Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Dil Bilgisi Yapılarının Kazandırılmasında Zihin Haritalama Tekniği

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 3, 414 - 424, 24.08.2025

İsmail Aydoğdu , Semra Alyılmaz

https://doi.org/10.29128/geomatik.1651670

Öz

Bu çalışmanın amacı yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dil bilgisi yapılarının kazandırılmasında zihin haritalama tekniğinin etkisini incelemektir. Çalışmada zihin haritalama tekniği ile soyut bir konu olan dil bilgisi yapılarının görselleştirilip bilgilerin organize edilerek kullanılması amaçlanmıştır. Araştırmada zihin haritalama tekniğinin öğrenicilerin akademik başarısına ve öğrenilen bilgilerin kalıcılığına etkileri incelenmiştir. Çalışma nicel araştırma yöntemlerinden ön test-son test kontrol gruplu deneysel desen ile yapılmıştır. Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen A2 seviyesindeki öğrenciler amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik ile belirlenmiş ve toplam 44 öğrenci deney (n=22) ve kontrol (n=22) grubu olarak ikiye ayrılmıştır. Rastgele seçilen deney grubuna zihin haritalama tekniğiyle, kontrol grubuna ise Sakarya Üniversitesi TÖMER eğitimiyle dil bilgisi dersleri verilmiştir. Uygulama 7 hafta sürmüştür. Her iki gruba da uygulama öncesinde ve sonrasında araştırmacı tarafından hazırlanan hedef dil bilgisi yapılarının ölçülmesine yönelik özgün maddelerden oluşan dil bilgisi başarı testi uygulanmıştır. Ön test sonuçları incelendiğinde anlamlı fark bulunamamıştır bu da her iki grubun dil bilgisi yeterliliklerinin benzer olduğunu göstermiştir. Son test ve kalıcılık testi sonuçları incelendiğinde deney grubunun lehine anlamlı fark tespit edilmiştir. Ayrıca deney grubunun son test ile kalıcılık testi arasındaki farkın anlamlı olmadığı da tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dil bilgisi yapılarının kazandırılmasında zihin haritalama tekniğinin akademik başarıyı ve kalıcılığı arttırdığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe , Zihin Haritalama , Dil Bilgisi , Öğretim Tekniği , A2 Seviyesi

Etik Beyan

Bu çalışma 2. yazarın danışmanlığında 1. yazar tarafından yazılan doktora tezinden üretilmiştir.

