An Analysis of the Ethical Decision-Making Processes of University Administrators

Yıl 2024, Cilt: 44 Sayı: 1, 527 - 565, 30.04.2024

Serkan Şen Servet Özdemir

https://doi.org/10.17152/gefad.1401869

Öz

The aim of the study is to analyze the ethical decision-making processes of university administrators. Case study design is used in the study. The data is obtained by semi-structured interview method from a total of 10 university administrators at three different universities in Ankara. In this study, typical case sampling method is used. University administrators use the lens of ethics of justice, ethics of the profession, ethics of care and ethics of critique in solving ethical dilemmas in decision-making processes, respectively. While the institutional factors that cause ethical dilemmas in the decision-making processes of university administrators include senior administrators’ pressure, organizational culture, nepotism, lack of time and information and legal deficiency, individual factors appear to be the personality, experience and communication skills of the administrators. Among the administrative methods that should be followed in order to solve the ethical dilemmas in the decision-making processes of university administrators, the use of meritocracy instead of nepotism, drawing the legal and ethical framework, ensuring accountability, increasing university autonomy and the need for more research stand out. What needs to be done for administrators is to develop ethical awareness, provide ethical decision-making training and ensure the participation of stakeholders in decision-making processes. The study, which strives to reveal the ethical decision-making processes of university administrators, is expected to help start the discussion on ethical decision-making and conduct more research on the subject.

Anahtar Kelimeler

Ethical decision-making, University administrators, Ethics of justice, Ethics of critique, Ethics of care, Ethics of the profession

Üniversite Yöneticilerinin Etik Karar Verme Süreçlerinin İncelenmesi

Öz

Çalışmanın amacı, üniversite yöneticilerinin etik karar verme süreçlerini incelemektir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Veriler Ankara şehrindeki üç ayrı üniversitedeki toplam 10 üniversite yöneticisinden yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle elde edilmiştir. Bu çalışmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden tipik durum örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Üniversite yöneticileri karar verme süreçlerindeki etik ikilemlerin çözümünde sırasıyla adalet etiği, meslek etiği, ilgi etiği ve eleştiri etiği çerçevesini kullanmaktadır. Üniversite yöneticilerinin karar verme süreçlerinde etik ikileme neden olan kurumsal faktörler arasında üst yönetim baskısı, kurumsal kültür, kayırmacılık, zaman ve bilgi eksikliği ve yasal eksiklik yer alırken bireysel faktörlerin ise yöneticilerin kişiliği, deneyimi ve iletişim becerileri olduğu görülmektedir. Üniversite yöneticilerinin karar verme süreçlerindeki etik ikilemlerin çözümü için yönetime ilişkin izlenmesi gereken yollar arasında kayırmacılığın yerine liyakatin işletilmesi, yasal ve etik çerçevenin çizilmesi, hesap verebilirliğin sağlanması, üniversite özerkliğinin arttırılması ve daha çok araştırma yapılmasının gerekliliği öne çıkmaktadır. Yöneticilere ilişkin yapılması gerekenler ise etik farkındalığın geliştirilmesi, etik karar verme eğitiminin verilmesi ve paydaşların kararlara katılımının sağlanmasıdır. Üniversite yöneticilerinin etik karar verme süreçlerini ortaya çıkarma çabasındaki bu çalışmanın, etik karar verme ile ilgili tartışmanın başlamasına ve bu konuda daha çok araştırma yapılmasına yardımcı olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Etik karar verme, Üniversite yöneticileri, Adalet etiği, Eleştiri etiği, İlgi etiği, Meslek etiği

Etik Beyan

Araştırma, Başkent Üniversitesi Etik Komisyonunun 22.07.2022 tarih ve E-62310886-605.99-145401 sayılı onayı ile yürütülmüştür.

