Türkiye’de Özel Eğitim Alanında Yürütülmüş Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 44 Sayı: 2, 1611 - 1650, 30.08.2024

Murat Şahin , Furkan Şimşek

https://doi.org/10.17152/gefad.1434823

Öz

Özel eğitim, Türkiye'de özellikle son yıllarda değer verilen bir alandır. Bu çalışmanın amacı, 2000 2023 yılları arasında Türkiye'de özel eğitim alanında yapılan lisansüstü tezlerin türlerini, özel eğitim alanındaki yoğunluklarını ve yıllara göre dağılımlarını incelemektir. Araştırma nitel araştırma modelinde tasarlanmış bir literatür taramasıdır. Araştırmanın amacına hizmet edecek şekilde özel eğitim, otizm, down sendrom, öğrenme güçlüğü, zihinsel engel, zihinsel yetersizlik, üstün zekâ, üstün yetenekli ve özel yetenekli anahtar kelimeleri belirlenmiştir. Anahtar kelimeler Ulusal Tez Merkezi veri tabanından taranmıştır. Veriler betimsel analiz kullanılarak analiz edilmiştir. Tezlerin başlıkları dikkate alındığında yüksek lisans, doktora, tıpta uzmanlık ve sanatta yeterlilik olmak üzere 2991 lisansüstü teze ulaşıldı. Ulaşılan lisansüstü tezlerin türleri, tezlerin anahtar kelimeler arasındaki dağılımı ve tezlerin yıllara göre değişimi grafikler halinde sunulmuştur. Sonuç olarak, 2000-2023 yılları arasında özel eğitim alanında yapılan lisansüstü tezlerde yüksek lisans tezlerinin ağırlıkta olduğu, en çok odaklanılan özel eğitim alanının otizm olduğu ve 2020 yılı hariç yıllara göre tezlerde genel bir artış olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Special Education, Thematic Analysis, Graduate Theses

An Analysis of Graduate Theses Conducted in the Field of Special Education in Türkiye

Öz

Special education is a field that has been valued in Türkiye especially in recent years. The aim of this study is to examine the types of postgraduate theses conducted in the field of special education in Türkiye between 2000 and 2023, their intensity in the field of special education and their distribution according to years. The research is a literature review designed in qualitative research model. The keywords of special education, autism, down syndrome, learning disability, intellectual disability, mental deficiency, giftedness, superior intelligence and special talented were determined to serve the purpose of the research. The keywords were searched from the National Thesis Center database. The data were analyzed using descriptive analysis. Considering the titles of the theses, 2991 postgraduate theses including master's, doctorate, specialization in medicine and proficiency in art were reached. The types of postgraduate theses reached, the distribution of theses among keywords and the change of theses according to years are presented in graphs. As a result, it was observed that master's theses were predominant in postgraduate theses in the field of special education between 2000 and 2023, the most focused special education field was autism, and there was a general increase in theses by years, except for 2020.