Kaynakça

• Akınoğlu, O. ve Yasar, Z., (2007). The effects of note taking in science education through the mind mapping technique on students’ attitudes, academic achievement and concept learning, Journal of Baltic Science Education, 6(3), 34-43.
• Aksoy, S. (2022). Zihin haritası yönteminin ilkokul 3. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama ve özetleme becerilerine etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ordu Üniversitesi, Ordu.
• Alyılmaz, C. (2010). Türkçenin öğretiminin sorunları. Turkish Studies – International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 729-749.
• Alyılmaz, C. ve Er, O. (2016). Yabancılara Türkçe öğretimi uygulamalarında öğretmenlerin kültürel farkındalık oluşturmadaki etkisinin değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5(3).
• Alyılmaz, C., Alyılmaz, S., & Yakar, M. (2010). Measurement of petroglyhps (rock of arts) of Qobustan with close range photogrammetry. International Archives of Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 38(Part 5), 29-32
• Alyılmaz, C., Yakar,M. & Yılmaz,H.M.(2010). Drawing ıf Petroglyphs in Mongolia By Close Range Photogrammetry. Scientific-Research and Essays, 5(11), 1216–1222
• Alyılmaz, S. (2018). Türkçe öğretiminde hedef kitlenin/“öğrenen”in önemi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2452-2463
• Amelina, S. M., Tarasenko, R. O. Ve Semerikov, S. O. (2023). Enhancing foreign language learning with cloud-based mind mapping techniques. In CEUR Workshop Proceedings, 2, 48-60.
• Aydın, G. (2009). Zihin haritalama tekniğinin dinleneni anlamaya etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Aydoğdu, İ. (2024). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dil bilgisi yapılarının kazandırılmasında zihin haritalama tekniğinin kullanımı. [Yayınlanmamış yüksek doktora tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Aytaş, G. ve Çeçen, M. A. (2010). Ana dili eğitiminde dil bilgisi öğretiminin yeri ve önemi. Türklük bilimi araştırmaları, (27), 77-89.
• Aytaş, G. ve Çeçen, M. A. (2010). Ana dili eğitiminde dil bilgisi öğretiminin yeri ve önemi. Türklük bilimi araştırmaları, (27), 77-89.
• Aziz, A. B. A., & Yamat, H. B. (2016). The use of mind mapping technique in increasing students’ vocabulary list. Journal of Education and Social Sciences, 4, 105-113.
• Balım, A. G., Evrekli, E. ve Aydın, G. (2006). Zihin haritalama tekniğinin fen ve teknoloji öğretimindeki yeri. Avrupa Birliği ile Bütünleşme Sürecinde İlköğretim Eğitimi Sempozyumu, (15 Nisan), İzmir.
• Banguoğlu, T. (1990). Türkçenin grameri. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Benhür, M. H. (2002). Türkçenin yabancılara öğretiminde tartışılmayan ana kavramlar. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstütüsü, Ankara.
• Budd, J. W. (2004). Mind maps as classroom exercises. The Journal of Economic Education, 35(1), 35-46. http://dx.doi.org/10.3200/JECE.35.1.35-46
• Buzan, T. ve Buzan, B. (2021). Zihin haritaları. Alfa Yayıncılık.
• Buzan. T. ve Abbot. (2010). Buku pintar mind mapping untuk anak. Jakarta: PT Gramedia Pusaka Utama.
• Bütüner, S. (2006). Açılar ve üçgenler konusunun ilköğretim 7.sınıf öğrencilerine Vee diyagramları ve zihin haritaları kullanılarak öğretimi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Bütüner, S. Ö. ve Gür, H. (2008). Açılar ve üçgenler konusunun anlamlı öğrenme araçlarından v diyagramları ve zihin haritaları kullanılarak öğretimi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 2(1), 1-18.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık
• Cengiz, S. (2020). 8. sınıf türkiye cumhuriyeti inkılap tarihi ve atatürkçülük dersinde zihin haritası tekniğinin kullanılmasının öğrencilerin akademik başarılarına ve ders yönelik tutumlarına etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları, research design qualitative, quantitative and mixed methods approaches (S.B. Demir, Çev.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve davranışı. Remzi Kitabevi. Çeçen, M. A. (2007). Metne dayalı dil bilgisi öğretimi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Davies, M. (2010). Concept mapping, mind mapping and argument mapping: what are the differences and do they matter. Higher Education. 62, 279–301. https://doi.org/10.1007/s10734-010-9387-6
• Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. MEB Yayınları.