Kaynakça

• Acar, M. (2004). Örgüsel yönetim. Ankara: Nobel Yayın.
• Açıkalın, A. ve Turan, S. (2020). Bir anlam köprüsü inşa etme aracı olarak okullarda etkili iletişim (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Allmendinger, M. L. (2018). Ethics and decision-making by higher education administrators in intercollegiate athletics and student affairs (Unpublished doctoral dissertation). Michigan State University, Michigan.
• Apple, M.W. (2001). Educating the “right”way: Markets, standards, god, and inequality. New York: Routledge.
• Badaracco, J. L. ve Webb, A. P. (1995). Business Ethics: A view from the Trenches. California Management Review, 37(2), 8-28.
• Banaji, M. R., Bazerman, M. H. ve Chugh, D. (2003). How (un)ethical are you?, Harvard Business Review, 81(12), 56-64 .
• Bates, R. J. (1980). Educational administration, the sociology of science, and the management of knowledge. Educational Administration Quarterly, 16(2), I-20.
• BBC News Türkçe (2018, 6 Nisan). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi’nde 4 kişinin öldürüldüğü saldırı hakkında neler biliniyor? https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-43660110
• Beck, L.G. (1994). Reclaiming educational administration as a caring profession. New York: Teachers College Press.
• Brown, M. E. ve Treviño, L. K. (2006). Ethical leadership: A review and future directions. The Leadership Quarterly, 17(6), 595-616.
• Bulut-Şahin, B. (2023). Yükseköğretimde okul yöneticiliği: Uluslararasılaşma örneği. A. S. Saraçoğlu ve A. K. Eranıl (Ed.), Türkiye'de Okul Yöneticiliği (s. 143-159) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Campbell, R. F. ve Gregg, R. T. (1957). Administrative behavior in education. New York: Harper ve Brothers. Catacutan, M. R. G. ve de Guzman, A. B. (2015). Ethical decision-making in academic administration: A qualitative study of college deans’ ethical frameworks. The Australian Educational Researcher, 42, 483-514.
• Cobelli, J. F. (1989). Administrative decision-making styles in higher education (Unpublished doctoral dissertation). Fordham University, New York.
• Çelik, Z. ve Gür, B. S. (2014). Yükseköğretim sistemlerinin yönetimi ve üniversite özerkliği: Küresel eğilimler ve Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (1), 18-27.
• Dewey, J. (1902). The school and society. Chicago: University of Chicago Press.
• Dey, I. (1993). Qualitative data analysis: A user friendly guide for social science. London: Routledge.
• Etzioni, A. (1964). Modern Organizations. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
• Etzioni, A. (1988). The moral dimension: Toward a new economics. New York: The Free Press.
• Foster, W. (1989). Toward a critical practice in leadership. In J. Smith (Ed.), Critical perspectives on educational leadership, (pp. 27-42). New York: Routledge.
• Foucault, M. (1983). On the genealogy of ethics: An overview of work in progress. In H.L. Dreyfus ve P. Rabinow (Eds.), Michel Foucault: Beyond structuralism and hermeneutics (2nd Edition) (pp. 229-252). Chicago: University of Chicago Press.
• Fidan, T. ve Koç, M. H. (2020). Teachers’ opinions on ethical and unethical leadership: A phenomenological research. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 26(2), 355 - 400.
• Freire, P. (1970). Pedagagogy of the oppressed. (B. Ramos, Trans.). New York: Continuum.
• Furman, G. C. (2004). The ethic of community. Journal of Educational Administration, 42(2), 215-235
• Gedikoğlu, T. (1989). Yükseköğretimde karar alma süreci ve örgüt davranışları. Eğitim ve Bilim, 13(74), 27-34.
• Gilligan, C. (1982). In a different voice: Psychological theory and women’s development. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Giroux, H.A. (2000). Stealing innocence: Youth, corporate power, and the politics of culture. NY: St. Martin’s Press.
• Greenfield, T. B. (1981). Can science guide the administrator’s hand? Rethinking Education Modes of Inquiry in the Human Sciences. Edmonton: University of Alberta Press.
• Greenfield, T. (1991), Re-forming and re-valuing educational administration: Whence and when cometh the Phoenix. Educational Management and Administration, 19(4), 200-17.
• Griffiths, D. E. (1979). Intellectual turmoil in educational administration. Educational Administration Quarterly, 15(3), 43-65.
• Hodgkinson, C. (1978). Towards a philosophy of administration. Oxford: Blackwell.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2013). Educational administration: Theory, research, and practice (9th Edition). New York: McGraw-Hill.
• Isenberg, D. J. (1984). How senior managers think. Harvard Business Review, 62(6), 80-90.
• Jones, T.M. (1991) Ethical decision making by individuals in organizations: An issue-contingent model, Academy of Management Review, 16(2), 366-395.
• Kohlberg, L. (1976). Moral stages and moralization: The cognitive-development approach. Moral development and Behavior: Theory Research and Social Issues, 31-53.
• Kohlberg, L. (1981). Essays on moral development. New York: Harper and Rows Publications.
• Lincoln, Y. S. ve Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Newbury Park, CA: Sage Publications.
