Lise Öğrencilerinde Algılanan Sosyal Destek ve Psikolojik Sağlamlığın Kendine Zarar Verme Davranışı Açısından İncelenmesi

Yıl 2021, , 31 - 51, 29.12.2021

Sinem Fariz , Betül Düşünceli

https://doi.org/10.52528/genclikarastirmalari.892556

Öz

Günümüzde lise öğrencilerinde kendine zarar verme davranışlarının, kendileri açısından ve özellikle bu
öğrenciler ile birebir iletişimde olan aileleri, öğretmenleri ve ruh sağlığı çalışanları için önemli bir sorun
olduğu görülmektedir. Bu çalışmada lise öğrencilerinde algılanan sosyal destek ve psikolojik sağlamlığın
kendine zarar verme davranışı açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. Nitekim, kendine zarar verme
davranışı gösteren öğrencilerin içinde bulundukları durumu tanımlamak onlara yardım sürecinde ilk
adımı oluşturmaktadır. Katılımcılar Ankara’nın Sincan ilçesinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na
bağlı iki devlet okulunda öğrenim gören 359 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmada kapsamında
veriler Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Ego Sağlamlığı Ölçeği, Kendini Yaralama Davranışı Bilgi Alma
Formu ve Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Araştırmada tarama yöntemi uygulanmış olup, veriler SPSS
programında analiz edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistikler hesaplanmış, Pearson Momentler
Çarpımı Korelasyon analizi ve Bağımsız Örneklemde t testi uygulanmıştır. Yapılan incelemede kendine zarar
verme davranışı göstermeyen lise öğrencilerinin ailelerinden algıladıkları sosyal destek puanlarının ve
psikolojik sağlamlıklarının kendilerine zarar veren lise öğrencilerinden daha yüksek olduğu bulunmuştur.
Araştırmanın bulguları ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Sosyal Destek, Psikolojik Sağlamlık, Kendine Zarar Verme Davranışı, Ergenlik, Lise

Perceived Social Support And Resilience Levels Of High School Students With Respect To Self-Harm Behavior

Öz

High school students’ engagement in self-harm behaviors has become a serious problem affecting not
only students themselves but also their families, teachers, and the mental health workers serving them.
This study seeks to examine high school students’ perceived social support and resilience against selfharm
behaviors. The first step in helping such students is to identify self-harm behaviors. The participants
of this study consist of 359 high school students enrolled in two public schools under the jurisdiction of
Ministry of National Education in Sincan, Ankara. Following a survey method, data were collected using the
Perceived Social Support Scale, the Ego Resiliency Scale, the Self-Mutilation Behavior Information Retrieval
Form, and a personal information form. The resulting data were analyzed using SPSS. After calculating
descriptive statistics, we carried out a Pearson Product Moment Correlation Analysis, and an Independent
Sample t-Test. Our findings reveal that high school students who did not display self-harm behaviors had
higher family social support scores and resilience levels than those who did display self-harm behavior. The
study’s findings were discussed in the light of the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Perceived Social Support, Resilience, Self-Harm Behavior, Adolescence, High School

