiz sonucunda 2 faktörlü yapı doğrulanmıştır. Ayrıca %27 alt ve %27 üst grupların madde puanları arasındaki farkın anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Bulgular sonucunda ölçeğin ilkokul üçüncü sınıf öğrencilerinin hayat bilgisi dersine ilişkin tutumlarını geçerli ve güvenilir şekilde ölçtüğü ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hayat bilgisi, Tutum, Tutum ölçeği, Ölçek geliştirme.

A Study of Developing an Attitude Scale Towards Life Science Course

Öz

The aim of this research is to develop a measurement tool to measure the attitudes of third grade primary school students towards the life science lesson. The form created to determine the validity and reliability of the developed scale was applied to 494 third grade students. Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were performed to determine the construct validity. As a result of the exploratory analysis, it was determined that the scale consisted of 11 items and 2 sub-dimensions. These dimensions were named as “positive attitude” and “negative attitude” statements. However, it was determined that the scale explained 46,572% of the total variance. When the scale was evaluated in terms of reliability; while the Cronbach's alpha reliability coefficient for the whole scale was .811, it was determined that there was a significant difference between the item scores of the high-low-27-percent groups.In addition, confirmatory factor analysis was also performed regarding the validity of the scale, and as a result of the analysis, the 2-factor structure was confirmed. As a result of the findings, it was revealed that the scale measures the attitudes of the third grade students towards the life science lesson in a valid and reliable way.

Anahtar Kelimeler

Life science, Attitude, Attitude scale, Scale development

Kaynakça

• Ajzen, I. (2001). Nature and operation of attitudes. Annual Review of Psychology. 52:27–58.
• Allport, G.W. (1935). Excerpted from an article in C. Murchison (Ed.), Handbook of Social Psychology, Clark University Press, Worcester, Mass.
• Arul, M.J. ve Misra, S. (1977). Measurement of attitudes. Indian institute of management ahmedabad. http://vslir.iima.ac.in:8080/jspui/bitstream/11718/1288/1/WP%201977_158.pdf adresinden erişilmiştir.
• Anderson, L. W. (1991). Tutumların ölçülmesi. Çev. Nükhet Çıkrıkçı, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 24 (1), 241-250.
• Başol, G. (2020). Araştırmacılar için istatistik (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Bilge, F. (2015). Gestalt ve insancıl öğrenme yaklaşımı. B. Yeşilyaprak (Ed.), Eğitim psikolojisi içinde (s. 273). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (19. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Devellis, R. F. ve Thorpe, C. (2017). Scale development: Theory and applications (5. Baskı). Thousand Oaks: SAGE Publications
• Doob, L. W. (1947). The behavior of attitudes. Psychological Review, 54(3), 135–156.
• Durmuş, B., Yurtkoru S.E. ve Çinko,M. (2013). Sosyal Bilimlerde SPSS’le veri analizi. Beta yayınları (5. Baskı). İstanbul.
• Gültekin, M. (2015). Hayat bilgisi öğretimi.Ankara:Nobel.
• Güney, S. (2008). Davranış bilimleri. Ankara:Nobel.
• Gürbüz, S. (2019). AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Seçkin.
• Hogg, M.A. ve Vaughan, G.M. (2014). Sosyal psikoloji.(Çev. İbrahim Yıldız, Aydın Gelmez) Ankara: Ütopya
• İnceoğlu, M. (2011). Tutum, algı, iletişim. (6. Baskı), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kabapınar, Y. (2016). Kuramdan uygulamaya hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara:Pegem Akademi.
• Kaiser, H. F. (1974). An index of factorial simplicity. Psychometrika, 39(1), 31-36. doi: 10.1007/BF02291575
• Kan, A. (2019). Ölçme araçlarında bulunması gereken nitelikler. H. Atılgan (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme içinde (12. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kan, A. (2019). Ölçme sonuçları üzerinde istatistiksel işlemler. H. Atılgan (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme içinde ( 12. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kan,A., ve Akbaş, A. (2005). Lise öğrencilerinin kimya dersine yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2).
• Kaya, E. (2020). Hayat bilgisi, sosyal bilgiler ve fen bilgisi derslerinin temeli: Toplu öğretim sistemi. Ankara: PegemAkademi.
• Kaya, E. and Bayram, H. (2021). Examining the relationship between the social studies lesson in Turkey and Decroly's integrated education system. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 483-504. DOI: 10.18039/ajesi.786992
• King, L.A. (2021). Psikoloji bilimi. Çeviri Editörü ( Öztürk, A., Kurt, M. ve İnözü M.). Ankara: Palma Yayınevi
• MEB, (2018). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1,2 ve 3. Sınıflar).Ankara.
• Oker, D. ve Tay, B. (2020). Hayat bilgisi dersi tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve öğrencilerin hayat bilgisi dersine yönelik tutumları. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi , 10(2), 731-756, doi: 10.23863/kalem.2020.173
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Shevlin, M.E., ve Lewis, C.A. (1999). The revised social anxiety scale: exploratory and confirmatory factor analysis. The Journal of Social Psychology, 2, 250-252
• Sönmez, V. (2016). Hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen kılavuzu. (7. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49–74. http://www.nebisumer.com/wp-content/uploads/2015/03/SumerN.2000.YEM_TPY.pdf adresinden erişilmiştir.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
• Tahiroğlu, M. ve Özalp, M. T. (2021). İlkokulda hayat bilgisi öğretimi. H. Akyol ve A. Avşar Tuncay (Ed.), İlkokulda eğitim ve öğretim içinde (s.187-210). Ankara: Pegem Akademi.
• Tavşancıl, E. (2018). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (6. Baskı). Ankara: Nobel.
• Tay, B. (2017). Hayat bilgisi: hayatın bilgisi. B. Tay, (Ed.), Etkinlik örnekleriyle hayat bilgisi öğretimi içinde (1-42). Ankara: Pegem.
• Tezbaşaran, A.A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu. 3. Sürüm, e-kitap, Türk Psikologlar Derneği,Mersin. https://www.academia.edu/1288035/Likert_Tipi_%C3%96l%C3%A7ek_Haz%C4%B1rlama_K%C4%B1lavuzu adresinden erişilmiştir.
• Zayimoğlu-Öztürk, F. ve Coşkun, M. (2015). Hayat Bilgisi dersine yönelik bir tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(1), 239-251.