Toplumsal Değişim Süreçlerinin Cumhuriyet Dönemi İlkokul Programlarına (1924-2024) Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 44 Sayı: 3, 2137 - 2188, 30.12.2024

Beyhan Bayrak

https://doi.org/10.17152/gefad.1494941

Öz

Eğitim, bireysel anlamda davranış değişikliği meydana getirme görevini yüklendiği gibi toplumsal anlamda gelişimleri ve değişimleri de görev olarak yüklenmektedir. Toplumlar, eğitim felsefesinde ve eğitim müfredatında yapacağı değişimler ve yenileşmelerle birlikte eğitimin bu gücünden faydalanabilmektedir. Bu doğrultuda mevcut çalışmanın amacı, toplumsal değişim süreçlerinin Cumhuriyet Dönemi boyunca hazırlanan İlkokul Programları (1924-2024) üzerindeki etkisini farklı açılardan analiz etmeye yöneliktir. Nitel yöntemin benimsendiği, betimsel ve içerik analizlerin yapıldığı çalışmada öncelikli olarak toplumsal değişimin temelinde yer alan ve değişimi yönlendiren faktörler belirlenerek temalar oluşturulmuştur. Sonrasında Cumhuriyetin ilanından günümüze kadar gelen İlkokul Programları incelenmiş ve belirlenen temalara uygun olan yerler tablolar ve diyagramlar şeklinde gösterilmiştir. Ayrıca temalarla ilişkili olan programdaki ifadelerin bir kısmı olduğu gibi bulgular kısmına yansıtılmıştır. Çalışma sonucunda, çağın koşulları ve imkânları da göz önünde bulundurularak İlkokul Programlarının, toplumsal değişim süreçlerinden etkilendiği ve programların toplumsal değişimleri dikkate alarak yenilenmiş ve güncellenmiş bir şekilde ilerleme kaydettiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Yapılandırmacılık, Toplumsal Değişme, Cumhuriyet Dönemi, İlkokul Programları

The Effect of Social Change Processes on Primary School Programs in the Republican Period (1924-2024)

Öz

Education undertakes the task of creating behavioral changes in an individual sense as well as developments and changes in a social sense. Societies can benefit from this power of education with the changes and innovations it will make in the philosophy of education and curriculum. In this context, the aim of the current study is to analyze the impact of social change processes on the Primary School Programs (1924-2024) prepared during the Republic Period from different perspectives. In the study where the qualitative method was adopted and descriptive and content analyses were conducted, the factors underlying the social change and directing the change were determined and themes were created. Afterwards, the Primary School Programs from the declaration of the Republic to the present were examined and the places suitable for the determined themes were shown in the form of tables and diagrams. In addition, some of the statements in the program related to the themes were reflected in the findings section as they were. As a result of the study, it has been determined that Primary School Programs are affected by social change processes and have progressed in a renewed and updated way, taking into account the conditions and opportunities of the age.

Anahtar Kelimeler

Social Constructivism, Social Change, Republican Period, Primary School Programs

Kaynakça

• Akujobi, C. T. & Jackson T. C. B. (2017). Social change and social problems. E. M., Sibiri, E. A, Ekpenyong, N. S. (Eds.) Major themes in sociology: an ıntroductory, 491-526. Benin City, Mase Perfect Prints.
• Akyüz, Y. (2012). Türkiye’de öğretmenlerin toplumsal değişmedeki etkileri (1839- 1950). Ankara: Pegem Akademi.
• Akyüz, H. (2001). Eğitim sosyolojisinin temel kavram ve alanları üzerine bir araştırma, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi
• Aslan, E. (2011). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilkokullarda izlediği ilköğretim programı: “1924 ilk mektepler müfredat programı”. İlköğretim Online, 10(2), 717-734.
• Brameld, T. (1955). Cultural foundations of education: An interdisciplinary exploration. New York: Prentice-Hall.
• Brameld, T. (1965). Education as power: A Marxist interpretation. Boston: Porter Sargent.
• Counts, S. G. (1932). Dare the school build a new social order? The John Day Company.
• Dewey, J. (2023). Eğitim ve toplum. Ankara: Dorlion Yayınları.
• Erol, N. (2011). Toplumsal değişme ve eğitim: temel ilişkiler, çelişkiler, tartışmalar. Akademik Bakış, 5(9), 109-122.
• Ertürk, S. (1998). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Meteksan A.Ş.
• Gültekin, M. (2020). Cumhuriyet dönemi ilkokul programlarındaki gelişmeler. M. Gültekin (Ed), Cumhuriyet dönemi ilkokul programları (ss.2-74), Ankara: Pegem Akademi.
• Gündüz, S. (2005). Eğitim ve Toplumsal Değişme. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(10), 149-168.
• Güven, S. (2017). Toplumbilim. Bursa: Ezgi Kitapevi.
• Kültür Bakanlığı. (1936). İlkokul programı, Devlet Basımevi.
• Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage.
• Maarif Vekâleti. (1924). İlk mekteplerin müfredat programı, Matbaa-i Amire.
• Maarif Vekâleti. (1926). İlk mekteplerin müfredat programı, Milli Matbaa.
• Maarif Vekâleti. (1930). İlk mekteplerin müfredat programı, Devlet Matbaası.
• Maarif Vekâleti. (1936). İlk mekteplerin müfredat programı, Devlet Matbaaları.
• MEB. (1948). İlkokul programı, Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1968). İlkokul programı, Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (1998). İlköğretim okulu programı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınevi.
• MEB. (2005a). İlköğretim 1. 2. ve 3.sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu, Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB. (2005b). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (4-5. sınıflar), Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2015a). İlköğretim 1. 2. ve 3.sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu, Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2015b). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4, 5, 6 ve 7. sınıflar öğretim programı, Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2018a). İlköğretim 1. 2. ve 3.sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu, Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2018b). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4, 5, 6 ve 7. sınıflar öğretim programı, Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2024a). Türkiye yüzyılı maarif modeli, öğretim programları ortak metni, Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2024b). İlköğretim 1. 2. ve 3.sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı, Türkiye yüzyılı maarif modeli, Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2024c). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4, 5, 6 ve 7. sınıflar öğretim programı, Türkiye yüzyılı maarif modeli, Milli Eğitim Basımevi.
• OECD. (2019). OECD Future of Education and Skills 2030: OECD Learning compass 2030. https://www.oecd.org/education/2030-project/teaching-and-learning/learning/learning-compass-2030/OECD_Learning_Compass_2030_Concept_Note_Series.pdf
• Şişman, M. (2011). Eğitim bilimine giriş, Ankara: Pegem Akademi.
• Tezcan, M. (1996). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Feryal Matbaası.
• Tezcan, M. (2006). Eğitimin toplumsal temelleri. V. Sönmez (Ed.), Eğitim bilimine giriş (ss.95-118). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Varış, F. (1991). Eğitim bilimlerine giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Yalçın, A. (2023). İlköğretim programlarında ahlak eğitiminin tarihsel gelişimi. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 6(2), 236-259.