Ergenlerde Akıllı Telefon Bağımlılığı ve Yaşam Doyumu İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 33, 92 - 113, 27.08.2024

Cüneyit Bostan Ayşe Kalyon

https://doi.org/10.52528/genclikarastirmalari.1385887

Öz

Çocuk ve ergenlerde akıllı telefonların aşırı ve kontrolsüz kullanımı akademik, davranışsal, fiziksel, sosyal, duygusal ve ruhsal alanda ciddi problemler yaşamalarına yol açabilmektedir. Problemli akıllı telefon kullanımında bağımlılık belirtilerine benzer birtakım davranış örüntülerinin sergilenmesi bu bireylerin ruh sağlığı açısından risk altında olduğuna işaret etmektedir. Belirtilen bu durumlar bireyin yaşamdan aldığı doyum düzeyinde de birtakım etkilerde bulunmaktadır. Bu araştırmada ergenlerde akıllı telefon bağımlılığı ile yaşam doyumu ilişkisini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Ayrıca akıllı telefon bağımlılığı ve yaşam doyumunun cinsiyet, aile gelir düzeyi gibi birtakım değişkenlere dayalı olarak farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmek de çalışmanın amaçlarından biridir. Korelasyonel bir araştırma olan bu çalışmada uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemi 178’i kız ve 138’i erkek olmak üzere liseye devam eden toplam 316 ergen bireyden oluşmaktadır. Katılımcılar araştırmada gönüllü bir şekilde yer almıştır. Örneklem grubunun yaş ortalaması 15.95±1.15 ve yaş aralığı 14-18’dir. Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği-Kısa Formu, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu ile veriler toplanmıştır. Ergenlerin akıllı telefon bağımlılığı ve yaşam doyumu arasında negatif yönde anlamlı düzeyde bir ilişki tespit edilmiştir. Ergenlerin akıllı telefon bağımlılığı ve yaşam doyumu düzeyleri cinsiyete dayalı olarak anlamlı farklılaşmamaktadır. Ergenlerin akıllı telefon bağımlılığı ve yaşam doyumu düzeyleri akıllı telefonda harcadıkları günlük ortalama süre ve aile gelir düzeyine göre anlamlı farklılıklar göstermektedir. Araştırma sonuçları literatür çerçevesinde ele alınmış ve birtakım öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akıllı Telefon Bağımlılığı, Yaşam Doyumu, Ergen, Lise Öğrencisi

Etik Beyan

Araştırmanın etik kurul izni alınmıştır ve ek olarak sunulmuştur.

Destekleyen Kurum

Bu araştırmada herhangi bir kurum, kuruluş ya da kişiden destek alınmamıştır.

Proje Numarası

Bu araştırma proje kapsamında yürütülmemiştir.

Relationship Between Smartphone Addiction and Satisfaction with Life in Adolescents

Öz

Excessive and uncontrolled usage of smartphones by children and adolescents may cause serious problems in academic, behavioral, physical, social, emotional and mental areas. The display of some behavioral patterns similar to addiction symptoms in problematic smartphone use indicates that these individuals are at risk in terms of mental health. These mentioned situations also have some effects on the individual's level of satisfaction with life. The main purpose of this research is to examine the relationship between smartphone addiction and satisfaction with life in adolescents. In addition, one of the aims of the study is to determine whether smartphone addiction and life satisfaction vary significantly depending on some variables such as gender and family income level. In this study, which is a correlational research, the convenience sampling method was used. The sample of the study consisted of a total of 316 adolescents attending high schools, including 178 girls and 138 boys. Participants took part in the research voluntarily. The average age of the sample group was 15.95±1.15 and the age range was 14-18. The Smartphone Addiction Scale-Short Version, the Satisfaction with Life Scale and a Personal Information Form were used as data collection tools. A significant negative correlation was found between adolescents' smartphone addiction and the satisfaction with life levels. Adolescents' smartphone addiction and satisfaction with life levels did not vary significantly depending on gender. Adolescents' smartphone addiction and satisfaction with life levels varied significantly depending on the average daily time spent on the smartphone and family income level. The research results were discussed within the framework of the literature and some suggestions were presented.

Anahtar Kelimeler

Smartphone Addiction, Satisfaction With Life, Adolescent, High School Student

Proje Numarası

Bu araştırma proje kapsamında yürütülmemiştir.