Kaynakça

• • APA (2000) Diagnostic and statistical manual of mental disorders, fourth edition, textrevision (DSM-IV-TR). American Psychiatric Association.
• • APA (2013) Desk reference to the diagnostic criteria from DSM-5. American Psychiatric Association.
• • Arslan, G. (2015). Ergenlerde psikolojik sağlamlık: Bireysel koruyucu faktörlerin rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5 (44), 73-82.
• • Block, J., & Kremen, A.M. (1996). IQ and ego-resiliency: Conceptual and empirical connections and separateness. Journal of Personality and Social Psychology, 70(2), 349-361.
• • Bülbül, T., & Toker-Gökçe, A. (2015). Meslek lisesi öğrencilerinin metaforik okul algıları: İşlevselci bir yaklaşım. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(2), 273-291.
• • Cassels, M., & Wilkinson, P. (2016). Non-suicidal self-injury in adolescence. Paediatrics And Child Health, (12), 554. https://doi.org/10.1016/j.paed.2016.08.006
• • Chapman, A. L., Gratz, K. L., & Brown, M. Z. (2006). Solving the puzzle of deliberate self-harm: The experiential avoidance model. Behaviour Research and Therapy, 44, 371-394. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.03.005
• • Çamuroğlu, M.İ (2014). Üniversite öğrencilerinde kendine zarar verme ve intihar olasılığının çocukluk örselenmeleri ve saldırganlıkla ilişkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
• • Çelik, F. G. H., & Hocaoğlu, Ç. (2017). Kasıtlı Kendine Zarar Verme Davranışı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 9(2), 209-226. https://doi.org/10.18863/pgy.281577
• • Çimen, İ. D., Coşkun, A., Nasıroğlu, S., & Etiler, N. (2017). İzmit’te yaşayan ergenlerde kendine zarar verme davranışı ve aile özellikleri ile ilişki. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(3), 257-264.
• • Darosh, A. G., & Lloyd-Richardson, E. E. (2013). Exploring why students self-injure: the functions of nonsuicidal self-injury. School Psychology Forum, 7(4), 111-120.
• • Eker, D., & Arkar, H (1995) Çok boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikoloji Dergisi, 34, 45-55.
• • Eker, D., Arkar, H., & Yaldız, H. (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12, 17-25.
• • Ersöz-Alan, B., & Akdemir, D. (2017). Ergenlerde kendine zarar verme davranışları: Risk etkenleri, değerlendirme ve önleme. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 60, 119-126.
• • Eyüboğlu, D., Güvenir, T., Kavurma, C., & Varol-Taş, F. (2018). Kendine zarar verme davranışı olan ergenlerin aile işlevselliği. Klinik Psikiyatri, 21, 370-379.
• • Gallant, J., Snyder, G. S., & von der Embse, N. P. (2014). Characteristics and psychosocial predictors of adolescent nonsuicidal self-injury in residential care. Preventing School Failure, 58(1), 26-31.
• • Gençoğlu, C. (2020). Forgiveness and resilience as predictors of happiness among preservice school counselors. International Journal of Eurasian Education and Culture, 9, 531-560.
• • Gonzales, A. H., & Bergstrom, L. (2013). Adolescent non-suicidal self-injury (NSSI) interventions. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 26, 124–130. https://doi.org/10.1111/jcap.12035
• • Gratz, K. L., & Roemer, L. (2008). The relationship between emotion dysregulation and deliberate self-harm among female undergraduate students at an urban commuter university. Cognitive Behaviour Therapy, 37, 14-25. https://doi.org/10.1080/16506070701819524
• • Greene, R. R. (2002). Resilience: Theory and research for social work practice. NASW Press.
• • Gül, C. (2015). Madde bağımlılığının çocukluk çağı ihmal ve istismar ile ilişkisinin incelenmesi ve buna bağlı olarak kasıtlı kendine zarar verme davranışları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• • Güloğlu, B., & Karaırmak, Ö. (2010). Üniversite Öğrencilerinde Yalnızlığın Yordayıcısı Olarak Benlik Saygısı ve Psikolojik Sağlamlık, Ege Eğitim Dergisi, 11(2), 73-88.
• • Hawton, K., Rodham, K., & Evans, E. (2006). By their own young hand: Deliberate self-harm and suicidal ideas in adolescents. Jessica Kingsley.
• • Huang, L., & Mossige, S. (2018). Resilience in young people living with violence and self-harm: Evidence from a Norwegian national youth survey. Psychology Research and Behavior Management, 8(19), 231-238. https://doi.org/10.2147/PRBM.S75382
• • Işık, Ş. (2016). Türkiye’de kendini toparlama gücü konusunda yapılmış araştırmaların incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6(45), 65-76.
• • Kabukçu-Başay, B., Başay, Ö., Bildik, T., Özbaran, B., Kandulu-Olcay, R., Öztürk, Ö., Somer, O., Tamar, M., & Aydın, C. (2017). Türk örnekleminde lise öğrencilerinde kendine zarar verme davranışının doğası, işlevleri ve ilişkili risk faktörleri. Nöropsikiyatri Arşivi. https://doi.org/10.5152/npa.2016.12553
• • Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi,3(26), 129-142.
• • Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of personal qualities contributing to psychological resilience among earthquake survivors: A model testing study. (Yayımlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• • Karaırmak, Ö., & Güloğlu, B. (2014). Deprem deneyimi yaşamış yetişkinlerde bağlanma modeline göre psikolojik sağlamlığın açıklanması, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 01-18.
• • Karaırmak, Ö., & Siviş-Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-43.
• • Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınevi.
• • Klonsky, E. D. (2007). The functions of deliberate self-injury. A review of the evidence. Clinical Psychology Review, 27, 226–239. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2006.08.002
• • Lewin, K. (1944). The dynamics of group actions. Educational Leadership, 1, 195-200.
• • Lüleci, S. (2007). Kendini yaralama davranışı olan ergenlerin psikiyatrik ve sosyokültürel özellikleri. (Tıpta Uzmanlık Tezi). Bakırköy Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi, İstanbul.
• • Masten, A. (1994). Resilience in individual development: Successful adaptation despite risk and adversity. In M. C. Wang & E. W. Gordon (Eds.), Educational resilience in inner-city America: Challenges and prospects (3-25). Lawrence Erlbaum.
• • Nock, M. K. (2010). Self-Injury. Annual Review of Clinical Psychology, 6, 339-363.
• • Nock, M. K., & Prinstein, M. J. (2004). A functional approach to the assessment of self-mutilative behavior. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 72, 885-889.
• • Ögel K., & Aksoy A. (2006). Kendine Zarar Verme Davranışı Raporu. Yeniden Yayın no:18, İstanbul.
• • Öztürk, M. (2015). Tutuklu hükümlü çocuklarda kendine zarar verme davranışının bilişsel çarpıtmalar ve çocukluk örselenme yaşantısıyla ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• • Schatten, H. T., Morris, B. W., Wren, A. L., & Andover, M. S. (2013). Mental health issues and nonsuicidal self-injury among youth: implications for mental health professionals in the school system. School Psychology Forum, 7(4), 136-147.
• • Simeon D., & Favazza A.R. (2001). Self-injurious behaviors: assessment and treatment. American Psychiatric Publishing.
• • Soylu, Y. (2018). Boşanmış kadınlarda psikolojik sağlamlığı açıklamaya yönelik bir model geliştirme. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(49), 81-100.
• • Tabachnick, B.G., & Fidell L.S. (2013). Using multivariate statistics (6th Ed.). Pearson.
• • Turgut, Ö., & Eraslan-Çapan, B. (2017). Ergen psikolojik sağlamlık düzeyinin yordayıcıları: algılanan sosyal destek ve okul bağlılığı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 162-183.
• • Van der Wal, W. & George, A.A. (2018). Social support-oriented coping and resilience for self-harm protection among adolescents. Journal of Psychology in Africa, 28(3), 237-241. https://doi.org/10.1080/14330237.2018.1475508
• • Walsh, B., & Muehlenkamp, J. J. (2013). Managing nonsuicidal self-injury in schools: use of a structured protocol to manage the behavior and prevent social contagion. School Psychology Forum, 7(4), 161-171.
• • Wells, J., Barlow, J., & Stewart-Brown, S. (2003). A systematic review of universal approaches to mental health promotion in schools. Health Education, 103, 197-220. https://doi.org/10.1108/09654280310485546
• • Whitlock, J., & Rodham, K. (2013). Understanding nonsuicidal self-injury in youth. School Psychology Forum, 7(4), 93-110.
• • Yargıç, İ., Ersoy, E., & Batmaz-Oflaz, S. (2012). Çocukluk çağı travmalarının intihar girişimi ve kendine zarar verme ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13, 277-284.
• • Yavuz, A., & Karaer, M. (2020). Psikolojik sağlamlık ve iş yaşam kalitesi arasındaki ilişki üzerine ampirik bir çalışma, Journal Of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(33), 1940-1950.
• • Yavuz, F.K., Yavuz, N., Ulusoy, S., & Özgen, G. (2017). Ergenlerde kendine zarar verme davranışına eşlik eden şemalar. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(1), 69-78.
• • Yıldırım, İ. (1997). Algılanan sosyal destek ölçeğinin geliştirilmesi, geçerliği ve güvenirliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 81-87.
• • Zimet G, D., Dahlem, N.W., Zimet, S.G. & Farley, G. K. (1988). The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Journal of Personality Assessment, 52, 30-41.