Communication Ethics in the Holy Quran

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 214 - 236, 20.03.2025

Reşit Özer

Öz

The importance that the Quran gives to communication ethics plays a critical role in ensuring peace and order in both the spiritual and social lives of individuals. These advices in the Quran are not only at the individual level, but also a universal guide for the protection and strengthening of the social structure. Among the communication ethics principles offered by the Quran; truthful speech, honesty, justice, kindness, patience and a constructive attitude stand out. These principles form the basis of both individual peace and social peace. While a truthful and polite communication language increases the sense of trust between people, negative behaviors such as misinformation, gossip and slander damage trust and social peace. Justice and empathy in communication include respecting the feelings and rights of the interlocutor, while patience and the virtue of controlling anger prevent conflicts and enable a more constructive approach. Speaking with a beautiful style and valuing people contribute to the strengthening of social ties. The teachings of the Quran regarding communication ethics are universal values that are valid in every age. These principles strengthen the relationship between individuals and Allah, and also help societies to attain a peaceful and secure structure. Under the guidance of the Quran, relationships between people become healthy, constructive and beneficial, thus ensuring individual and social peace.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Quran, Communication, Morality, Kindness.

Kur'ân-ı Kerim'de İletişim Ahlakı

Öz

Kur’ân’ı Kerîm’in iletişim ahlakına verdiği önem, bireylerin hem manevi hem de sosyal yaşamlarında huzur ve düzenin temini için kritik bir rol oynar. Kur’an’daki bu öğütler, sadece bireysel düzeyde değil, toplumsal yapının korunması ve güçlenmesi için de evrensel bir rehber niteliğindedir. Kur'ân'ın sunduğu iletişim ahlakı ilkeleri arasında; doğru söz, dürüstlük, adalet, nezaket, sabır ve yapıcı bir tutum öne çıkar. Bu ilkeler, hem bireysel huzurun hem de toplumsal barışın temelini oluşturur. Doğru sözlü ve nazik bir iletişim dili, insanlar arasında güven duygusunu artırırken yanlış bilgi, dedikodu ve iftira gibi olumsuz davranışlar ise güven ve toplumsal huzuru zedeler. İletişimde adalet ve empati, muhatabın duygularına ve haklarına saygı göstermeyi içerirken, sabır ve öfkeyi kontrol etme erdemi, çatışmaları önler ve daha yapıcı bir yaklaşım benimsemeyi sağlar. Güzel üslup ile konuşmak ve insanlara değer vermek, toplumsal bağların güçlenmesine katkıda bulunur. Kur’ân’ı Kerîm’in iletişim ahlakına ilişkin öğretileri, her çağda geçerli olan evrensel değerlerdir. Bu ilkeler, bireylerin Allah ile ilişkilerini sağlamlaştırdığı gibi, toplumların da huzurlu ve güvenli bir yapıya kavuşmasına vesile olur. Kur’ân’ın rehberliğinde, insanlar arasındaki ilişkiler sağlıklı, yapıcı ve faydalı bir niteliğe bürünür; böylelikle bireysel ve toplumsal barış temin edilir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’ân, İletişim, Ahlak, Nezaket.