Kaynakça

• Aktürk, U. ve Budak, F. (2019). The correlation between the perceived social support of nursing students and smartphone addiction. International Journal of Caring Sciences, 12(3), 1825.
• Al-Attiyah, A. ve Nasser, R. (2016). Gender and age differences in life satisfaction within a sex-segregated society: sampling youth in Qatar. International Journal of Adolescence and Youth, 21(1), 84-95. https://doi.org/10.1080/02 673843.2013.808158
• Alan, R. ve Güzel, H. S. (2020). The investigation of the relationship between smartphone addiction, and problem- solving skills and ways of coping with stress. Dusunen Adam: Journal of Psychiatry & Neurological Sciences, 33(3). https://doi.org/10.14744/DAJPNS.2020.00088
• Aljomaa, S. S., Al.Qudah, M. F., Albursan, I. S., Bakhiet, S. F. ve Abduljabbar, A. S. (2016). Smartphone addiction among university students in the light of some variables. Computers in Human Behavior, 61, 155-164. https://doi. org/10.1016/j.chb.2016.03.041
• American Psychiatric Association [APA]. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (Vol. 5, No. 5). American Psychiatric Association.
• Atik, G. ve Güçlüöver, A. (2020). Ortaöğretim öğrencilerinin Beden Eğitimi ve Spor dersine yönelik tutumları ve yaşam doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Kırıkkale ili örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 15(23), 1959-1975. https://doi.org/10.26466/opus.687393
• Aymerich, M., Cladellas, R., Castelló, A., Casas, F. ve Cunill, M. (2021). The evolution of life satisfaction throughout childhood and adolescence: Differences in young people’s evaluations according to age and gender. Child Indicators Research, 14(6), 2347-2369. https://doi.org/10.1007/s12187-021-09846-9
• Bianchi, A. ve Phillips, J. G. (2005). Psychological predictors of problem mobile phone use. CyberPsychology & Behavior, 8(1), 39–51. https://doi.org/10.1089/cpb.2005.8.39
• Billieux, J., Maurage, P., Lopez-Fernandez, O., Kuss, D. J. ve Griffiths, M. D. (2015). Can disordered mobile phone use be considered a behavioral addiction? An update on current evidence and a comprehensive model for future research. Current Addiction Reports, 2(2), 156-162. https://doi.org/10.1007/s40429-015-0054-y
• Buctot, D. B., Kim, N. ve Kim, J. J. (2020). Factors associated with smartphone addiction prevalence and its predictive capacity for health-related quality of life among Filipino adolescents. Children and Youth Services Review, 110, 104758. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.104758
• Buğdaycı Yalçın, B. N., Kale, D., Ekici, B., Polat, S. T., Dolatabadi, M., Çevik, İ. M. ve Şaşmaz, C. T. (2023). Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığı prevalansı ve ilişkili faktörlerin araştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 36(3), 211-224. https://doi.org/10.18614/deutip.1141173
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17. baskı). Pegem Akademi.
• Byrne B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (2. baskı). Routledge.
• Choi, S. W., Kim, D. J., Choi, J. S., Ahn, H., Choi, E. J., Song, W. Y., Kim, S. ve Youn, H. (2015). Comparison of risk and protective factors associated with smartphone addiction and Internet addiction. Journal of Behavioral Addictions, 4(4), 308-314. https://doi.org/10.1556/2006.4.2015.043
• Chung, J. E., Choi, S. A., Kim, K. T., Yee, J., Kim, J. H., Seong, J. W., Seong, J. M., Kim, Y. J. Lee, K. E. ve Gwak, H. S. (2018). Smartphone addiction risk and daytime sleepiness in Korean adolescents. Journal of Paediatrics and Child Health, 54(7), 800-806. https://doi.org/10.1111/jpc.13901
• Çakır, Ö. ve Oğuz, E. (2017). Lise öğrencilerinin yalnızlık düzeyleri ile akıllı telefon bağımlılığı arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 418-429. http://doi.org/10.17860/mersinefd.290711
• Çam, Z. ve Artar, M. (2014). Ergenlikte yaşam doyumu: Okul türleri bağlamında bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 23-46.
• Çuhadar, A., Demirel, M., Er, Y. ve Serdar, E. (2020). Ergenlerde akıllı telefon bağımlılığı ve gelecek beklentisi ilişkisinin incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 15(24), 2528-2544. https://doi.org/10.26466/ opus.620060
• Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). Yaşam Doyumu Ölçeği‘nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 1250-62. https://doi.org/10.17755/esosder.263229
• Daysal, B. ve Yılmazel, G. (2020). Halk sağlığı gözüyle akıllı telefon bağımlılığı ve ergenlik. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(2), 316-322. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.730254
• Dal, M. (2018). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencilerinin sosyo-kültürel durumlarının yaşam doyumları ile ilişkisinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Diener, E. D., Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa4901_13
• Dost, M. T. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(22), 132-143.
• Ercengiz M ve Şar A. H. (2017). Ergenlerde internet bağımlılığının yordayıcı olarak duygu düzenlemedeki rolü. Sakarya University Journal of Education 7(1), 183-94. https://doi.org/10.19126/suje.307236
• Freitas, B. H. B. M., Gaíva, M. A. M., Bernardino, F. B. S. ve Diogo, P. M. J. (2021). Smartphone addiction in adolescents, part 2: Scoping review—prevalence and associated factors. Trends in Psychology, 29(1), 12-30. https://doi. org/10.1007/s43076-020-00040-4
• Goldbeck, L., Schmitz, T. G., Besier, T., Herschbach, P. ve Henrich, G. (2007). Life satisfaction decreases during adolescence. Quality of Life Research, 16, 969-979. https://doi.org/10.1007/s11136-007-9205-5
• Gorday, J. Y. ve Bardeen, J. R. (2022). Problematic smartphone use influences the relationship between experiential avoidance and anxiety. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 25(1), 72-76. https://doi.org/10.1089/ cyber.2021.0062
• Hatano, K., Hihara, S., Nakama, R., Tsuzuki, M., Mizokami, S. ve Sugimura, K. (2022). Trajectories in sense of identity and relationship with life satisfaction during adolescence and young adulthood. Developmental psychology, 58(5), 977. https://doi.org/10.1037/dev0001326
• Haug, S., Castro, R. P., Kwon, M., Filler, A., Kowatsch, T. ve Schaub, M. P. (2015). Smartphone use and smartphone addiction among young people in Switzerland. Journal of Behavioral Addictions, 4(4), 299-307. https://doi. org/10.1556/2006.4.2015.037
• Horwood, S. ve Anglim, J. (2019). Problematic smartphone usage and subjective and psychological well-being. Computers in Human Behavior, 97, 44-50. https://doi.org/10.1016/j.chb.2019.02.028
• Huebner, E. S., Drane, J. W. ve Valois, R. F. (2000). Levels of demographic correlates of adolescent life satisfaction reports. School Psychology International, 21, 281–292. https://doi.org/10.1177/0143034300213005
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (20. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Kardefelt‐Winther, D., Heeren, A., Schimmenti, A., Van Rooij, A., Maurage, P., Carras, M., Edman, J., Blaszczynski, A., Khazaal, Y. ve Billieux, J. (2017). How can we conceptualize behavioural addiction without pathologizing common behaviours?. Addiction, 112(10), 1709-1715. https://doi.org/10.1111/add.13763
• Kim, S. Y. ve Koo, S. J. (2016). Effect of duration of smartphone use on muscle fatigue and pain caused by forward head posture in adults. Journal of Physical Therapy Science, 28(6), 1669-1672. https://doi.org/10.1589/jpts.28.1669
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3. baskı.). The Guilford Press.
• Koivusilta, L. K., Lintonen, T. P. ve Rimpela, A. H. (2007). Orientations in adolescent use of information and communication technology: a digital divide by sociodemographic background, educational career, and health. Scandinavian Journal of Public Health, 35(1), 95-103. https://doi.org/10.1080/14034940600868721
• Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeylerinin karşılaştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Kula, H., Ayhan, C., Soyer, F. ve Kaçay, Z. (2020). The relationship between smartphone addiction and life satisfaction: Faculty of Sport Sciences students. International Journal of Psychology and Educational Studies, 7(1), 86-95.
• Kumcağız, H. (2019). Quality of life as a predictor of smartphone addiction risk among adolescents. Technology, Knowledge and Learning, 24, 117-127. https://doi.org/10.1007/s10758-017-9348-6