Anahtar Kelimeler

Special Education, Graduate Theses, Thematic Analysis

Kaynakça

• Alkan, C. (2019). Özel eğitimde genel hedefler ve ilkeler: Eğitim teknolojisi açısından bir değerlendirme [General goals and principles in special education: An evaluation from an educational technology perspective], Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 17(1), 295-301. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001045
• Alparslan, A. M., Polatçı, S. & Yastıoğlu, S. (2021). Covid-19 pandemisinin ve psikolojik dayanıklığın akademisyenliğe yabancılaşma etkisi üzerine bir araştırma [A study on the effect of Covid-19 pandemic and psychological resilience on alienation from academics], Mehmet Akif Ersoy İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 312-338. https://doi.org/10.30798/makuiibf.805133
• American Association on Mental Retardation (2002). Mental retardation: Definition, classification and systems of supports (10th ed.). Washington, DC: AAMR.
• American on Intellectual and Developmental Disabilities (2010). Definition of intellectual disability. https://www.aaidd.org/intellectual-disability/de
• American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical manval of mental disorder: DSM-5 (5th ed.). Washington, DC: APA.
• Aslan, Ş. (Ed.). (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Nicel, nitel ve karma tasarımlar için bir rehber [Research methods in the social sciences: A guide to quantitative, qualitative and mixed designs]. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Bailey, A. J. & Rutter, M. L. (1991). Autism. Science Progress, 75(3-4), 389-402. https://www.jstor.org/stable/43421280
• Baltalar, M. (Ed.). (2022). Özel eğitim için yenilikçi eğitim metotları ve materyalleri [Innovative teaching methods and materials for special education]. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=4359&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Berg, B. L., & Lune, H. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. A. Arı (Çev. Ed.). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Bilgiç, N. Taştan, A. Kurukaya, G., Kaya, K., Avlanoğlu, O. & Topal, T. (2021). Özel yetenekli bireylerin eğitim, strateji ve uygulama kılavuzu [Education, strategy and implementation guide for gifted individuals]. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Broadus, R. N. (1987). Toward a definition of “bibliometrics”. Scientometrics, 12, 373-379. https://scholar.google.com/scholar?hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=Toward+a+definition+of+%E2%80%9Cbibliometrics%E2%80%9D.&btnG=
• Brown, S. W., Renzulli, J. S., Gubbins, E. J., Siegle, D., Zhang, W. & Chen, C. H. (2005). Assumptions underlying the identification of gifted and talented students. Gifted child quarterly, 49(1), 68-79. https://doi.org/10.1177/001698620504900107
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research techniques]. Ankara: Pegem Akademi.
• Coşkun, İ. Dündar, Ş. & Parlak, C. (2014). Türkiyede özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (2008-2013) [Investigation of graduate theses in the field of special education in Türkiye in terms of various variables (2008-2013)]. Ege Eğitim Dergisi, 15(2), 375-396. https://doi.org/10.12984/eed.49993
• Creswell, J. W. (2002). Educational research: Plannig, conducting and evaluating quantitative and qualitative research (4th ed.). Boston: Pearson
• Creswell, J.W. & Cheryl, N.P. (2018). Qualitative inquiry research design: Choosing among five approaches. Los Angeles: Sage Publication.
• Çağlar, C. & Özkan, H. H. (2021). Türkiye’de 2010-2020 yılları arasında otizm ile ilgili yayımlanan makalelerin içerik analizi [Content analysis of articles on autism published in Türkiye between 2010 and 2020]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (40), 77-97. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1651023
• Çiçek, İ. (2020). Özel eğitimle ilgili temel kavramlar ve tarihsel süreç. R. Karabulut (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim [Children with special needs and special education] içinde (ss. 1-23). Ankara: Eğiten.
• Dağıdır, H. G., Bukan, N. & Bahçelioğlu, M. (2022). Otizmin etiyolojisi [Etiology of autism]. Yenilikçi Biyokimya ve Biyobilim, 4(2), 49-57. http://doi.org/10.48086/ASD0042
• Davis, G.S, Rimm, S.B. & Siegle, D. (2011). Education of the gifted and talented (6th Ed). Boston: Pearson.
• Dawson, G., Estes, A., Munson, J., Schellenberg, G., Bernier, R. & Abbott, R. (2007). Quantitative assessment of autism symptom-related traits in probands and parent: Broader phenotype autism symptom scale. Journal of Autism and Developmental Disorders, 37, 523-536. https://doi.org/10.1007/s10803-006-0182-2
• Dinçer, S. (2014). Down sendromlu çocukların gelişimsel durumlarının genişletilmiş-gelişimi izleme ve destekleme rehberi (G-GİDR) ile değerlendirilmesi [Evaluation of developmental status of 0-5 years old children with down syndrome by expanded guide for monitoring child development (E-GMCD)]. (Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi). İnönü Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Malatya.
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N. & Marchlim, W. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.04.070
• Durğun, E. (2018). Hastanemizde takipli down sendromlu hastaların immünolojik açıdan değerlendirilmesi [Immunological evaluation of patients with down's syndrome followed in our hospital]. (Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İstanbul.
