Türkiye’deki Açık Öğretim Konulu Çalışmaların Sistematik İncelenmesi: Bir İçerik Analizi

Yıl 2024, Cilt: 44 Sayı: 2, 1249 - 1280, 30.08.2024

Gülten Türkan Gürer

https://doi.org/10.17152/gefad.1512375

Öz

Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de açık öğretim konulu çalışmaları belirli ölçütlere göre incelemek ve çalışmalara ilişkin bütüncül bir bakış açısı sunarak açık öğretim konusunda yapılmış olan çalışmaların ne tür bir eğilim gösterdiğini belirlemektir. Bu amaç kapsamında, araştırmada içerik analizi türlerinden betimsel içerik analizi yöntemi ve kategorik çözümleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmada ölçüt örnekleme yöntemi doğrultusunda belirlenen ölçütlere uyan toplam 49 (18 tez – 31 makale) çalışmaya ulaşılmıştır. Örneklem dâhilinde olan her bir çalışma araştırmacı tarafından geliştirilen kodlama formuna göre değerlendirilmiştir. İçerik analizi türlerinden kategorik çözümleme tekniği kullanılarak verilerin analiz süreci tamamlanmıştır. Araştırma sonuçları açık öğretim konusunda yapılan çalışmaların 2016 yılı itibariyle niceliksel dağılımının ivme kazandığını ve çoğunlukla makale türünde çalışmaların yayımlandığını ortaya koymuştur. Ayrıca sonuçlar açık öğretim konusunda yayımlanan çalışmalarda nitel araştırmanın yanı sıra nicel araştırma yöntemlerinin de sıklıkla tercih edildiği ve buna bağlı olarak verilerin analizinde ise betimsel istatistiklere ve betimsel analize daha çok yer verildiğini göstermiştir. Açık öğretim konulu çalışmaların eğilimleri göz önünde bulundurularak farklı ülkelerdeki açık öğretim konulu çalışmaların eğilimleri karşılaştırılabilir ve mevcut durum üzerinden konuya ilişkin eğitimde kültürel farklılıklar bağlamında değerlendirme yapılabilir. Böylece açık öğretim konusundaki eğitim politikalarının geliştirilmesi ve uygulamasına katkı sağlanabilir. Ayrıca farklı veri tabanlarında dizinlenen ve farklı ölçütler kullanılarak örnekleme grubuna dâhil edilen çalışmaların eğilimlerinin incelenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Açık öğretim, Kategorik çözümleme tekniği, Betimsel içerik analizi

Etik Beyan

Açık erişim kaynaklı veri kullanıldığı için etik kurul izni gerektirmemektedir. Araştırmada verilerin sunulması ve kaynakların gösteriminde etik kurullara uyulmuştur. Yararlanılan kaynaklar için gerekli atıflar yapılmıştır.

Systematic Investigation of Open Education Studies in Turkey: A Content Analysis

Öz

This study aims to analyze the studies on open education in Turkey according to specific criteria and to determine what kind of a trend the studies on open education show by providing a holistic perspective on the studies. Within the scope of this purpose, the descriptive content analysis method and categorical analysis technique were used in the study. In the research, a total of 49 studies (18 theses - 31 articles) that meet the criteria determined in line with the criterion sampling method were reached. Each study within the sample was evaluated according to the coding form developed by the researcher. The data analysis process was completed using the categorical analysis technique, one of the types of content analysis. The study results revealed that the quantitative distribution of the studies on open education gained momentum as of 2016 and that mostly article-type studies were published. In addition to qualitative research, quantitative research methods are frequently preferred in the studies published on open education. Accordingly, descriptive statistics and descriptive analysis are more frequently used in data analysis. Considering the trends of the studies on open education, the studies on open education in different countries can be compared, and an evaluation can be made of the current situation in the context of cultural differences in education. Thus, it can contribute to developing and implementing educational policies on open education. It is also recommended that the trends of studies indexed in different databases and included in the sampling group be examined using different criteria.