• Kuss D. J., Grifths M. D., Karila L. ve Billieux, J. (2014). Internet addiction: a systematic review of epidemiological research for the last decade. Current Pharmaceutical Design, 20(25), 4026- 52.
• Kuss, D. (2016). Internet addiction: the problem and treatment. Addicta: The Turkish Journal on Addiction, 3(2):185- 92. https://doi.org/10.15805/addicta.2016.3.0106
• Kusuma, J. F., Sahede, I., Sunaryo, A. T., Fahmi, A. Z. ve Nurtjahjo, F. E. (2019). Smartphone addiction and life satisfaction among College students. 14th International Conference on Language, Innovation, Culture and Education (ICLICE) & 3rd International Research Conference on Management, Leadership & Social Sciences (IRCMALS) 14th & 15th June (pp. 29-35) içinde. https://icsai.org/procarch/14iclice3ircmals/14ICLICE-025-019.pdf
• Kwon, M., Kim, D.J., Cho, H. ve Yang, S. (2013a). The smartphone addiction scale: Development and validation of a short version for adolescents. PloS One, 8(12), 1-7. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0083558
• Kwon, M., Lee, J.Y., Won, W.Y., Park, J.W., Min, J.A., Hahn, J., Gu, X., Choi, J. H. ve Kim, D.J., (2013b). Development and validation of a smartphone addiction scale (SAS). PLos One, 8(2), 1-7. https://doi.org/10.1371/journal. pone.0056936
• Lachmann, B., Sindermann, C., Sariyska, R. Y., Luo, R., Melchers, M. C., Becker, B., Cooper, A. J. ve Montag, C. (2018). The role of empathy and life satisfaction in internet and smartphone use disorder. Frontiers in Psychology, 9, Makale No: 398, 1-11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.00398
• Lee, E. J., Kim, Y. K. ve Lim, S. J. (2017). Factors influencing smartphone addiction in adolescents. Child Health Nursing Research, 23(4), 525-533. https://doi.org/10.4094/chnr.2017.23.4.525
• Lee, C. ve Lee, S. J. (2017). Prevalence and predictors of smartphone addiction proneness among Korean adolescents. Children and Youth Services Review, 77, 10-17. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2017.04.002
• Lepp, A., Barkley, J. E. ve Karpinski, A. C. (2014). The relationship between cell phone use, academic performance, anxiety, and satisfaction with life in college students. Computers in Human Behavior, 31, 343-350. https://doi. org/10.1016/j.chb.2013.10.049
• Li, Y., Lin, S., Yang, X., Sheng, J., Wang, L., Han, Y., Cao, Y. ve Chen, J. (2023). A vicious cycle: the reciprocal longitudinal relationship between social rejection, social avoidance, and smartphone addiction among adolescents. International Journal of Mental Health and Addiction, 1-17. https://doi.org/10.1007/s11469-023-01007-z
• Lim, S. A. (2023). Relationship between Korean adolescents’ dependence on smartphones, peer relationships, and life satisfaction. Child & Youth Care Forum 52(3), 603-618. https://doi.org/10.1007/s10566-022-09703-y
• Lin, Y. H., Chiang, C. L., Lin, P. H., Chang, L. R., Ko, C. H., Lee, Y. H., ve Lin, S. H. (2016). Proposed diagnostic criteria for smartphone addiction. PloS One, 11(11), e0163010. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0163010
• Melumad, S. ve Pham, M. T. (2020). The smartphone as a pacifying technology. Journal of Consumer Research, 47(2), 237-255. https://doi.org/10.1093/jcr/ucaa005
• Meral D. (2017). Orta öğretim öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığının yalnızlık, yaşam doyumu ve bazı kişisel özellikler bakımından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erzincan Üniversitesi.
• Noyan, C. O., Enez-Darçın, A., Nurmedov, S., Yılmaz, O. ve Dilbaz, N. (2015). Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği’nin kısa formunun üniversite öğrencilerinde Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi 16(1), 73-81. https://doi.org/10.5455/apd.176101
• Öztürk, A. ve Çetinkaya, R.S. (2015). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile tinsellik, iyimserlik, kaygı ve olumsuz duygu düzeyleri arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42, 335-356. https://doi.org/10.15285/ebd.98899
• Pera, A. (2020). The psychology of addictive smartphone behavior in young adults: Problematic use, social anxiety, and depressive stress. Frontiers in Psychiatry, 11, Makale No: 573473, 1-6. https://doi.org/10.3389/fpsyt. 2020.573473
