تتناول هذه الدراسة أدوات السيطرة البريطانية على الخليج العربي خلال الفترة من 1899 حتى 1971، وهي مرحلة حاسمة سبقت انسحاب بريطانيا من شرق السويس، وقد اعتمدت بريطانيا في فرض هيمنتها على مجموعة من الأدوات القانونية، والدبلوماسية، والعسكرية، والإدارية. استُخدمت الاتفاقيات الثنائية، كاتفاقية الحماية مع الكويت عام 1899، كوسائل لإضفاء الشرعية على الهيمنة البريطانية، كما لعبت البعثات السياسية والمقيمات البريطانية دورًا محوريًا في إدارة شؤون المشيخات ومراقبة سياساتها. وقد شكل الأسطول البريطاني في الخليج أداة فعّالة للردع وحماية المصالح التجارية، وتطورت الأدوات التي استخدمتها بريطانيا في خلال النصف الثاني من القرن العشرين لتشمل الدعم الإداري والتقني بهدف تعزيز النفوذ دون تكاليف الاحتلال المباشر، يخلص البحث إلى أن بريطانيا مزجت بين الوسائل الصلبة والناعمة لتأمين مصالحها الاستراتيجية والاقتصادية في الخليج العربي حتى لحظة انسحابها عام 1971م.
الخليج العربي، النفوذ البرطاني الحماية البرطانية المعاهدات الثنائية المقيم السياسي
This study investigates the tools employed by Britain to control the Arabian Gulf from 1899 to 1971—a crucial period prior to its withdrawal east of Suez. Britain relied on legal, diplomatic, military, and administrative instruments to consolidate its dominance. Bilateral treaties, like the 1899 Protection Agreement with Kuwait, served to legitimize British influence. Political missions and British residencies played key roles in managing local affairs and monitoring internal policies. The Royal Navy maintained deterrence and secured trade routes. Following World War II, Britain adapted its approach, offering administrative and technical support to Gulf states as a cost-effective alternative to direct rule. The study concludes that British control combined hard and soft power tools to preserve strategic and economic interests in the Gulf until its departure in 1971.
Arabian Gulf British Influence British Protection Bilateral Treaties Political Residency
Bu çalışma, 1899'dan 1971'e kadar olan dönemde Britanya'nın Basra Körfezi üzerindeki kontrol araçlarını ele almaktadır. Bu dönem, Britanya’nın Süveyş’in doğusundan çekilmesinden önceki kritik bir aşamayı temsil etmektedir. Britanya, bölgedeki egemenliğini tesis etmek için hukuki, diplomatik, askerî ve idari bir dizi araca başvurmuştur. 1899 yılında Kuveyt ile imzalanan koruma antlaşması gibi ikili anlaşmalar, Britanya hâkimiyetine meşruiyet kazandırma aracı olarak kullanılmıştır. Siyasi misyonlar ve Britanya'nın Körfez'deki mukim temsilcilikleri, şeyhliklerin idaresinde ve politikalarının denetiminde merkezi bir rol oynamıştır. Körfez’deki Britanya donanması, caydırıcılık sağlama ve ticari çıkarları koruma açısından etkili bir araç olmuştur. 20. yüzyılın ikinci yarısında Britanya’nın kullandığı araçlar, doğrudan işgalin maliyetine katlanmaksızın nüfuzunu artırmak amacıyla idari ve teknik destekleri de kapsayacak şekilde gelişmiştir. Çalışma, Britanya'nın stratejik ve ekonomik çıkarlarını güvence altına almak için sert ve yumuşak güç unsurlarını harmanladığı sonucuna ulaşmaktadır.
Basra Körfezi Britanya Nüfuzu Britanya Koruması İkili Antlaşmalar Siyasi Mukim.
Birincil Dil | Arapça |
---|---|
Konular | Eğitim Üzerine Çalışmalar (Diğer) |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Erken Görünüm Tarihi | 19 Eylül 2025 |
Yayımlanma Tarihi | 24 Eylül 2025 |
Gönderilme Tarihi | 1 Şubat 2025 |
Kabul Tarihi | 12 Ağustos 2025 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 6 Sayı: 3 |