• Demirel, Ö. (2008). Yabancı dil öğretimi dil pasaportu dil biyografisi dil dosyası. 4. Baskı. Pegem Akademi.
• Ede, Ç. (2012). Zihin haritalama tekniğinin öğrencilerin türkçe okuma metinlerini anlama, başarı ve öğrenmelerinin kalıcılığına etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Egan, K. (1988). Teaching as storytelling. London: Routledge.
• Evrekli, E. ve Balım, A. G. (2010). Fen ve teknoloji öğretiminde zihin haritası ve kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin akademik 2010 başarıları ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi (BAED), 1(2), 76-98.
• Farrand, P., Hussain, F. ve Hennessy, E. (2002). The efficacy of the mind map study technique. Medical Education, 36, 426-431.
• Fitriani, G. A. (2011). Using mind mapping technique in improving grammar mastery of the tenth graders of SMA Ma'arif Lawang. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Universitas Negeri Malang.
• Girmen, P., Kaya, M. F. ve Bayrak, E., (2010), Türkçe eğitimi alanında yaşanan sorunların lisansüstü tezlere dayalı olarak belirlenmesi, 9.Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. 133-138, Elazığ.
• Göçer, A. (2009). Türkiye’de türkçeyi yabancı dil olarak öğreten öğretmenlerin uygulamalarına yönelik nitel bir araştırma. Dil Dergisi, 145, 28.
• Güneş, F. (2013). Dilbilgisi öğretiminde yeni yaklaşımlar, Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(7), 71-92.
• Heeyeon K., ve Choonghyun L. (2020). Effects of focus on form instruction through listening in blended learning on the development of grammar and listening skills. English Studies, 20, 662-691., 20, 662-691.
• Holland, B., Holland, L. and Davies. J. (2004). An investigation into the concept of mind mapping and the use of mind mapping software to support and improve student academic performance. (Ed. H.Gale) Learning and Teaching Projects 2003/2004. University of Wolverhampton.
• Hudson, R. (1992). Teaching grammar, a guide for the national curriculum. Usa: Blackwell.
• İşleyen Buzlu, E. (2019). Zihin haritalama tekniğinin ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin okuma becerilerine ve okuma tutumlarına etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Jung, J. H. ve Chung, Y. L. (2009). The effect of mind mapping applied in science classes on middle school students' creativity. Journal of The Korean Association For Science Education, 29(4), 388-399.
• Kahveci, G. (2004). Az görenlerde zihin haritası yöntemi ile özet çıkarmanın okuduğunu anlamaya etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kartal, A. (2011). Zihin haritalama tekniğinin sosyal bilgiler dersinde öğrenci başarısı, tutumu ve kalıcılığına etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Rize Üniversitesi, Rize.
• Kartal, A. ve Turan, İ. (2015). Zihin haritalama tekniğinin sosyal bilgiler dersinde öğrenci başarısı ve kalıcılığına etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 33(1), 443-454.
• Kavak, R. (2016). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersinde zihin haritası oluşturmanın öğrenci başarısına, kalıcılığa ve öğrenmedeki duyuşsal özelliklere etkisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Korkmaz, Ö. ve Mahiroğlu, A. (2007). Beyin, bellek ve öğrenme, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 93-104.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Larsen-Freeman, D. (2001). Teaching Grammar. İçinde Marianne Celce-Murcia (Eds.), Teaching English as a Second or Foreign Language (251-266). Heinle & Heinle Thomson Learning.
• Lin, Z. (2009). İşbirlikçi zihin haritası ve ortaokul öğrencileri için anlamlı öğrenmede uygulanması. 2009'da IEEE Uluslararası Tıp ve Eğitimde BT Sempozyumu, 1, 832-835. IEEE.
• Ling, Z. (2015). Explicit grammar and implicit grammar teaching for English major students in university. Sino-US English Teaching, 12(8), 556-560.
• Mento, A.J., Martinelli, P. ve Jones, R.M. (1999). Mind mapping in executive education: applications and outcomes. Journal of Management Development, 18(4), 390-416. https://doi.org/10.1108/02621719910265577.
• Murley, D. (2007). Technology for everyone: Mind mapping complex information. Law Libr. J., 99, 175.
• Myhill, D., ve Watson, A. (2014). The role of grammar in the writing curriculum: A review of the literature. Child Language Teaching and Therapy, 30(1), 41-62.
