Gençlerin Çevresel Duyarlılıklarının Araştırılması: Gençlik Merkezlerine Üye Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 24, 49 - 70, 31.08.2021

Gizem Erkan , Murat Doğan

Öz

Çevre sorunlarıyla mücadelede ve çevrenin korunmasında toplumların geleceği olan gençler oldukça
önemli bir role sahiptir. Bu kapsamda çalışmada, gençlerin çevresel duyarlılıklarının incelenmesi
amaçlanmıştır ve bu amaçla Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesindeki Gençlik Merkezlerine üye
üniversite öğrencilerinin çevresel duyarlılık ve tutumlarının, çevresel davranışlarına etkisi bir model
yardımıyla incelenmiştir. Birçok çalışmada cinsiyet değişkeninin çevresel duyarlılıkta sosyokültürel
etkilerden dolayı zamana göre değişebileceği belirtilmiştir. Bu sebeple çalışmada Gençlik Merkezlerine
üye üniversite öğrencilerinin çevresel duyarlılık, çevresel tutum ve çevresel davranışları cinsiyet
değişkenine göre de incelenmiştir. Çalışmanın örneklemi 81 ildeki Gençlik Merkezlerine üye
üniversite öğrencilerini temsil edecek şekilde tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir.
Verilerin analizinde araştırma modeli için; son yıllarda kullanımı hızla artan, gizil (gözlenemeyen)
değişkenler arasındaki nedensel ilişkileri doğrudan ve dolaylı olarak açıklayabilen Yapısal Eşitlik
Modeli kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgulara göre Gençlik Merkezlerine üye üniversite
öğrencilerinin; genel olarak çevresel tutumlarının ve çevresel duyarlılıklarının yüksek olduğu fakat
çevresel davranışlarının orta düzeyde olduğu, çevresel duyarlılık faktöründeki bir birimlik artışın
çevresel tutumda 0,90 birim, çevresel tutum faktöründeki bir birimlik artışın çevresel davranış
faktöründe 0,40 birimlik artışa sebep olduğu görülmüştür. Ancak çevresel duyarlılık ile çevresel
davranış arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

üniversite öğrencileri, Üniversite Öğrencileri, Çevresel Duyarlılık, Yapısal Eşitlik Modeli, Gençlik Merkezleri

Destekleyen Kurum

Gençlik ve Spor Bakanlığına “Gençlerin Çevresel Duyarlılıklarının Araştırılması: Gençlik Merkezlerine Üye Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir İnceleme” adı ile Gençlik ve Spor Uzmanlığı tezi olarak sunulan tezden türetilmiştir.

An Investigation Into The Environmental Sensitivity Of Young People: A Study On University Students Who Are Members Of Youth Centers

Öz

Given that they are the future of societies, young people play an important role in combating
environmental problems and protecting the environment. As such, the present study aims to
examine the environmental sensitivity of young people. To this end, we employed a model to
examine how the environmental sensitivities and attitudes of university students who are members
of Youth Centers run by Turkey’s Ministry of Youth and Sports influenced their behaviors toward
the environment. As various studies have stated that gender may change over time due to sociocultural
influences on environmental sensitivity. We also ‘examined participants’ environmental
sensitivities, environmental attitudes, and environmental behaviors by gender. The sample was
selected using stratified sampling so that it would be representative of university-level members
of Youth Centers in Turkey’s 81 provinces. Since it has rapidly increased in recent years and which
can explain the causal relationships between latent variables directly and indirectly. We used a
Structural Equation Model to analyze research data. According to the findings, although participants’
environmental attitudes and environmental sensitivities were generally high, their environmental
behaviors were moderate. We observed that a one-unit increase in environmental sensitivity led
to a 0.90 unit increase in environmental attitude, whereas a one-unit increase in environmental
attitude caused an increase of 0.40 units in the environmental behavior factor. However, we found no
statistically significant difference between environmental sensitivity and environmental behavior.

