İdari yargıda yol fazlalıklarının belediye lehine kullanımı gerekçesiyle iptal edilmiş imar uygulamalarında çözüm önerisi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 192 - 199, 15.08.2023

Murat Selim Çepni

https://doi.org/10.29128/geomatik.1195922

Öz

İmar planı uygulamalarında, kapanan yol fazlalıklarının belediye adına arazi ve arsa düzenlemesine (AAD) alınması, idari yargı tarafından hukuka uygun görülmemiştir. Yerleşik Danıştay görüşüne rağmen ihdas edilen yol fazlalıkları arsa düzenlemelerine alınmış ve çözümleyici hisse olarak maliklere satılmıştır. En yaygın AAD iptali gerekçesi de bu şekilde oluşmuştur. Yol fazlalıklarından belediyesi adına tescil edilen hisselerin satışı, imar uygulamasının başarısına katkı sağlasa da iptal kararı sonrası geri dönüşüm işlemleri zorlaşmakta, pek çok durumda imkânsız hale gelmektedir. Geri dönüşüm işlemlerinin çıkmaza girmesi çok sayıda imar uygulamasını ilgilendiren önemli bir sorundur ve imar sürecinin akim kalması hem paydaşların hem de kamunun zararınadır. İmar Kanununa 2020 yılında eklenen bir fıkra ise geri dönüşüm işlemlerinde fiili ve hukuki imkânsızlık durumunda anlaşma ya da bedel ile denkleşme şeklinde bir usul tanımlamaktadır. Yasa metnindeki tanımın kapanan yol fazlalıklarından elde edilen hisselerin satışını da kapsadığı ve böylelikle önemli bir sorunun aşılabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmada sunulan öneri, yol fazlalıklarının geri dönüşememesi dolaysıyla malikler aleyhine oluşan farkın bedel ile telafisidir. Yöntem, geri dönüşüm sonrası yeniden yapılmış ve idari yargılama süreci tekrar başlamış bir imar uygulamasında kullanılmış, hem birinci hem de ikinci idari yargıda hukuka uygun bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Arazi ve Arsa Düzenlemesi, İdari Yargıda AAD İptali, İmar Uygulamasının Geri Dönüşümü, Bedel ile Denkleştirme

