Young People’s Attitude Toward Ageism In Light Of Certain Sociodemographic Variables: The Case Of Manisa

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 25, 109 - 134, 29.12.2021

Bekir Güzel

https://doi.org/10.52528/genclikarastirmalari.930689

Cited By: 3

Öz

According to United Nations data, there were 727 million people aged 65 and over worldwide in 2020. It is
estimated that by 2050, this number will more than double, reaching an excess of 1.5 billion. This figure
indicates the need for studies to be conducted with the elderly. This study follows a survey model in its
aim to gauge young people’s attitudes toward ageism in Turkey’s province of Manisa. Using convenience
sampling, we selected 601 participants to make up the study’s sample. We collected data between November
14, 2020 and March 04, 2021 using the Ageism Attitude Scale (AAS) developed by Vefikuluçay Yılmaz and
Terzioğlu (2011). We conducted an independent sample t-test to compare the scale scores by gender, marital
status, and the presence of an elderly member in the family. We then carried out an ANOVA to compare age
groups, places of residence, employment, monthly income, family type, frequency of meeting an elderly
person, and preference of living in the same house with an elderly individual. The findings revealed that
participants’ total average AAS scores were 85.06±8.49. This specific finding bore resemblance to previous
studies carried out with university students in Turkey. The results, therefore, indicate that a traditional,
patriarchal, and altruistic social structure prevails among the young people participating in our study.

Anahtar Kelimeler

Ageism, Intergenerational, Manisa, Turkey, Young People

Genç Nüfusun Yaşlı Ayrımcılığı Tutum Düzeyinin Sosyodemografik Değişkenler Açısından İncelenmesi: Manisa Örneği

Öz

Birleşmiş Milletlerin verilerine göre 2020 yılında dünya genelinde 65 yaş ve üstü 727 milyon kişi
bulunmaktadır. 2050 yılına kadar dünyadaki yaşlı sayısının iki katından daha fazla artacağı ve 1,5
milyarın üzerine çıkacağı tahmin edilmektedir. Bu tahmin yaşlılara yönelik yapılması gereken farklı
çalışmaları gündeme getirmektedir. Bu çalışmanın temel amacı Manisa ili örnekleminde genç nüfusun
yaşlı ayrımcılığına yönelik tutum düzeyinin belirlenmesidir. Tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilen
bu araştırmada, evren içindeki hedef örnekleme ulaşılabilmek amacıyla kolayda örnekleme yönetimi
tercih edilmiş ve toplam 601 katılımcıya ulaşılmıştır. Veriler 14 Kasım 2020 - 04 Mart 2021 tarihleri arasında
toplanmıştır. Araştırmada Vefikuluçay Yılmaz ve Terzioğlu (2011) tarafından geliştirilen “Yaşlı Ayrımcılığı
Tutum Ölçeği (YATÖ)” veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Ölçek puanlarının cinsiyet, medeni durum
ve ailede yaşlı birey varlığı değişkenlerine göre karşılaştırılmasında bağımsız örneklem t testinden;
yaş grupları, yerleşim yeri, istihdam, aylık gelir, aile tipi, herhangi bir yaşlı ile bir araya gelme sıklığı,
yaşlı bir birey ile aynı evde yaşama tercihi değişkenlerine göre karşılaştırılmasında ise ANOVA testinden
yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların YATÖ toplam puan ortalamaları 85,06±8,49
olarak tespit edilmiştir. Bu sonuç Türkiye’de özellikle üniversite öğrencileri arasında gerçekleştirilen
araştırma sonuçlarına benzerdir. Bu benzerlik Türkiye’deki geleneksel, ataerkil ve alturistik toplumsal
yapının örneklemde yer alan gençler üzerinde hâlâ etkin şekilde varlığını sürdürdüğünün bir göstergesi
olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Genç Nüfus, Kuşaklararası, Manisa, Türkiye, Yaşlı Ayrımcılığı