Kaynakça

• Akarsu, B. (1998). Felsefe Terimler Sözlüğü. İnklap Kitabevi.
• Akseki, A. H. (2016). Ahlak Dersleri. DİB Yayınları.
• Âşıkkutlu, E. (2003). Leyyi̇n. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 27, ss. 168-169). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Bertrand, A. (2001). Ahlâk Felsefesi. Akçağ Yayınları.
• Bilgiz, M. (2013). Kur'an'da İnsanlık Onuru. Fecr Yayınları.
• Buladı, K. (2018). Kur’an’ın Sözlü İletişimde Öngördüğü Dil Üslubu. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(1), 21-54.
• Cebeci, S. (2015). Öğrenme ve Öğretmen Süreçlerinde Dini İletişim. İz Yayınları. Cüceloğlu, D. (1998). Yeniden İnsan İnsana. Remzi Kitabevi.
• Cüceloğlu, Erdoğan, D., İ. (2016). Öğretmen Olmak (Bir Cana Dokunmak). Final Kültür Sanat Yayınları.
• Çağrıcı, M. (2017). Kur’ân’ın Geliş Ortamında Ahlâk ve İnsan İlişkileri. Kuramer.
• Denizer, N. (2019). İletişim Çağındaki İletişimsizlik Problemine İlâhî Bir Çözüm Kur’ân’da İletişim İlkeleri ve Konuşma Adabı. 5. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi ASOS Yayınları, 287-300.
• Doğan, E. (2024). Kur’an-ı Keri̇m’de “Ey İnsanlar” Hi̇tabı ile Başlayan Ayetleri̇n Di̇n Eği̇ti̇mi̇ ve Di̇nî İleti̇şi̇m Açısından Tahli̇li̇ [Yüksek Lisans Tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ezherî, M. b. A. (2001). Mu’cemü Tezhîbü’l-Luğa. Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabî. Emsal, Şentürk, M., H. (2021). Kur’an ve Sünnette Empati̇k Yaklaşimin Yeri̇.
• Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 77-92.
• Eren, Ş. (2012). Kur’ân Işığında Baştan Ayağa Beden Dili. Selsebil Yayınları. Zebidî, M. b. M. (t.y.). Tâcü’l-Arü’s min Cevâhirü’l Kâmus.
• Gümrükçüoğlu, S. (2011). Kur’an’da İleti̇şi̇m Di̇li̇ [Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hökelekli, H. (2013). Psikoloji, Din ve Eğitim Yönüyle İnsanî Değerler. Değerler Eğitim Merkezi (DEM).
• Izutsu, T. (t.y.). Kur’ân’da Allah ve İnsan.
• Izutsu, T. (t.y.). Kur’ân’da Dini ve Ahlaki Kavramlar. Pınar Yayınları.
• İbn Manzûr, M. b. M. (1988). Lisânü’l-ʿArab. Dâru’s-Sadr.
• İsfehânî, R. (2011). el-Müfredât fi-Ğarîbi’l-Kur’ân. Dâru’ş-Şâmiyye.
• Karaman vd., H. (2012). Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. DİB Yayınları.
• Köylü, M. (2004). Çağdaş İletişim Teknikleri Işığında Kur’ân Tebliği. 197-218.
• Köylü, M. (2010). Dinî İletişim. Türkiye Diyanet Tedrisatına Yardım Eden Dernekler Federasyonu, 167-194.
• Kurt, M. (2016). Üni̇versi̇te Gençli̇ği̇ni̇n İleti̇şi̇m Ahlakı Açısından Sosyal Medyaya Bakışı [Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mevdudî, E. Â. (t.y.). Tefhimü’l-Kur’ân. İnsan Yayınları.
• Özer, R. (2024). Sahabe Dönemi Tefsirin Temel Dinamikleri [Doktora Tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özokudan, M. (2018). Bakara Suresi̇ Bağlamında Kur’ân-ı Keri̇m’deki̇ İleti̇şi̇m Esasları [Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Râzî, F. M. b. Ö. (1999). Mefâtîḥu’l-Ğayb: Et-Tefsirü’l-Kebir. Dâru’l- İhyai’t-Türasi’l- Arabî.
• Sadan, H. (2023). Kur’ân’da İç İletişim. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10. 2023.313.
• Sevinç, Gülsünler, S., M. E. (2021). Kur’an Mesajları Bağlamında “Ai̇le İçi̇ İleti̇şi̇m”: Si̇stemati̇k ve Ni̇celi̇ksel Bi̇r İnceleme. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi.
• Şevkânî, M. b. A. (t.y.). Fethu’l-Kâdir. Dâru’l-Kelami’l-Tayyib.
• Taberî, M. b. C. (2001). Camiu’l-Beyân an Te’vili Âyi’l-Kur’ân. Dâru’l-Hicr.
• Tan, Z. (2024). Kur’ân-i Kerim’de Helâk-Ahlak İlişkisi. Ark Kitapları.
• Yaran, C. S. (2010). Ahlak ve Etik. Rağbet Yayınları.
• Yazır, E. M. H. (t.y.). Hak Dini Kur’ân Dili. Huzur Yayınevi.
• Yılmaz, M. (2016). Etkili Öğretmenlik. Değerler Eğitim Merkezi (DEM).
• Zemahşerî, M. b. Ö. b. M. (1987). el-Keşşâf ʿan Hakâʾiḳı Ğavâmiżi’t-Tenzîl. Dâru’l- Kitabi’l-Arabî.