• Rodríguez-Torrico, P., San-Martín, S. ve Jiménez, N. (2023). Smartphones, the new addiction: Causes and consequences for elementary and high school students according to teachers and experts. Computers in the Schools, 40(2), 194-212. https://doi.org/10.1080/07380569.2023.2168146
• Sahu, M., Gandhi, S. ve Sharma, M. K. (2019). Mobile phone addiction among children and adolescents: A systematic review. Journal of Addictions Nursing, 30(4), 261-268. https://doi.org/10.1097/JAN.0000000000000309
• Sarıgül, E. ve Aktay, M. (2023). Ergenlerdeki dini inanç ve tutumların yaşam doyumu ile ilişkisi. Toplumsal Değişim, 5(1), 44-55.
• Sezer, Ö. ve Turğut, E. (2019). Ergenlerde şükran, yaşam amaçları ve yaşam doyumunun bazı değişkenler açısından incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 1463-1491. https://doi.org/10.33711/ yyuefd.660501
• Sincar, S., Sohbet, R., Bırımoğlu-Okuyan, C. B. ve Karasu, F. (2020). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu ve depresyon: Kesitsel bir çalışma. E-Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi (BSBD), 9(2), 93-100.
• Sohn, S. Y., Rees, P., Wildridge, B., Kalk, N. J. ve Carter, B. (2019). Prevalence of problematic smartphone usage and associated mental health outcomes amongst children and young people: A systematic review, meta-analysis and GRADE of the evidence. BMC psychiatry, 19, Makale No: 356, 1-10. https://doi.org/10.1186/s12888-019-2350-x
• Soni, R., Upadhyay, R. ve Jain, M. (2017). Prevalence of smart phone addiction, sleep quality and associated behaviour problems in adolescents. International Journal of Research in Medical Sciences, 5(2), 515-519. http://doi. org/10.18203/2320-6012.ijrms20170142
• Söyler, İ. (2019). Ergenlerde akıllı telefon bağımlılığı ile kendilik algısı ve okula bağlanma arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Süler, M. (2016). Üniversite öğrencilerinin akıllı telefon bağımlılığı düzeylerinin öznel mutluluk düzeyleriyle ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Sülün, A., Yayan, E. H. ve Yıldırım, M. (2021). Bilişötesi farkındalığın akıllı telefon bağımlılığı ve akademik başarı üzerine etkisi. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-9.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6. Baskı). Pearson Education.
• Tekin, Ç., Güneş, G. ve Çolak, C. (2014). Cep Telefonu Problemli Kullanım Ölçeği‘nin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Medicine Science 3(3), 1361-81. http://doi.org/10.5455/medscience.2014.03.8138
• Ting, C. H., & Chen, Y. Y. (2020). Smartphone addiction. C. A. Essau ve P. H. Delfabbro (Ed.), Adolescent addiction: Epidemiology, assessment, and treatment içinde (2. Baskı, ss. 215-240). Academic Press. https://doi.org/10.1016/ B978-0-12-818626-8.00008-6
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2015). Hane halkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması, 2015. https://data. tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2015-18660 adresinden 20 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2021). Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırması, 2021. https://data. tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132 adresinden 20 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Vieira, C., Kuss, D. J. ve Griffiths, M. D. (2023). Early maladaptive schemas and behavioural addictions: A systematic literature review. Clinical Psychology Review, 105, Makale No: 102340. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2023.102340
• We Are Social (2023). Digital 2023 global overview report. https://wearesocial.com/wp-content/uploads/2023/03/ Digital-2023-Global-Overview-Report.pdf adresinden 20 Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Yakut, E., Sarı, H. ve Kuru Sönmez, Ö. (2022). Akıllı telefon bağımlılığı ile yaşam doyumu ilişkisinde nomofobinin rolü: Yapısal eşitlik modeli uygulaması. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 79-107. https://doi.org/10.33399/biibfad.933191
• Yıldız, A., ve Kahraman, S. (2021). Ortaokul öğrencilerinde psikolojik dayanıklılık, sosyal duygusal öğrenme becerileri ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 4(2), 23-60.
• Zorbaz, O. (2013). Lise öğrencilerinin problemli internet kullanımının sosyal kaygı ve akran ilişkileri açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.