• Erol, İ. & İlhan-Ildız, G. (2020). Özel gereksinimli bireylerin dil gelişim süreçleri ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin analizi [Analysis of graduate theses on language development processes of individuals with special needs]. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (21), 559-574. https://doi.org/10.29000/rumelide.843486
• Erzan-Tosun, H. K. (2023). Down sendromu tanılı hastalarda görülen endokrin problemlerin retrospektif olarak değerlendirilmesi [Retrospective evaluation of endocrine problems in patients with down syndrome]. (Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi). Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Bursa.
• Fadıloğlu, E. (2019). Otizm spektrum bozukluğu tanımlı çocukların otizm spektrum bozukluğu olmayan kardeşlerinde yürütücü işlevlerin değerlendirilmesi [Evaluation of executive functions in unaffected siblings of children with autism spectrum disorder]. (Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi). Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İstanbul.
• Fletcher, J. M., Lyon, G. R., Fuchs, L. S. & Barnes, M. A. (2018). Learning disabilities: From identification to intervention. New York: Guilford Publications.
• Görgün, B. & Melekoğlu, M. A. (2019). Review of studies on specific learning disabilities in Türkiye. Sakarya University Journal of Education, 9(1), 83-106. https://doi.org/10.19126/suje.456198
• Güner, N. Y., Melekoğlu, M. A. & Tunç, P. A. (2016). Türkiye’de özel eğitim araştırmalarında eğilimler [Trends in special education research in Türkiye]. İlköğretim Online, 15(4), 1076-1089. https://doi.org/10.17051/io.2016.06677
• Johnsen, S. K. (2021). Definitions, models and characteristics of gifted students. Johnsen, S. K. (Ed.). In identifying gifted students, New York: Routledge.
• Kamış, B. (2023). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklarda anti-gad antikor ve biyokimyasal parametrelerin otizm belirtileri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi [Evaluation of the relationship between anti-gad antibody and biochemical parameters and autism symptoms in children with autism spectrum disorder; Case-control study]. (Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi). Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Adana.
• Kaufman, A. S., Raiford, S. E. & Coalson, D. L. (2016). Intelligent testing with the WISC-V (1st ed.). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
• Kıyak, Ü. E. Tuna, D. M. & Tekin-İftar, E. (2019). Zihin yetersizliği olan bireylere güvenlik becerilerinin öğretimi: Kapsamlı betimsel analiz [Teaching safety skills to individuals with intellectual disabilities: A comprehensive descriptive analysis]. Ankara Üniveristesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(1), 143-176. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.408927
• Korlimarla, A., Hart, S. J., Spiridigliozzi, G. A. & Kishnani, P. S. (2020). Down Syndrome carey, J. C., Cassidy, S. B., Battaglisa, A. & Viskochil, D. (Eds.), Cassidy and Allanson’s management of genetic syndromes. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
• Marland, S. P., Jr. (1972). Education of the gifted and talented: Report to the Congress of the United States by the U.S. Commissioner of Education and background papers submitted to the U.S. Office of Education. U.S. Government Printing Office
• Marshall, C. & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research. New York: Sage Publication.
• Maxwell, J. A. (2012). A realist approach for qualitative research. London: Sage Publication. Milli Eğitim Bakanlığı (2012). Özel yetenekli bireyler strateji ve uygulama planı 2013-2017 [Strategy and implementation plan for gifted individuals 2013-2017]. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2022). Özel eğitim alanı [Special education field]. https://orgm.meb.gov.tr/www/ozel-egitim-alani/icerik/1951
• Miller, S. P., Butler, F. M. & Lee, K. (1998). Validated practices for teaching mathematics to students with learning disabilities: A review of literature. Focus on Excaptional Children, 31(1), 1-25. https://doi.org/10.17161/foec.v31i1.6763
• Mishna, F. (2003). Learning disabilites and bullying: Double jeopardy. Journal of Learning Disabilities, 36(4), 336-348. https://doi.org/10.1177/00222194030360040501
• Moore, V. & Goodson, S. (2003). How well does early diagnosis of autism stand the test of time? Follow-up study of children assessed for autism at age 2 and development of an early diagnostic service. Autism 7(1), 47-63. https://doi.org/10.1177/1362361303007001005
• Murray, M. (2003). Narrative psychology and narrative analysis. In P. M. Camic, J. E. Rhodes, & L. Yardley (Eds.), Qualitative research in methodology and design (pp.95-112). Washington, DC: APA.
• Neuman, W. L. (2000). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (4th ed.). Boston: Allyn Q Bacon.
• Organisation for Economic Co-operation and Development (2019). TALIS 2018 Results (Volume 1): Teachers and school leaders as lifelong leaners, TALIS. Paris: OECD Publishing.
• Osareh, F. (1996). Bibliometrics, citation analysis and co-citation analysis: A review of literature I. Libri, 46(3), 149-158. https://doi.org/10.1515/libr.1996.46.3.149
• Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname [Decree Law on Special Education] (1997). Resmi Gazete: 06.06.1997, sayı: 23011. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=573&MevzuatTur=4&MevzuatTertip=5
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği [Special Education Services Regulation] (2018). Resmi Gazete: 07.07.2018, sayı: 30471. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=24736&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği [Special Education Institutions Regulation] (2012). Resmi Gazete: 18.05.2012, sayı: 28296. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=16154&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Parlar, H. & Kart, S. (2022) COVID-19 döneminde akademisyenlerin akademik motivasyon ve yayın performansının incelenmesi [Examining academic motivation and publication performance of academics during the COVID-19 period], Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 12(3), 519-536. https://doi.org/10.5961/higheredusci.1128593
• Patton. M. Q. (2012). Qualitative research and evolution methods. London: Sage Publication. Pierangelo, R. & Giuliani, G. A. (2002). Assessment in special education: A practical approach. Boston: Allyn & Bacon
• Reichow, B. & Volkmar, F. R. (2010). Social skills interventions for individuals with autism: Evaluation for evidence-based practices with a best-evidence synthesis framework. Journal Autism and Developmental Disorder, 40, 149-166. https://doi.org/10.1007/s10803-009-0842-0
• Sattler, J. M. (2022). Assesment of children: Behavioural and clinical applications (4th ed.). San Diego, CA: Jerome M. Sattler.
• Seale, C. (1999). Quality in qualitative research. Qualitative Inquiry, 5(4), 465-478. https://doi.org/10.1177/107780049900500402
• Shevell, I. M. & Swaiman F. K. (1999). Global developmental delay and mental retardation. In Swaiman F. K. & Ashwal S. (Ed.). Pediatric Neurology (3th edition). 551-560. Philadelphia: Mosby.
• Shree, A. & Shukla, P. C. (2016). Intellectual disability: Definition, classification, causes and characteristics. Learning Community-An International Journal of Educational and Social Development, 7(1), 9-20. https://doi.org/10.5958/2231-458X.2016.00002.6
• Silver, L. B. (1996). The role of the family in helping the child or adolescent with learning disabilities, in Learning disabilities contemporary viewpoints. In Cratty, B. J. (Ed.). (pp. 1-26). Amsterdam: Harward Academic Publishers.
• Silver, L. B. (2006). The misunderstood child. New York: Three Rivers Press.
• Silverman, D. (2016). Qualitative research. London: Sage Publication.
• Sternberg, R. J. & Davidson, J. E. (1986). Conceptions of giftedness. Cambridge: Cambridge University Press.
• Şahin, F. (2020). Türkiye’de özel yeteneklilerin eğitimi: Politika belgeleri ve yasalar bağlamında bir tartışma. U. Ç. Nilüfer (Ed.), Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek [Learning disabilities and giftedness] içinde (ss. 63-76). Ankara: Nobel.
• Tannenbaum, J. A. (1983). Gifted children psychological and educational perspectives. New York: Macmillan.
• Torgesen, J. K. (2004). Learning disabilities: An historical and conceptual overview. In B. Y. Wong (Ed.), Learning about learning disabilities (3rd ed.) (pp. 3-31). San Diego, CA: Elsevier.
• Weiss, L. G., Saklofske, D. H., Prifitera, A. & Holdnack, J. A. (2006). WISC-IV advanced clinical interpretation. San Diego, CA: Elsevier.
• Wittig, G. R. (1978). Documentation note statistical bibliography-a historical footnote. Journal of Documentation, 34(3), 240-241. https://doi.org/10.1108/eb026662
• World Health Organization (1992). The ICD-10 classification of mental and behavioural disorders: clinical descriptions and diagnostic guidelines (Vol. 1). https://www.who.int/publications/i/item/9241544228
• World Health Organization (2011). World report on disability. https://www.who.int/publications/i/item/9789241564182
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6. Baskı) [Qualitative research methods in social sciences. (6th Edition)]. Ankara: Seçkin.
• Yıldız, N. G., Melekoğlu, M. A. & Paftalı, A. T. (2016). Türkiyede özel eğitim araştırmalarının incelenmesi [Examination of special education research in Türkiye]. İlköğretim Online 15(4), 1076-1089. doi: http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.06677
• Yıldız, S. A. (2004). Öğrenme güçlüğü olan çocukların psikososyal özellikleri, sorunları ve eğitimi [Psychosocial characteristics, problems and education of children with learning disabilities]. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 169-180. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/93000
• Yin, R. K. (2015). Qualitative research from start to finish. Guilford Publication.
• Yükseköğretim Kurulu (2023). Ulusal tez merkezi [National thesis center]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Yükseköğretim Kurulu (2023). Yükseköğretim program atlası [Higher education program atlas]. https://yokatlas.yok.gov.tr/
• Volkmar, F. R., & Klin, A. (2005). Issues in the classification of autism and related conditions. In F. R. Volkmar, R. Paul, A. Klin, & D. Cohen (Eds.), Handbook of autism and pervasive developmental disorders: Diagnosis, development, neurobiology, and behavior (pp. 5–41). Washington, DC: John Wiley & Sons, Inc.
• Zupic, I. & Čarter, T. (2015). Bibliometric methods in management and organization. Organizational Research Methods, 18(3), 429-472. https://doi.org/10.1177/1094428114562629