Afetlerin Acil Dönemlerinde Uygulanan Psikososyal Müdahaleler

Yıl 2023, , 470 - 475, 31.08.2023

Zeynep Çalış , Hazan Tomar Bozkurt , Kürşat Altınbaş , Memduha Aydın

https://doi.org/10.54005/geneltip.1186695

Öz

Doğal kaynaklı, insan eliyle gerçekleştirilen ve teknolojik yolla oluşan afetler hayatımızda hep var olan güncel konulardan biridir. Afetleri dünya gündeminde çok sık duyulmakta ve toplum üzerinde oluşturduğu olumsuz etkileri konuşulmaktadır. Son zamanlarda ise Covid-19 salgını tüm dünyanın gündeminde küresel bir afet olarak yer almakta ve etkileri halen sürmektedir. Afetlerin beklenmedik, ani, kontrol edilemez oluşu ve yaşamımızda bir tehdit oluşturması ruhsal bir yıkım etkisiyle beraber travmatik yaşantı olarak kabul edilmektedir. Afet sonrası afeti yaşamış ve hayata tutunmaya çalışan kişilerin temel fiziksel ihtiyaçlarının karşılanmasının yanı sıra psikososyal müdahalelerde bulunulması da ruh sağlığı hizmetleri açısından önemli bir yere sahiptir. Bu derlemenin amacı; afetlerin acil dönemlerinde ve afeti yaşayan kişilere yönelik uygulanabilecek psikososyal müdahalelerin açıklanmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Afetler, Salgınların Afet Boyut, Travma, Acil dönem Psikososyal müdahaleler

Psychosocial Interventions in Emergency Periods of Disasters

Öz

Disasters of natural origin, man-made and technological disasters are one of the current issues that always exist in our lives. Disasters are frequently heard on the world agenda and their negative effects on society are discussed. Recently, the Covid-19 epidemic has been on the agenda of the whole world as a global disaster and its effects are still ongoing. The unexpected, sudden, uncontrollable nature of disasters and their threatening to our lives are accepted as a traumatic experience with the effect of psychological destruction. In addition to meeting the basic physical needs of people who have experienced the disaster and are trying to hold on to life after the disaster, psychosocial interventions also have an important place in terms of mental health services. The purpose of this review; It is to explain the psychosocial interventions that can be applied in the emergency periods of disasters and for people who have experienced the disaster.

Anahtar Kelimeler

Disasters, Disaster Dimension of Outbreaks, Trauma, Emergency Period Psychosocial İnterventions