Kaynakça

• Achenbaum, W. A. (2015). A history of ageism since 1969. Generations, 39(3), 10-16.
• Adıbelli, D., Türkoğlu, N., & Kılıç, D.(2013). Öğrenci hemşirelerin yaşlılığa ilişkin görüşleri ve yaşlılara karşı tutumları, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 6(1), 2-8.
• Ayaz Alkaya, S. & Birimoğlu Okuyan, C. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı bireye yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(1), 43-52.
• Altay, B., & Aydın, T. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi (HEAD), 12(1), 11-18.
• Altındiş, S. & Ergin, A. (2018). Araştırma evreni ve örneklem, (içinde) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, (ed.) Şebnem Arslan, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Altun, A. & Demirel, B. (2020). Üniversite öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığıyla ilgili tutumları: Keskin MYO örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 423-434.
• Ansell, N. (2005) Children, Youth and Development, London: Routledge.
• Ayoǧlu, F. N., Kulakçı, H., Ayyıldız, T. K., Aslan, G. K., & Veren, F. (2014). Attitudes of Turkish nursing and medical students toward elderly people. Journal of Transcultural Nursing, 25(3), 241-248.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
• Başaran, Ö. (2018). Süleyman Demirel Üniversitesi son sınıf lisans öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları ve etkileyen etmenler. Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi, Isparta.
• Baysal, E., Sarı, D., Taşkıran, N., Acar, E., & Çevik Akyıl, R. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı bireylere yönelik tutumları ve empatik yaklaşım becerileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 80-87.
• Birleşmiş Milletler (2020). World population ageing 2020 highlights, Department of Economic and Social Affairs Population Division, 06.04.2021 tarihinde https://www.un.org/development/desa/pd/sites/www.un.org.development.desa.pd/files/undesa_pd-2020_world_population_ageing_highlights.pdf adresinden erişildi.
• Birleşmiş Milletler (2015). Population Facts: Youth population trends and sustainable development, 09.04.2021 tarihinde https://www.un.org/esa/socdev/documents/youth/fact-sheets/YouthPOP.pdf adresinden erişildi.
• Bond, J. & Cabrero, G. R. (2007). Health and dependency in later life, (ed.) Bond, J. Peace, S. Dittmann-Kohli, F. and Westerhof, G. (in) Ageing in Society: European Perspectives on Gerontology (p. 113–141.), Los Angeles: Sage Publication.
• Boz, H., Gökçe, N., Kıral, A. Ö., Mutlu, E., Selvi, N., Ünlü, D., & Yılmaz, G. (2017). Sağlık bilimleri fakültesi ve iktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. Sağlık Akademisi Kastamonu, 2(1), 1-23.
• Butler, R. N. (1980). Ageism: A foreword. Journal of Social Issues, 36(2), 8-11.
• Buz, S. (2015). Yaşlı bireylere yönelik yaş ayrımcılığı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (53), 268-278.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (25. Baskı). Ankara: PEGEM Akademi Yayınları.
• Bytheway, B. (2005). Ageism and age categorization. Journal of Social Issues, 61(2), 361-374.
• Canatan, A. (2009) Gençlerin yaşlılarla ilgili düşünceleri, EKEV Akademi Dergisi, 39, 27-28.
• Ceylan, H., & Öksüz, M. (2015). Sosyal hizmet lisans öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Journal of International Social Research, 8(39), 459-466.
• Çağlar, T., (2017). Yaşlı Bakımı: Modeller ve Uygulamalar, Ankara: Nika Yayınevi.
• Çilingiroğlu, N., & Demirel, S. (2004). Yaşlı ayrımcılığı. Türk Geriatri Dergisi, 7(4), 225-30.
• Demez, G. (2012). Gençlik ideali: Anti-aging uygulamaları ve değişen yaşlılık algılarının medyada temsili. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 5(1), 94-120.
• Demirel, E. T. (2018). Araştırma tasarımı, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, (ed.) Şebnem Arslan, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Dinçer, Y., Usta, E. ve Bulduk, S. (2016). Üniversite öğrencileri gözüyle yaşlılık nasıl algılanıyor?, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 9(1), 26-38.
• Dünya Sağlık Örgütü (2001). Men, ageing and health: Achieving health across the life span, (No. WHO/NMH/NPH/01.2).
• Erikson, E. H. (2014). İnsanın 8 Evresi, (çev. Gonca Akkaya), İstanbul: Okuyan Us Yayınları
• Greenberg, J., Schimel, J., & Martens, A. (2002). ‘Ageism: denying the face of the future’. (in) T. D. Nelson (Ed.), Ageism: Stereotyping and prejudice against older persons (p. 27–48). The MIT Press.
• Gullette, M. M. (2011). Agewise: Fighting the new ageism in America. University of Chicago Press.
• Güven Ş., Ucakan Muz G., Efe Ertürk N. (2012). Üniversite öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları ve bu tutumların bazı değişkenlerle ilişkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(2), 99-105.
• Hughes N.J., Soiza R.L., Chua M., Hoyle G.E., McDonald A., Primrose W.R., Seymour D.G. (2008). Medical student attitudes toward older people and willingness to consider a career in geriatric medicine. Journal of the American Geriatrics Society, 56(2): 334-338.
• Iversen, T. N., Larsen, L., & Solem, P. E. (2009). A conceptual analysis of ageism. Nordic Psychology, 61(3), 4.
• Kaçan, H., Dibekli, E., & Akkan, K. (2018). Toplumda yaşayan bireylerin yaşlı ayrımcılığı tutum düzeylerinin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 11(2), 8-15.
• Karaağaç, G., Batık Temel, A., & Yıldırım, G. (2019). Gençlerin yaşlılığa ilişkin görüş ve düşüncelerinin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 12(1), 32-41.