Kaynakça

• Arazi ve Arsa Düzenlemeleri Hakkında Yönetmelik Uygulamaları Çalıştayı Sonuç Raporu. (2021). Ankara, HKMO Yayınları.
• Arazi ve Arsa Düzenlemeleri Hakkında Yönetmelik, (2020). RG. 31027, 22.02.2020
• Atasoy, M., Demir O., Uzun B., & Nişancı R., (2002). İmar Uygulamalarının İptal Nedenleri ve Öneriler, Selçuk Üniversitesi JFM Öğretiminde 30. Yıl Sempozyumu, Konya
• Çalışkan, E. (2014). 3194 Sayılı İmar Kanunu’nun 18’inci Madde Uygulamalarının Geri Dönüşümünde Yaşanan Sorunlar: Aksaray İli Örneği, Dönem Projesi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi ABD, Ankara
• Çay, T., & Kandemir, E.S. (2022). Türkiye'de imar uygulama mevzuatındaki gelişim süreci, Geomatik, 7(1), 26-40. https://doi.org/10.29128/geomatik.809393
• Çelik, K., Uzun B., Demir, O., & Nişancı, R. (2000). İmar Uygulamalarında Yargı Denetimi Sonuçlarının İkinci Uygulama Yönünden Değerlemesi, Samsun Barosu Dergisi, 2-3, 87-88
• Çepni, M. S. (2022). Tescil dışı alanların arsa düzenlemelerinde değerlendirilmesi. Jeodezi ve Jeoinformasyon Dergisi, 9(2), 127-136.
• Çepni, M. S., & Akıncı, M. (2020). Şekillenmeyen Hamur: İmar Mevzuatındaki Değişiklikler İçin Bazı Tespitler, Mahalli İdareler Dergisi, 94 (220), 3-16
• Çepni, M. S., & Doğuyıldız, C. (2022). Arazi ve Arsa Düzenlemeleri Tüzesinde 2020 Yılı Değişikliklerine Dair Bazı Değerlendirmeler, Türkiye Arazi Yönetimi Dergisi, 4(2), 54-61. https://doi.org/10.51765/tayod.1100569
• Çınar, S., & Ünel, F. B. (2022), 2/B orman vasfını yitirmiş araziden tarım arazisine dönüşen taşınmazların toplu değerlemesi, Geomatik, 7(2), 112-127. https://doi.org/10.29128/geomatik.900457
• Güngör, R., & İnam, Ş. (2019). İmar Uygulamalarında Farklı Dağıtım Metotlarının Karşılaştırılması. Geomatik, 4(3), 254-263. https://doi.org/ 10.29128/geomatik.548592
• Hacıosmanoğlu, S., & Demir, H. (2020). Arazi ve Arsa Düzenlemelerinin Geri Dönüşüm İşlemlerinde Yargı Kararlarına Dayalı Öneriler, Jeodezi ve Jeoinformasyon Dergisi, 7(2), 47-69.
• İmar Kanunu, (1985). 3194 Sayılı İmar Kanunu, Kabul Tarihi: 3/5/1985, Yayımlandığı Resmi Gazete; Tarih: 9/5/1985 Sayı: 18749, Yayımlandığı Düstur; Tertip: 5 Cilt: 24 Sayfa: 378. Değişiklikler 7181 sayılı kanun RG. Tarih: 10.07.2019 Sayı: 30827 ve 7221 sayılı kanun RG. Tarih: 20.02.2020 Sayı: 31045.
• Koçak, H. (2012). İmar Planları ve Parselasyon ile İlgili Danıştay Kararları, https://tapu-kadastro.net/index.php/mevzuat/yargi-kararlari/317-danistay-kararlari-imar-uygulamalari, (Son Erişim Tarihi: 15 Ocak 2023)
• Koçak, H. (2013). Kadastronun Tesisi ve Yaşatılması, HKMO Yayınları, 1.Baskı, Ankara
• Koçak, H. (2015). Parselasyonun İptali ve Geri Dönüşüm, http://www.tapu-kadastro.net/ (Son Erişim Tarihi: 22 Ağustos 2022).
• Köktürk, E. (2013). Arsa Düzenlemesinde Yoldan İhdas ve DOP Tanımı, HKMO İstanbul Bülten, s.18-23, Haziran 2013
• Köktürk, E., & Köktürk E. (2007). Arsa Düzenlemelerinin Hukuksal Dayanağı, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 70, 260-283
• Köktürk, E., & Köktürk, E. (2021). İmar Planları-Mekân Politikası, Şehircilik, İmar Hukuku, İmar Planları, İdari Yargı Denetimi, Şeçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar, Ankara.
• Özdemir, S. (2014). İmar Kanunu Bağlamında İmar Uygulamalarında Kapanan Kadastral Yollar, Türk İdare Dergisi, 479, 171-212
• Pamuk, H. (2016). Türkiye’de Arazi ve Arsa Düzenlemelerinin İptal Nedenleri, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Pamuk, H., & Demir, H. (2017). Türkiye’de Arazi ve Arsa Düzenlemelerinin İptal Nedenleri, 16. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara
• Sarı, M. (2008). İmar Uygulamalarında Bedele Dönüştürmeler, Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Yüksek Lisans Programı, İstanbul
• Şimşek, N., & Uzun, B. (2018). İptale Konu İmar Planı Uygulamalarında Geri Dönüş İşleminin İrdelenmesi, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 33, 709-720.
• Şimşek, S. (2021). İmar Kanunu 18. Madde Uygulamaları (Arazi ve Arsa Düzenlemeleri) İtiraz ve Dava Yolları, 3. Baskı, Şeçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar, Ankara.
• Tapu Kanunu (1934). 2644 sayılı Tapu Kanunu, Kabul Tarihi: 22/12/1934, Yayımlandığı Resmi Gazete; Tarih: 29/12/1934 Sayı: 2892, Yayımlandığı Düstur; Tertip: 3 Cilt: 16 Sayfa: 312.
• Türk Medeni Kanunu (2001), 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu, Kabul Tarihi: 22/11/2001, Yayımlandığı Resmi Gazete; Tarih: 8/12/2001 Sayı: 24607, Yayımlandığı Düstur; Tertip: 5 Cilt: 41
• Yakar, M., Ünel, F. B. & Çinar, S. (2022). İmar Bilgisi ve Projesi (Kentsel Alan Düzenlemesi-Arazi ve Arsa Düzenlemesi-18. Madde Uygulaması), Atlas Akademi, Konya.
• Yalpır, Ş., & Ekiz, M. (2017). Eşdeğerlilik Esaslı Arazi ve Arsa Düzenlemesinde Analitik Hiyerarşi Prosesinin Kullanımı. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 6(1), 59-75. https://doi.org/10.28948/ngumuh.297731
• Yıldız, F. (2016). İmar Bilgisi, planlama, uygulama mevzuat, 11. Basım, Nobel Akademik Yayıncılık, 2012 yılı 8. Basım, Ankara.
• Yıldız, H. (2015). İmar Mevzuatı, İdaremizi ilgilendiren Yönleri, İmar Uygulamaları, Kontrol ve Tescil İşlemleri ile Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İnceleme-Araştırma Tezi, TKGM Teftiş Kurulu Başkanlığı, Ankara