KUR'AN'DA İBADET KAVRAMI

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 34 - 68, 28.04.2020

Tahir Altun

Öz

İbadet kelimesinin iştikak ettiği ( عبد ) kökünün asıl anlamı, itaat, boyun eğmek, tevazu göstermek, ilah edinmek, zilletini açığa vurmakve bir tek ilah’a boyun eğmektir. Bunun yanında teslim olmak,pişman olmak, emrine bağlanmak, alıkoymak, hapsetmek, menetmek, inkâr etmek, tenezzül etmemek, beğenmemek, burun kıvırtmak, yapışıp ayrılmamak ve öfkelenmek, anlamlarına da gelmektedir.
İbadet teriminin biri genel diğeri özel olmak üzere iki anlamı vardır. Genel anlamda ibadet, mükellefin Allah’a karşı duyduğu saygı sonucu olarak O’nun rızasına uygun davranma çabasını ifade eder. Böylece kişilerin Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak için yaptığı her fiil de ibadet olarak nitelendirilir. Özel anlamda ise ibadet, Allah ve Resulü’nünmükelleften yapmasını istediği belirli davranış biçimleridir.
İbadet kavramı, Kur’an-ı Kerim’de tevhit, itaat ve kulluk anlamına geldiği gibi, bu üç anlama ilaveten ilah edinmek, dua, boyun eğmek ve salih amel anlamlarına da gelmiştir.
İbadet, Kur’an’da sadece ibadet kavramıyla ifade edilmemiştir. İbadet, ibadet kavramı yanı sıra Dua, Zikir, Salât, Nüsük, İnabe, Kunut, İslam ve Tesbih gibi kavramlarla da ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İBADET, İTAAT, SALAT, NÜSÜK

Kaynakça

• Abduhu, Muhammed, Tefsirü'l Kur'anü'l Azim ( el meşhur bit- tefsiri'l menar) Te'lif es-Seyid Muhammed Raşid-r Rıda, Kahire, 1948. Abdülbâki, Muhammed Fuâd, el-Mu'cemu'l Müfehres li Elfâzi'l Kur'ani'l Kerim, Darü'l Hadis, Kahire, 1996. Âlûsî, Şehabü’d-din Seyid Mahmud’l Âlûsî’l Bağdadi. Ruhu’l Me’ani fi tefsiri’l Kur’an’l Azim ve Seb’ü’l Mesani,30 cilt, Darü’l ehyaü’t Türasü’l Arabî, Beyrut, tsz.. Beğavî, Ebû Muhammed el-Huseyn b. Mes’ud. Me’alimü-‘t- Tenzîl ( Thk: Muhammed Abdullah en-Nemr, Osman Cuma’ Damîriyye, Süleyman Müslim el-Hariş), 8 cilt, Dâru Taybe, Riyad,1987. Beydâvî, el Kâdi Nasruddin, (685/1286), Envâru’t-Tenzil ve Esrâr’t-Te’vil, Dârü’l Kitabü’l-İlmiyye, Beyrut, 1988. Cilacı, Osman. DİA,“Dua” md. Cürcânî es- Seyid eş-Şerif, Ali b. Muhammed. Kitabü ‘t-Tarifat. Fırankfurt Üni. Arap ve İslami ilimler ensitütüsi Almanya, tsz. Demağanî, Hüseyin b. Muhammed. Kamusu’l Kur’an, Darü’l ilmu lil melayin, Beyrut, 1983. Ebu’s- Su'ud, Muhammed b. Muhammed el-İmâni (ö.982/1574), İrşadü’ – Akli’s selim ilâ Mezâyâ’l- Kitabi’l Kerim, 9cilt, Darü hayatü’t-Türasü’l Arabi. Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili,10 cilt, İstanbul. Firuzâbâdî, Muhammed b. Ya’kub el- Firuzâbâdîyyi eş-Şiraziyyi (ö.817/1414), el Kamus ül Muhit. . İbn Fâris, Ahmed b.Faris b. Zekeriya, Mu’cemu Mekayıs-l Luğa, Thk. Abdü-s Selam Muhammed Harun,1979. İbn Kayyım el-Cevziyye, Semsüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekr, Medârici’s-Sâlikîn (Hazırlayan: Muhammed Abdurrakman el Mer’l Aşli ), Beyrut, 1999. İbn Kesir, İmadüddin Ebu’l-Fida İsmail, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim,15cilt, Beyrut,1986. İbn Teymiyye, Şeyhü’l İslam Takyyi’d-din Ahmed b. Abdü’l halim. el-Kevaşifü’l müdiyyet an lalai risalti’l ubudyyet, Darü’l iman, 37 cilt, İskenderiye, 2004. İbni Manzûr, Cemalüddin Muhammed Mükerrem(ö. 711/1311), Lisânü’l Arab, Beyrut, 1956. Izutsu, Toshihiko, Kur'an'da Allah ve İnsan (trc.) Süleyman Ateş, İstanbul, tsz. Kardavî, Yusuf,,. İbadet anlam-piskolojik-hikmetleri (Terc. Hüsametin CEMAL), Çağrı yayınları, İstanbul,1974. Kurtûbî, Muhammed b.Ahmed b. Ebibekir, el-Cami’ü’li Ahkami’l Kur’an,24 cilt, Risale, Beyrut, tsz. Kutluer, İlhan. DİA, “insan” md. Parladır, Selahattin, DİA“ Dua” mad. Râğıb, el-İsfehânî, Ebi’l Kasım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredat fi Ğeraibi’l Kur’an, Thk. Muhammed Seyyid Keylani, tsz. Râzî, Fahruddini, Mefatih’l Ğayb (Tefsirü’r Razi), 32 cilt, Darü Fikr, Beyrut, 1981. Sabunî, Muhammed Ali, Safvetü’t Tefasir, 3 cilt, Darü’l Kur’an-ı Kerim, Beyrut, tsz. Süyûtî, Fethü-l Kebir, fi Damr’z Ziyadeti ilel camii’s Sağir, 37cilt, Darul Kitabü-l Arabî, Beyrut, tsz. …………., ed-Dürü’l Mensur fi tefsiri bil me’sur ( Tahkik Dr. Abdüllah b. Abdülmuhsin et-Türki), Kahire, 2003. Taberî, Muhammed b. Cerir, Camiu’l-Beyan an Te’vili Âyi’l-Kur’an,31cilt, Beyrut,1988. Zebidî, es-Seyid Muhammeda el Hüseyni, Tacü’l Arus min cevahiri’l Kamus, 40 cilt, Kuveyt,1994. Zeccac, Ebi İshak İbrahim b. es-Seri, Meani’l Kur’an, 5 cil, tsz. Zemahşerî, Ebü’l Kasım Carüllah Mahmud b. Ömer b. Ahmed, el- Keşşafu an Hakaikü Ğevandü’t Tenzil ve Uyun’l Akavil fi vucuhü’t Te’vil( Tefsirül Keşşaf), 6 cilt, Darü’l Marifa, Beyrut, 1998. …………, Esasü’ Belağa (Thk. Mahmud Basıl Uyun-s sud), Darü’l Kütüb’l İlmiye, Beyrut, tsz .