• Karadağ, E., İnkaya, B. V. ve Karatay, G. (2012) Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 28(2), 31-40
• Karasar, N. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar İlkeler Teknikler. Ankara: Nobel Basımevi.
• Kite, M. E., Stockdale, G. D., Whitley, B. E., Jr., & Johnson, B. T. (2005). Attitudes toward younger and older adults: an updated meta-analytic review. Journal of Social Issues, 61(2), 241–266.
• Koç, A., Öztaş, D., Uysal, N., Demircan, Z., Erdem, Ö., Sarı, E. (2018). Klinik hemşirelerinin yaşlılara ilişkin düşünce ve tutumları. Ankara Medical Journal, 18(4), 500-507.
• Köse, G., Ayhan, H., Taştan, S., İyigün, E., Hatipoğlu, S., & Açıkel, C. H. (2015). Sağlık alanında farklı bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 57(2), 145-151.
• Kurtkapan, H. (2019). Gençlerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları: Nevşehir örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(1), 220-237.
• Kutsal, Y. G. (2003). Yaşlanan Dünya Yaşlanan İnsan, Ankara: Geriatri Derneği Yayınları.
• Levy, S. R., & Macdonald, J. L. (2016). Progress on understanding ageism. Journal of Social Issues, 72(1), 5-25.
• Meisner, B. A. (2020). Are you OK, Boomer? Intensification of ageism and intergenerational tensions on social media amid COVID-19. Leisure Sciences, 1-6.
• Nelson, T. D. (2016). The age of ageism. Journal of Social Issues, 72(1), 191-198.
• Officer, A., & Fuente-Núñez, V. (2018). A global campaign to combat ageism. Bulletin of the World Health Organization, 96(4), 295.
• Olak, A., & Tümer, A. (2018). Hemşirelik 1. ve 4. sınıf öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14), 53-67.
• Özbek Yazıcı, S., Kalaycı, I., Kaya, E., & Tekin, A. (2015). Yaşlı bakım programı öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 8(2), 77-87.
• Özmete, E. (2017). Türkiye'de Kuşaklararası Dayanışmanın Değerlendirilmesi, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Palmore, E. (2001). The ageism survey: First findings. The gerontologist, 41(5), 572-575.
• Palmore, E. B., Branch, L., & Harris, D. K. (Eds.). (2005). Encyclopedia of ageism. Haworth Pastoral Press.
• Pehlivan, S., & Vatansever, N. (2019). Hemşirelerin yaşlıya tutumları ve etkileyen faktörler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 45(1), 47-53.
• Saramago, J. (2013). Ölüm bir Varmış Bir Yokmuş, (çev. Mehmet Necati Kutlu), İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
• Slevin, O. D. (1991). Ageist attitudes among young adults: implications for a caring profession. Journal of advanced nursing, 16(10), 1197–1205.
• Soyuer F., Ünalan, D., Güleser, N., & Elmalı, F. (2010). Sağlık meslek yüksekokulu öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları ve bu tutumların bazı demografik değişkenlerle ilişkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 20-25.
• Söderhamn, O, Lindencrona, C, Gustavsson, SM (2001). Attitudes toward older people among nursing students and registered nurses in Sweden. Nursing Education Today. 21: 225–229.
• Sülüker, K., & Türkoğlu, N. (2021). Birinci ve ikinci basamakta çalışan hemşirelerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının karşılaştırılması. Turkish Journal of Science and Health, 2(1), 166-175.
• Tekin Kaya, N., & Örsal, Ö. (2018). Türkiye’de üniversite öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığı davranışlarını etkileyen faktörler: sistematik derleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(67), 540-557.
• Temiz, S., & Öztürk, M. (2019). Empatinin yaşlı ayrımcılığı üzerindeki etkisi: gençler üzerine bir araştırma. EKEV Akademi Dergisi, 23(80), 483-498.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2020a). İstatistiklerle Yaşlılar, 06.04.2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Elderly-Statistics-2020-37227 adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2020b). İstatistiklerle Gençlik 2019, 09.04.2021 tarihinde https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33731 adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2021). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2020, 11.04.2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayal%C4%B1-N%C3%BCfus-Kay%C4%B1t-Sistemi-Sonu%C3%A7lar%C4%B1-2020-37210&dil=1 adresinden erişildi.
• Ucun, Y., Mersin, S., & Öksüz, E. (2015). Gençlerin yaşlı bireylere karşı tutumu. Journal of International Social Research, 8(37), 1143-1149.
• Ünalan, D., Soyuer, F., & Elmalı, F. (2012). Geriatri merkezi çalışanlarında yaşlı tutumunun değerlendirilmesi, Kafkas Journal of Medical Sciences, 2(3), 115-120.
• Vefikuluçay, D. (2008). Üniversitede öğrenim gören öğrencilerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. (Yayımlanmış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Vefikuluçay Yılmaz, D., & Terzioğlu, F. (2011). Development and psychometric evaluation of ageism attitude scale among the university students. Turkish Journal of Geriatrics/Türk Geriatri Dergisi, 14(3), 259-268.
• Wyman, M. F., Shiovitz-Ezra, S., & Bengel, J. (2018). Ageism in the health care system: Providers, patients, and systems. (in) Contemporary perspectives on ageism (pp. 193-212). Springer, Cham.
• Yıldırım Usta, Y., Demir, Y., Yönder, M., & Yıldız, A. (2012). Nursing students’ attitudes toward ageism in Turkey. Archives of Gerontology and Geriatrics, 54(1), 90-93.
• Yılmaz, E., & Özkan, S. (2010). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3, 35-53.
• Zaybak, A., Özdemir, H., Güneş, Ü., & Baran, L. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 33(1), 21-32.