Bir üniversitesi hastanesinde çalışan hemşirelerin egzersize ilişkin yarar ve engel algıları ve öz yeterlilik durumu

Yıl 2016, Cilt: 26 Sayı: 3, 84 - 91, 01.09.2016

Kemal Macit Hisar Hasan Bakır

Öz

Amaç: Bu çalışma hemşirelerin egzersiz algılarını belirlemek ve öz yeterlilikle durumunu değerlendirmek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.Gereç ve Yöntem: Araştırmanın evrenini Konya Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesi’nde çalışan 350 hemşire oluşturmuştur. Örneklem seçimine gidilmeyip evrenin tamamı çalışmaya alınmış ve araştırma 1 Nisan ile 30 Mayıs 2013 arasında 340 hemşire üzerinde gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında “ Genel Bilgi Formu” “Egzersiz Yarar/Engel Algısı Ölçeği” ve “Öz yeterlilik Ölçeği” kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların % 66,5’ini kadın %72,1 ile 20-29 yaş arasında, %76.5’i düzenli spor yapmadığı belirlenmiştir. Hemşirelerin egzersiz yarar/engel algısı ölçeği egzersiz yarar alt ölçek puan ortalaması yüksek 57,87 ± 11,781 , egzersiz engel alt ölçek puan ortalaması düşük 38,02 ± 5,930 olarak bulunmuştur. Hemşirelerin öz yeterlik ölçeği ve alt ölçeklerinin puan ortalamalarında en yüksek puan, “başlama” 18.78±6,03 ve en düşük alt başlığın “Sürdürme çabası-Israr” 10.15±2,90 dır. Yarar algısı puanları; spor ve egzersiz yapanlarda anlamlı bir şekilde yüksek bulunmuştur. Sonuç: Hemşirelerin öz etkililik düzeylerini arttıracak ve düzenli egzersiz yapmaları için olanakların sağlanması önerilmektedir.Bulgular: Katılımcıların % 66,5’ini kadın %72,1 ile 20-29 yaş arasında, %76.5’i düzenli spor yapmadığı belirlenmiştir. Hemşirelerin egzersiz yarar/engel algısı ölçeği egzersiz yarar alt ölçek puan ortalaması yüksek 57,87 ± 11,781 , egzersiz engel alt ölçek puan ortalaması düşük 38,02 ± 5,930 olarak bulunmuştur. Hemşirelerin öz yeterlik ölçeği ve alt ölçeklerinin puan ortalamalarında en yüksek puan, “başlama” 18.78±6,03 ve en düşük alt başlığın “Sürdürme çabası-Israr” 10.15±2,90 dır. Yarar algısı puanları; spor ve egzersiz yapanlarda anlamlı bir şekilde yüksek bulunmuştur.Sonuç: Hemşirelerin öz etkililik düzeylerini arttıracak ve düzenli egzersiz yapmaları için olanakların sağlanması önerilmektedir

Anahtar Kelimeler

Egzersiz Yarar-Engel, Hemşire Egzersiz Algısı, Öz Yeterlik, Sağlığı Geliştirme, Sağlıklı Yaşam Biçimi

Kaynakça

• Aksoy T. Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ensti- tüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2010.
• Doğan R. Ayaz S. Hemşirelerin egzersiz davranışları, öz ye- terlilik düzeyleri ve ilişkili faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2015;18:287-95.
• Bakhshi S, Sun F, Murrells T, While A. Nurses' health be- haviours and physical activity-related health-promotion practices. Br J Community 2015; 20:289-96.
• Akgül N. Sivas İl Merkezi Birinci Basamak Sağlık Kurum- larında Çalışan Sağlık Personelinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Öz-Etkililik-Yeterlilik Düzeylerinin Belir- lenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitü- sü, Yüksek Lisans Tezi, Sivas 2008.
• Phiri LP, Draper CE, Lambert EV, Kolbe-Alexander TL. Nurses' lifestyle behaviours, health priorities and barriers to living a healthy lifestyle: a qualitative descriptivestudy. BMC 2014; 13:1.
• Champion VL, Skinner CS. The health belief model. In: Glanz K, Rimer BK, Viswanath K, eds. Health behavior and health education: theory, research, and practice. 4th ed. San Francisco: Jossey-Bass; 2008;45-50.
• Çimen E. Bir Hastanede çalışan hemşirelerin egzersiz ya- rar engel algılarının belirlenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi, Sivas 2010.
• Spencer L, Adams TB, Malone S, Roy L, Yost E. Applying the transtheoretical model to exercise: A systematic and comprehensive review of the literature. Health Promoion Practice 2006;7:428-43.
• Perry, L, Gallagher R, DuffieldC. The health and health behaviours of Australian metropolitan nurses: an explora- tory study. BMC Nurs 2015;14:45.
• Sechrist, K.R., Walker, S.N., Pender, N.J. Development and Psychometric Evaluation of the Exercise Benefits /Barriers Scale. Research in Nursing 1987; 357-65.
• Ortabag T., Ceylan S., Akyuz A., Bebis H., The validity and reliability of the Exercise Benefits / Barriers Scale for Turkish military nursing students. South African Journal for Research in Physical Education and Recreation 2010; 32:55-70.
• Yıldırım, F. İlhan, İÖ. Genel öz yeterlilik ölçeği Türkçe for- munun geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikiyatri 2010;21: 301-3.
• Magaletta PR, Oliver JM The hope construct, will, and ways: their relations with self-efficacy, optimism, and gene- ral well-being. J Clin 1999; 55: 539-51.
• Altay B, Çavuşoğlu F, Güneştaş İ. Tıp Fakültesi Hastanesi’n- de Çalışan Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Etkileyen Faktörler. DEUHFED 2015; 8:12-8.
• Ransdell, L.B., Detling, N., Hildebrand, K., Moyer-Mileur, L., Shultz, B. Can Physical Activity Interventions Change Perceived Exercise Benefits and Barriers? American Journal of Health Studies 2004;195-204.
• Bogossian FE, Hepworth J, Leong GM, Flaws DF, Gibbons KS, Benefer CA, Turner CT. A cross-sectional analysis of patterns of obesity in a cohort of working nurses and mi- dwives in Australia, NewZealand, and the United Kingdom. Int J Nurs 2012; 49:727-38.
• Janz, N.K., Champion, V.L., Strecher, V.J. The Health Belief Model, (In: Glanz K, Rimer BK, Lewis FM, Editors), Health Behavior and Health Education: Theory, Research and Pra- ctice, JosseyBass, San Fransisco. 2002;58.
• Aksayan S, Gözüm S. Olumlu Sağlık Davranışlarının Baş- latılması Ve Sürdürülmesinde Öz-Etkililik (kendini etkile- me) Algısının Önemi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu 1998;2:35-42.
• Pender, N, Murdaugh, C, Parsons MA. Health Promotion in Nursing Practice, New Jersey, 2002;13-09.