Anahtar Kelimeler

University Students, Environmental Sensitivity, Structural Equation Model, Youth Centers

Kaynakça

• Ajzen, I. (1985). From intentions to actions: A theory of planned behavior. In Action control (pp. 11-39). Springer, Berlin, Heidelberg.
• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational behavior and human decision processes, 50(2), 179-211.
• Ajzen, I. (2005). Attitudes, Personality, and Behavior-Icek Ajzen-Google Books. New York, NY: Open University Press. Albrechtsen.
• Ajzen, I., Fishbein, M., & Heilbroner, R. L. (1980). Understanding attitudes and predicting social behavior (Vol. 278). Englewood Cliffs, NJ: Prentice-hall.
• Akçay, S., & Pekel, F. O. (2017). Öğretmen adaylarının çevre bilinci ve çevresel duyarlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elementary Education Online, 16(3).
• Arı, Erkan.(2015).Üniversite Öğrencilerinin Çevresel Düşünce ve Davranışlarının Yapısal Eşitlik Modeli İle Araştırılması. The Journal of Academic Social Science Studies,167-181.
• Bentley, M., Fien, J., & Neil, C. (2004). Sustainable consumption: Young Australians as agents of change. Canberra: Department of Family and Community Services.
• Chan, R. Y. (1999). Environmental attitudes and behavior of consumers in China: survey findings and implications. Journal of international consumer marketing, 11(4), 25-52.
• Cheng, J. C. H., & Monroe, M. C. (2012). Connection to nature: Children’s affective attitude toward nature. Environment and Behavior, 44(1), 31-49.
• Çabuk, B. (2003). Üniversiteli öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1), 189-198.
• Demirel, M. (2009). Rekreasyonel Etkinliklere Katılım ve Çevresel Duyarlılık. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
• Dono, J., Webb, J., & Richardson, B. (2010). The relationship between environmental activism, pro-environmental behaviour and social identity. Journal of environmental psychology, 30(2), 178-186.
• Erkan, G. (2019). Klasik ve Bayesci Yapısal Eşitlik Modellerinde Parametre Tahminlerinin Karşılaştırılması: Sıralı Kategorik Verilerle Bir Uygulama.
• Fernández‐Manzanal, R., Rodríguez‐Barreiro, L., & Carrasquer, J. (2007). Evaluation of environmental attitudes: Analysis and results of a scale applied to university students. Science Education, 91(6), 988-1009.
• Fleer, M., & Williams-Kennedy, D. (2002). Building bridges: Literacy development in young Indigenous children. Canberra: Australian Early Childhood Association.
• Fraj, E., & Martinez, E. (2007). Ecological consumer behaviour: an empirical analysis. International journal of consumer studies, 31(1), 26-33.
• Goralnik, L., Millenbah, K. F., Nelson, M. P., & Thorp, L. (2012). An environmental pedagogy of care: Emotion, relationships, and experience in higher education ethics learning. Journal of Experiential Education, 35(3), 412-428.
• Gökdayı, F., & Demirel, M. (2018). Bir Boş Zaman Etkinliği Olarak Doğa Sporları Aktivitelerine Katılan Bireylerin Çevresel Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi. Uluslararası Dağcılık ve Tırmanış Dergisi, 1(1), 45-53.
• Günindi, Y. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin çevre dostu davranışlarının araştırılması. Tübav Bilim Dergisi, 3(3).
• Hamarat, B., Gümüş, O. G. E. D. M., & Tufan, E. (2014). Çevresel Tehdit, Çevresel Bilinç Ve Çevresel Tutum Çevre Odaklı Davranışı Etkiler Mi? Çanakkale Sivil Toplum Kuruluşları Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2).
• Hicks, D. (1996). A lesson for the future: Young people's hopes and fears for tomorrow. Futures, 28(1), 1-13.
• Iizuka, M. (2016). Role of environmental awareness in achieving sustainable development.
• Kaiser, F. G., Ranney, M., Hartig, T., & Bowler, P. A. (1999). Ecological behavior, environmental attitude, and feelings of responsibility for the environment. European psychologist, 4(2), 59.
• Kaiser, F. G., & Shimoda, T. A. (1999). Responsibility as a predictor of ecological behaviour. Journal of Environmental Psychology, 19(3), 243-253.