Kaynakça

• Işıklı T, Tüzün Z. Afetlerin akut dönem psikolojik etkilerine yönelik psikososyal müdahale yaklaşımları. Türkiye Klinikler J Psychol-Special Topics 2017; 2 (3): 180-187
• Aşkın R, Bozkurt Y, Zeybek Z. Covid-19 pandemisi psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı 2020; 37 (Bahar Özel Ek): 304-318
• Karancı AN, İkizer G. Afet psikolojisi: Tarihçe, temel ilkeler ve uygulamalar. Türkiye Klinikler J Psychol-Special Topics 2017; 2 (3): 163-171
• Tercan B. Biyolojik afetler ve covid-19. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi 2020; 1 (1): 41-50
• Aba M. Covıd-19 salgını’nda görev alan sağlık çalışanlarında travma sonrası stres belirtileri, depresif belirtiler ve tükenmişlik belirtilerinin yordayıcısı olarak belirsizliğe tahammülsüzlük, algılanan tehdit boyutu ve duygusal emek değişkenlerinin rolünün incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi; 2022.
• Bahar A, Çuhadar D, Güven B. Covid-19 pandemisi: karantina ve izolasyon sürecinde ruh sağlığı. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi 2020; 7(2): 42-48
• Kaçan H, Öztürk A, Bayram DV. Bireylerin kaygıları covid-19 salgınına yönelik algı ve tutumlarını etkiler mi? Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2021; 13(Suppl 1): 405-420 Doi: 10.18863/pgy.1009613
• Aker AT, Taycan O, Çelik F. Travma ve stresörle ilişkili bozukluklar. Ankara 2019: Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları; 2019.
• Güler Ö. Travma – Nasıl baş edilir? İstanbul: İndie Sağlık; 2019.
• Magruder KM, Kassam-Adams N, Thoresen S, Olff M, et al. Prevention and public health approachesto trauma and traumatic stress: a rationaleand a calltoaction, EuropanJournal of Psychotraumatology 2016: 7(1), 1-9. doi: 10.3402/ejpt.v7.29715
• Işıklı S. Covıd-19 salgını’nın psikolojik sonuçları ve etkili başa çıkma yöntemleri. Hacettepe Üniversitesi; 2020.
• Kılınç G, Yıldız E, Harmancı P. Toplumsal travmatik olaylar ve aile ruh sağlığı. Türkiye Klinikler J Psychol-Special Topics 2017; 3 (2); 182-188
• Aker AT. Temel sağlık hizmetlerinde ruhsal travmaya yaklaşım. Türkiye Psikiyatri Derneği, 2012.
• Kılıç M. Afetlerde psikososyal hizmetlerin etkililiği: Türk kızılayı ve 2005 Pakistan depremi. Yüksek lisans tezi 2008; Kocaeli.
• Kukuoğlu A. Doğal afetler sonrası yaşanan travmalar ve örnek bir psikoeğitim programı. Afet ve Risk Dergisi 2018; 1 (1): 39-52
• Sargın N, Kutluca V. Covid-19 salgını sürecinde yetişkinlerin tepkileri. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2020; 4(2): 64-70
• Aker AT, Üzer N, Şentürk G. Koruyucu psikiyatri açısından ruhsal travma. Türkiye Klinikler J Psychol-Special Topics 2011; 4(4): 32-35
• Afetlerde psikososyal destek uygulama rehberi. Türk Kızılayı; 2008.
• Şavur E, Tomas SA. Terör Olayları Sonrasında Psikosoyal Destek Hizmetleri. Kriz Dergisi 2010; 18 (1): 45-58
• Özkan B, Çetinkaya KF. Afet psikolojisi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2021; 8(3): 249-256
• Alakara ÖG. Afetlerde psikososyal destek hizmetlerinin Afad’da çalışan sosyal çalışmacılar tarafından değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi; 2018.
• Uğurlu M, Bakım B, Güveli M, Karamustafalıoğlu KO, Soydal T, Ergüder T. Afet yaşantıları, afet psikiyatrisi ve Bingöl depremi sonrası ruhsal müdahale programı. Düşünen Adam 2003; 16 (4): 203-210
• Demircioğlu M, Şeker Z, Aker AT. Psikolojik ilk yardım: Amaçları, uygulanışı, hassas gruplar ve uyulması gereken etik kurallar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2019; 11 (3): 351-362. Doi: 10.18863/pgy.468352
• Karancı AN, Aker AT. (Ed). Afetlerde Psikolojik İlkyardım; 2009.
• Tanık AF, Davas A. Kitlesel travmalarda halk sağlığı yaklaşımı. Türk Psikiyatri Derneği; 2020.
• Https://psikiyatri.org.tr/uploadFiles/2132017203938-Insan-Kaynakli-Kitlesel-Travmalar-Sonrasi-Ruhsal-Acidan-Degerlendirme-ve--Ilk-Mudahale-Rehberi-.pdf
• https://www.mevkolejibasinkoy.k12.tr/haberler/salgin-hastalik-donemlerinde-psikolojik-saglamligimizi-korumak/
• Genç E, Turhan Z, Tanhan A. Koronavirus salgın sürecinde ve afet dönemlerinde psikolojik destek hizmeti: Aile-odaklı psikolojik müdahale programı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) 2021; 8(4): 203-222
• Başar K. Covid-19 salgını ve sonrasında psikiyatri: Türkiye psikiyatri derneğinin rolü. Türkiye Psikiyatri Derneği 2020; 31(3): A4-A6