• Lunenburg, F. C. ve Ornstein, A. (2012). Educational administration: Concepts and practices (6th Edition). Belmont, CA: Wadsworth, Cengage Learning.
• Meinert, D. (2014). Creating an ethical workplace. HR Magazine. https://www.shrm.org/hr-today/news/hr-magazine/pages/0414-ethical-workplace-culture.aspx
• Noddings, N. (1984). Caring: A feminine approach to ethics and moral education. California: University of California Press.
• Noddings, N. (1992). The challenge to care in schools: An alternative approach to education. New York: Teachers College Press.
• Noddings, N. (2003). Caring: A feminine approach to ethics and moral education (2nd Edition) Berkeley: University of California Press.
• NTV (2019, 3 Ocak). Öğrencisi tarafından öldürülen araştırma görevlisi Ceren Damar Şenel’e veda. https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/ogrencisi-tarafindan-oldurulen-arastirma-gorevlisiceren-damar-senele-veda,tKNJZ4JCWk-wKJzO05X1AQ/wiMzrW2Xc0O5VtXqz6m1ww
• OECD (2003). Changing patterns of governance in higher education. In OECD Education Policy Analysis, (p. 59-78), http://www.oecd.org/education/skills-beyond-schools/35747684.pdf
• Okan, M. ve Şentürk, İ. (2023). Akademik Etik ve Liyakat (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özdemir, A. ve Karakaya, A. (2021). Yöneticilerin etik karar verme durumları üzerine bir araştırma. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(Armağan Sayısı), 110-120.
• Özdemir, S. (2013a). Eğitim yönetiminin alanı ve kapsamı. S. Özdemir, F. Sezgin ve S. Koşar (Ed.), Eğitim Yönetiminde Kuram ve Uygulama (s. 1-8) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, S. (2013b). Eğitimde örgütsel yenileşme (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, S., Boyacı, A., Kılınç, A. Ç. ve Koşar, S. (2019). Türk yükseköğretim sistemi bağlamında girişimci üniversite modelinin incelenmesi: Nitel bir araştırma. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 989-1027.
• Penpece, D. ve Madran, C. (2015). Üniversitelerde kriz iletişimi. Öneri Dergisi, 11(44), 33-60.
• Rawls, J. (1971). A theory of justice. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Rest, J. R. (1986). Moral development: Advances in research and theory. New York, USA: Praeger.
• Robbins, S. P. ve Judge, T. A. (2019). Organizational behavior (18th Edition). London: Pearson Education Limited.
• Savur, S., Provis, C. ve Harris, H. (2018). Ethical decision-making in Australian SMEs: A field study. Small Enterprise Research, 25(2), 114-136.
• Shapiro, J. P. ve Stefkovich, J. A. (2016). Ethical leadership and decision making in education: Applying theoretical perspectives to complex dilemmas (4th Edition). New York: Routledge.
• Simon, H. A. (1992). What is an explanation of behavior? Psychological Science, 3, 150-161.
• Simon, H. A. (1997). Administrative behavior: A study of decision-making processes in administrative organizations (4th Edition). New York: The Free Press.
• Starratt, R. J. (1991). Building an ethical school: A theory for practice in educational leadership. Educational Administration Quarterly, 27(2), 185-202.
• Starratt, R. J. (1994). Building an ethical school: A practical response to the moral crisis in schools. London: Falmer Press.
• Starratt, R. J. (2004). Ethical Leadership. San Francisco: Jossey-Bass.
• Strike, K.A., Haller, E.J. ve Soltis, J.F. (1988). The ethic of school administration. New York: Teacher College Press.
• Şen, S. ve Akbaba-Altun, S. (2022). Dönemin ruhunun Türk milli eğitim şûralarına (1939-2014) etkileri: Hermenötik bir analiz. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 23-45.
• T24 (2021, 27 Ekim). Doçentlik belgesi sahte çıkan öğretim üyesi Zehra Zulal Atalay Lâçin’in ifadesi ortaya çıktı. https://t24.com.tr/haber/docentlik-belgesi-sahte-cikan-ogretim-uyesi-zehra-zulal-atalay-lacin-in-ifadesi-ortaya-cikti,988863
• Tenbrunsel, A. E. ve Messick, D. M. (2004). Ethical Fading: The Role of Self-Deception in Unethical Behavior. Social Justice Research, 17(2), 223–236.
• Ting, M. P. (2004). Senior administrators, decision-making and the campus racial climate (Unpublished doctoral dissertation). University of Maryland, College Park.
• Treviño, L. K. (1986). Ethical decision making in organizations: A person-situation interactionist model, Academy of Management Review, 11(3), 601-617.
• Treviño, L. K. ve Nelson, K. A. (2014). Managing business ethics: Straight talk about how to do it right (6th Edition). John Wiley & Sons.
• Weick, K. E. (1976) Educational organizations as loosely coupled systems. Administrative Science Quarterly, 21(1), 1-19.
• Yaman, A. ve Özdemir, S. (2016). Yükseköğretim yönetici görüşlerine göre yükseköğretimde yeniden yapılanma ihtiyacı. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 2-37.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yılmaz, K. ve Özdem, G. (2021). Türkiye’de eğitim örgütlerinde yapılan etik çalışmaları ile ilgili bir değerlendirme. E. Oğuz ve K. Yılmaz (Ed.), Prof. Dr. İnayet Aydın’a Armağan (s. 147-157) içinde. Ankara: Pegem Akademi.
• Yin, R.K (1984). Case study research: Design and methods. Beverly Hills, California: Sage Publications.