Anahtar Kelimeler

Open education, Categorical analysis technique, Descriptive content analysis

Kaynakça

• Açıkel, K. S., & Öztürk, Z. (2023). Açık öğretim liseleri öğrencilerinin sosyodemografik özellikleri ve eğitim süreçlerinin incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 52(239), 2203–2240.
• Akyol, B., & Akçay, R. C. (2015). Türkiye’deki örgütsel davranış çalışmalarının analizi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(1), 149–170.
• Altunkaya, H. (2017). Açık öğretim ortaokulu öğrencisi hükümlü ve tutukluların okuma kaygıları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(2), 513–534.
• Altunkaya, H., & Erdem, İ. (2016). Açık öğretim ortaokulu öğrencisi hükümlü ve tutukluların yazma kaygıları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1370–1391.
• Balcı, A., & Apaydın, Ç. (2009). Türkiye’de eğitim yönetimi araştırmalarının durumu: Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi dergisi örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(59), 325–343.
• Bellibaş, M. Ş., & Gümüş, S. (2018). Eğitim yönetiminde sistematik derleme çalışmaları. Beycioğlu, K., Özer, N., & Kondakçı, Y. (Ed.), Eğitim yönetiminde araştırma (s. 505-509) içinde. Ankara Pegem Akademi.
• Bellibaş, M. Ş., & Gümüş, S. (2019). A systematic review of educational leadership and management research in Turkey. Journal of Educational Administration, 57(6), 731–747.
• Bulut, K. (2020). Açık öğretim ortaokulu Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 931–949.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Chapman, J., Gaff, J., Toomey, R., & Aspin, D. (2005). Policy on lifelong learning in Australia. International Journal of Lifelong Education, 24(2), 99–122.
• Cronin, C., & MacLaren, I. (2018). Conceptualising OEP: A review of theoretical and empirical literature in open educational practices. Open Praxis, 10(2), 127-143. https://search.informit.org/doi/10.3316/informit.559671315718016
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33–38.
• Çuhadar-Öncü, E. (2017). Ortaöğretim öğrencilerinin açık öğretim lisesine geçiş nedenlerine ilişkin öğrenci, okul yöneticisi, öğretmen ve veli görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demırbılek, M., & Keser, S. (2023). Life satisfaction of open education high school students regarding various demographic. Turkish Online Journal of Distance Education, 24(2), 145–166.
• Erdoğan, O., & Öğdem, Z. (2023). Hayat boyu öğrenme çalışmalarına bibliyometrik bir bakış: Dünyadaki ve Türkiye’deki durum. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(3), 1865–1892.
• Evans, T. D., & Jakupec, V. (2023). Fifty years of open education policy and practice in Australia. Distance Education, 44(4), 604-619.
• Fejes, A., & Nylander, E. (Eds.) (2019). Mapping out the research field of adult education and learning (Vol. 24). Springer International Publishing.
• Gümüş, M., & Fırat, M. (2016). Açık ve uzaktan öğrenmenin tercih edilme nedenlerinin belirlenmesi. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(4), 158-168.
• Güneş, F., & Deveci, T. (2023). Yetişkin eğitimi ve hayat boyu öğrenme (11. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Gürer, G. T., & Çalık, T. (2022). Türkiye’deki örgüt kültürü konulu tezlere ilişkin bir içerik analizi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(2), 1463–1495.
• Ishartono, N., Halili, S. H. B., & Razak, R. B. A. (2024). A systematic literature review of the implementation of open education: In the Indonesian context. International Journal of Innovation and Learning, 36(1), 98-116. https://doi.org/10.1504/IJIL.2024.139704
• Kekeç, K., & Üstün, A. (2022). Açik öğretim lisesinde öğrenim gören öğrencilerin eğitimde karşilaştiklari sorunlarin akademik başarilarina etkileri. International Academic Social Resources Journal, 7(39), 722–731.
• Keser-Özmantar, Z. (2018). Örnekleme yöntemleri ve örneklem süreci. K. Beycioğlu, N. Özer & Y. Kondakçı (Eds.), Eğitim yönetiminde araştırma içinde (ss. 87-110). Ankara: Pegem Akademi.
• Koşar, D. (2022) Türkiye’deki örgüt kültürü araştırmalarının analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57(2), 816–828.
