Tıp Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanımı Bilincinin Ölçülmesi ve İlgili Faktörlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, , 347 - 351, 30.06.2023

Faruk Çiçekci , Berna Poçan , Burak Ayyıldız , Dilara Aylin Koyuncu , Hatice Beyza İnan , Aleyna Betül Kakat Ayşe Kamış , Mustafa Kurağ Yusuf Emre Tavlı , Büşra Poçan

https://doi.org/10.54005/geneltip.1199429

Öz

Amaç: Bu çalışmada, SÜTF öğrencilerinin erişkinlerde akılcı ilaç kullanımı farkındalık bilgisinin ölçülmesi ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem ve Gereçler: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki çalışmanın verileri; sosyo-demografik anket formu, Akılcı İlaç Kullanımı Ölçeği kullanılarak oluşturulan anketle SÜTF öğrencileriyle çevrimiçi paylaşılarak toplanmıştır. Çalışmanın istatistiksel analizi SPSS programıyla yapılmış, p<0,05 değeri anlamlı kabul edilmiştir.
Bulgular: Anket çalışmasına 446 (%51,1 kadın, %48,9 erkek) öğrenci katılmıştır. Sonuçlarda, kadınlarda doğru kullanım şekli farkındalığının erkeklerden yüksek olduğu belirlenmiştir (p=,010). Doğru ilaç (p=,003), doğru kullanım şekli (p=,002), akılcı ilaç kullanımı farkındalıklarının (p=,007) klinik sonrası öğrencilerde klinik öncesindekilere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Doğru bilgilendirme (p=,008), doğru ilaç (p=,030), doğru kullanım şekli (p=,009), akılcı ilaç kullanımı farkındalıklarının (p=,002) AİK eğitimi alan öğrencilerde almayanlara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Doğru bilgilendirme (p=,018), doğru kullanım şekli (p=,020), akılcı ilaç kullanımı farkındalıklarının (p=,015) AİK eğitimini gerekli gören öğrencilerde görmeyenlere göre daha yüksek olduğu saptanmıştır.
Sonuç: Akılcı olmayan ilaç kullanımının sağlık sektörüne, ekonomiye olumsuz etkileri bulunmaktadır. Araştırma sonucundan öğrencilerin akılcı ilaç kullanma bilinç düzeylerinin geliştirilmesi gerektiği çıkarılabilir. Akılcı ilaç kullanımının yaygınlaşmasına yönelik okullarda ders, seminer gibi araçlardan yararlanılması; internet, TV gibi araçlarda gereksiz ilaç kullanımını teşvik eden reklamların, programların sınırlandırılması gibi uygulamalar önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Akılcı ilaç kullanımı, farkındalık, tıp eğitimi

Measuring Medical Students’ Awareness of Rational Drug Use and Assessing Associated Factors

Öz

Aim: This study aimed to measure Selcuk University Medical Faculty (SUMF) students’ levels of awareness of rational drug use (RDU) in adults and to assess related factors.
Material and Methods: The data for this descriptive, cross-sectional study derived from an online questionnaire completed by SUMF students; the questionnaire employed a sociodemographic survey form and the Rational Drug Use Scale. Statistical analysis was conducted using SPSS software, and a p-value of <.05 was considered statistically significant.
Results: Four hundred and forty-six students (51.1% women, 48.9% men) participated in this study. The results show that awareness of correct usage was higher in women than in men (p=.10) and that awareness of the correct drug (p=.03), correct usage (p=.02), and RDU (p=.07) was higher in post-clinical students than in preclinical students. Awareness of correct information (p=.08), the correct drug (p=.30), correct usage (p=.09), and RDU (p=.02) was higher in students who took RDU education than in those who did not. Awareness of correct information (p=.18), correct use (p=.20), and RDU (p=.15) was also higher in students who considered RDU education necessary than in those who did not.
Conclusion: Irrational drug use has negative effects on the health sector and the economy. The results of this research indicate that students’ RDU awareness levels should be improved. To broaden awareness of RDU, practices such as lectures and seminars should be implemented in schools, and advertisements and programs that encourage unnecessary drug use should be limited in the media, such as the internet and TV.