• Kaiser, F. G., & Wilson, M. (2000). Assessing People's General Ecological Behavior: A Cross‐Cultural Measure 1. Journal of applied social psychology, 30(5), 952-978.
• Kaiser, F. G., & Fuhrer, U. (2003). Ecological behavior's dependency on different forms of knowledge. Applied psychology, 52(4), 598-613.
• Kopnina, H. (2013). Evaluating education for sustainable development (ESD): Using ecocentric and anthropocentric attitudes toward the sustainable development (EAATSD) scale. Environment, Development and sustainability, 15(3), 607-623.
• Kudryavtsev, A., Krasny, M. E., & Stedman, R. C. (2012). The impact of environmental education on sense of place among urban youth. Ecosphere, 3(4), 1-15.
• Mellor-Clark, J., Barkham, M., Connell, J., & Evans, C. (1999). Practice-based evidence and standardized evaluation: Informing the design of the CORE system. The European Journal of Psychotherapy, Counselling & Health, 2(3), 357-374.
• Ojala, M., & Lidskog, R. (2011). What lies beneath the surface? A case study of citizens' moral reasoning with regard to biodiversity. Environmental Values, 20(2), 217-237.
• Parlak, İ. (1999). Türkiye’de Gençlik ve Siyaset: HÜ Beytepe Kampüsü Örneği. Unpublished Msc Thesis), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Savcı, B. (1965). Gençliğin Siyasal Hayata Hazırlanması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 20(02). Schermelleh-Engel, K., Mossbrugger, H., & Müller, H. (2003). “Evaluating The Fit of Structural Equation Models: Test of Significance and Descriptive Goodness-of –Fit Measures”. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74. Steg, L., & Vlek, C. (2009). Encouraging pro-environmental behaviour: An integrative review and research agenda. Journal of environmental psychology, 29(3), 309-317.
• Stern, P. C., Dietz, T., & Kalof, L. (1993). Value orientations, gender, and environmental concern. Environment and behavior, 25(5), 322-348.
• Şahin, H. G., & Doğu, S. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. Elementary Education Online, 17(3).
• Tahiroğlu, M., Yıldırım, T., & Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun geliştirilen çevre eğitimi etkinliğinin, ilköğretim 7. Sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumlarına etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, (30,231-248).
• Tilikidou, I., & Delistavrou, A. (2008). Types and influential factors of consumers' non‐purchasing ecological behaviors. Business Strategy and the Environment, 17(1), 61-76.
• Tsevreni, I. (2011). Towards an environmental education without scientific knowledge: an attempt to create an action model based on children's experiences, emotions and perceptions about their environment. Environmental Education Research, 17(1), 53-67.
• Tucci, J., Mitchell, J., & Goddard, C. (2007). Children’s fears, hopes and heroes. Melbourne: Australian Childhood Foundation, June.
• Uzun, N., & Sağlam, N. (2007). Ortaöğretim öğrencilerinin çevreye yönelik bilgi ve tutumlarına" Çevre ve İnsan" dersi ile gönüllü çevre kuruluşlarının etkisi.
• Van Liere, K. D., & Dunlap, R. E. (1981). Environmental concern: Does it make a difference how it's measured?. Environment and behavior, 13(6), 651-676.
• Yılmaz, V., Çelik, H. E., & Yağızer, C. (2009). Çevresel duyarlılık ve çevresel davranışın ekolojik ürün satın alma davranışına etkilerinin yapısal eşitlik modeliyle araştırılması.
• Yılmaz, V., & Arslan, T. (2011). Üniversite öğrencilerinin çevre koruma vaatleri ve çevre dostu tüketim davranışlarının incelenmesi.
• Yılmaz, V., Yıldız, Z., & Arslan, T. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Çevresel Duyarlılıkları İle Çevresel Davranışlarının Yapısal Eşitlik Modeliyle Araştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (30), 271-278.
• Zareie, B., & Navimipour, N. J. (2016). The impact of electronic environmental knowledge on the environmental behaviors of people. Computers in Human Behavior, 59, 1-8.