• Koşar, D., Er, E., Kılınç, A. Ç., & Koşar, S. (2017). Öğretmen liderliğine ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi: Bir içerik analizi çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(7), 29–46.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). USA: SAGE. Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). 2023 Eğitim Vizyonu. https://www.gmka.gov.tr/dokumanlar/yayinlar/2023_E%C4%9Fitim%20Vizyonu.pdf adresinden erişilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2020). Tarihçe-Açık öğretim lisesi-MEB. https://aol.meb.gov.tr/www/tarihce/icerik/1 adresinden erişilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2024). Hayat boyu öğrenmenin önemi. https://hbogm.meb.gov.tr/portal/index.php?page=1 adresinden erişilmiştir.
• Öztürk, H. İ. (2020). Hayat boyu öğrenme alanında yapılan tezlerin içerik analizi. International Journal of Active Learning, 5(1), 12–32.
• Peter, S., & Deimann, M. (2013). On the role of openness in education: A historical reconstruction. Open Praxis, 5(1), 7–14. https://search.informit.org/doi/10.3316/informit.018506670875124
• Priyogi, B., Santoso, H. B., & Hasibuan, Z. A. (2017). Analysis of open education service quality with the descriptive-quantitative approach. Turkish Online Journal of Educational Technology, 16(3), 23–35.
• Ramirez-Montoya, M. S. (2020). Challenges for open education with educational innovation: A systematic literature review. Sustainability, 12(17), 7053. doi:10.3390/su12177053
• Resmî Gazete (2011). Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/09/20110914-1.htm adresinden erişilmiştir.
• Resmî Gazete (2013). Onuncu Kalkınma Planının (2014-2018) Onaylandığına İlişkin Karar. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130706M1-1.htm adresinden erişilmiştir.
• Resmî Gazete (2014). Türkiye Hayat Boyu Öğrenme Stratejisi Belgesi ve Eylem Planı (2014-2018) ile ilgili Yüksek Planlama Kurulunun 13/5/2014 Tarihli ve 2014/7 Sayılı Kararı. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/07/20140716.htm adresinden erişilmiştir.
• Resmî Gazete, (2018). Millî Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Kurumları Yönetmeliği. https://hbogm.meb.gov.tr/www/milli-egitim-bakanligi-hayat-boyu-ogrenme-kurumlari-yonetmeligi-yayimlandi/icerik/789 adresinden erişilmiştir.
• Sezgin, F., & Sönmez, E. (2018). Örgüt kültürü ve iklimi çalışmalarının sistematik incelemesi: Bir içerik analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 257–275.
• Shih, M., Feng, J., & Tsai, C. C. (2008). Research and trends in the field of e-learning from 2001 to 2005: A content analysis of cognitive studies in selected journals. Computers & Education, 51(2), 955-967.
• Sözer, Y. (2017). Mesleki açık öğretim lisesi öğrencilerinin örgün eğitim dışında olma nedenlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 493–507.
• Tagoe, M. A. (2014). Making real the dream of education for all through open schooling and open universities in Ghana. Sage Open, 4(4). https://doi.org/10.1177/2158244014559022
• Tavşancıl, E., & Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon.
• T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2024). Hayat boyu öğrenme için anahtar yetkinlikler. https://tyc.gov.tr/sayfa/anahtar-yetkinlikler-ifcbc98de-547c-4f58-a4ca-e29fc8eba4e8.html adresinden erişilmiştir.
• Tlili, A., Burgos, D., Huang, R., Mishra, S., Sharma, R. C., & Bozkurt, A. (2021). An analysis of peer-reviewed publications on open educational practices (OEP) from 2007 to 2020: A bibliometric mapping analysis. Sustainability, 13(19):10798. https://doi.org/10.3390/su131910798
• Ward, A. W., Hall, B. W., & Schramm, C. E. (1975). Evaluation of published educational research: A national survey. American Educational Research Journal, 12(2), 109-128.
• Yılmaz, K. (2019). Türkiye’de eğitim yönetimi alanında yapılan örgütsel davranış makalelerindeki yönelimler. Türkiye Eğitim Dergisi, 4(2), 81–103.
• Yılmaz, K. (2021). Sosyal bilimlerde ve eğitim bilimlerinde sistematik derleme, meta değerlendirme ve bibliyometrik analizler. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1457-1490.
• Yüksel, S., Gündoğdu, K., Akyol, B., & Akar-Vural, R. A. (2016). Hayat boyu öğrenme konusunda yayımlanan tez ve makalelere ilişkin bir içerik analizi: 2000-2015. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1491–1513.