Anahtar Kelimeler

rational drug use, medical education, awareness

Kaynakça

• Referans1. Eşkazan E. Akılcı ilaç kullanımı. İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Akılcı İlaç Kullanımı Sempozyumu, İstanbul, 1999, 9-20. (Turkish)
• Referans2. Akıcı A, Uğurlu MU, Gönüllü N, Kalaça S. Pratisyen hekimlerin akılcı ilaç kullanımı konusunda bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Sted2002; 11:7.253-7.
• Referans3. Özata M, Aslan Ş, Mete M. Rasyonel İlaç Kullanımının Hasta Güvenliğine Etkileri: Hekimlerin Rasyonel İlaç Kullanımına Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi. II. Internetional Patient Safety Congress, 25–29 Mart 2008.
• Referans4. World Health Organization. WHO Policy perspectives on medicines. Promoting rational use of medicines: core components. Geneva, Sep 2002.
• Referans5. World Health Organization. Antimicrobial resistance: a threat to global health security. Rational use of medicines by prescribers and patients. 2005;58:14.
• Referans6. Sağır M, Parlakpınar H, Akılcı İlaç Kullanımı. İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2014; 3 (2): 32-5. (Turkish)
• Referans7. Aydın B, Gelal A. Akılcı ilaç kullanımı: Yaygınlaştırılması ve tıp eğitiminin rolü. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2012,1(26):57-63. (Turkish)
• Referans8. Kubat H. Hekimlerin akılcı ilaç kullanımı ve farmakovijilansa yönelik bilgi ve tutumları. Cukurova Med J 2018; 43(2):286-94.
• Referans9. Akıcı A, Uzuner A. Birinci basamak sağlık kurumlarında çalışan hekimlere yönelik akılcı ilaç kullanımı. T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Ankara. 2013. (Turkish)
• Referans10. Maxwell S. and Walley T. Teaching safe and effective prescribing in UK medical schools: a core curriculum for tomorrow’s doctors. Br J Clin Pharmacol 2003;55(6): 496–503.
• Referans11. Ross S. And Loke YK. Do educational interventions improve prescribing by medical students and junior doctors? A systematic review. Br J Clin Pharmacol 2009;67(6): 662–70.
• Referans12. Garbutt JM, De Fer TM, Highstein G, McNaughton C, Milligan P, Fraser VF. Safe prescribing: an educational intervention for medical students. Teach Learn Med 2006;18(3):244-50.
• Referans13. Patrício KP, Borges Alves NA, Arenales NG, Queluz TT. Teaching the Rationa lUse of Medicines to medical students: a qualitative research. BMC Med Educ 2012; 12:56.
• Referans14. Aktaş H, Selvi H. Erişkinlerde Akılcı İlaç Kullanımı Farkındalık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Mersin Üniv. Sağlık Bilim Derg 2019;12(3):439-447. (Turkish)
• Referans15. Artantaş BA. Bir hastanenin Aile Hekimliği Polikliniklerine başvuran erişkinlerin antibiyotik kullanımı konusundaki bazı alışkanlıkları, görüşleri ve bilgilerinin değerlendirilmesi. Ankara Med J 2015;15(2):38-47. (Turkish)
• Referans16. Heaton A, Webb DJ, Maxwell SR. Under graduate preparation for prescribing: the views of 2413 UK medical students and recent graduates. British Journal of Clinical Pharmacology 2008; 66: 128-34. (Turkish)
• Referans17. Çöplü N, İlhan MN, Ciliv EF, Şenlik ZB, Ertek M. Aile hekimleri ve uzmanlar arasında antimikrobiyallerin akılcı reçetelendirilmesi: tutum ve talepler. TurkHij Den BiyolDerg 2014; 71(1): 19-26. (Turkish)
• Referans18. Akici A, Kalaça S, Ugurlu MÜ, Karaalp A, Çali Ş, Oktay Ş. Impact of a short postgraduate course in rational pharmacotherapy for general practitioners. British journal of clinical pharmacology 2004;57(3):310-21. (Turkish)
• Referans19. Demirkıran M, Şahin B. Pratisyen hekimlerin ilaç seçimlerini etkileyen faktörlere ilişkin değerlendirmeleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2010;13(1):1-28. (Turkish)