• Naibaho, L. (2022). The integration of mind mapping strategy on students’ essay writing at universities kristen Indonesia. JPPI (Jurnal Penelitian Pendidikan Indonesia). 8(2), 320-328.
• Noonan, M. (2012). Mind Maps: Enhancing Midwifery Education. Nurse Education Today, 33, 847-852. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2012.02.003
• Normawati, A. (2020). Digital mind-mapping to improve learners’ grammar competence. EDULINK (Education and Linguistics Knowledge) Journal, 2(2), 52-62.
• Onan, B. (2017). Dil bilgisi öğretiminde sentezci yaklaşım. International Journal of Turkish Literature, Culture, Education, 6(4), 2627–2638. https://doi.org/10.7884/teke.4064.
• Polatcan, F. (2014). Kavram haritalarının Türkçe dersinin öğretiminde öğrenci başarısına etkisiyle ilgili öğrenci görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2 (4), 1-15.
• Pulat, F. &, Yakar, M.,(2022). Comparison of photogrammetric software using the terrestrial photogrammetric method: The case of Hüsrev Paşa Mosque. Intercontinental Geoinformation Days, 4, 192-195.
• Pulat, F., Yakar, M., (2022). Yersel Fotogrametrik Yöntem Kullanılarak Fotogrametrik Yazılımların Karşılaştırılması: Hüsrev Paşa Camii Örneği. Türkiye Fotogrametri Dergisi, 4(1), 30-40.
• Puspitasari, E. (2020). Mind mapping in CLIL: how it facilitates students’ reading comprehension. Journal of English Education and Teaching, 4(2), 154–169. https://doi.org/10.33369/jeet.4.2.154-169
• Rossiter, A. (2021). The importance of grammar. Online Submission. Selçuk, E. (2015). Müzik dersinde zihin haritalama tekniği kullanımının öğrenci başarısı ve tutumlarına etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Serevina, V., ve Heluth, L. (2022, November). Development of student’s worksheets using learning strategies to improve thinking ability equipped with mind mapping and ability of student’s retention. In Journal of Physics: Conference Series, 2377(1), - 012062. IOP Publishing.
• Shuell, T. J. (1990). Phases of meaningful learning. Review of Educational Research, 60(4), 531–547. https://doi.org/10.3102/00346543060004531
• Steinlen, A. K. (2017). The development of English grammar and reading comprehension by majority and minority language children in a bilingual primary school. Studies in Second Language Learning and Teaching, 7(3), 419-442.
• Suseno, C. I., ve Setyawan, S. (2014). The effect of using mind mapping technique on the students’ grammar achievement. In The 61 TEFLIN International Conference: UNS Solo.
• Syafiqah Yaccob, N. ve Yunus, M. (2019). Language games in teaching and learning English grammar: A literature review. Arab World English Journal (AWEJ), 10.
• Şasi, A., and Yakar M. "Photogrammetric modelling of sakahane masjid using an unmanned aerial vehicle." Turkish Journal of Engineering 1.2 (2017): 82-87.
• Şasi, A., & Yakar, M. (2018). Photogrammetric modelling of hasbey dar'ülhuffaz (masjid) using an unmanned aerial vehicle. International journal of engineering and geosciences, 3(1), 6-11.
• Tağa, T. (2013). İlköğretim 7. sınıf Türkçe dersinde kullanılan zihin haritası tekniğinin öğrencilerin yazma becerilerine etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Taylor, S. J. (1986). Grammar curriculum: Back to square one. English Journal, 75, 94-8.
• Temiz, C. N. (2020). Zihin haritası tekniği ile işlenen voleybol dersinin ortaokul 6. sınıf öğrencileri üzerinde bilişsel ve psikomotor beceri gelişimine etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Tucker, J. M., Armstrong, G. R., ve Massad, V. J. (2010). Profilling a mind map user: A descriptive appraisal. Journal of Instructional Pedagogies, 2, 1-13.
• Uysal, H. (2018). İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Zihin Haritası Yöntemi ile Hikâye Yazma Becerilerinin Geliştirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Uysal, H. ve Sidekli, S. (2020). İlkokul 4.sınıf öğrencilerinin zihin haritası yöntemi ile hikâye yazma becerilerinin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 45(204), 1–22. https://doi.org/10.15390/EB.2020.8848
• Wang, W. C., Lee, C. C., ve Chu, Y. C. (2010). A brief review on developing creative thinking in young children by mind mapping. International Business Research, 3(3), 233.
• Wibowo, F. E. (2020). A mind mapping: a strategy to enhance students’ english grammatical structure. Al-Lisan: Jurnal Bahasa (e-Journal), 5(2), 213–229. https://doi.org/10.30603/al.v6i2.1321
• Yakar, M., Alyılmaz, C., Telci, A, Baygül, E., Çolak, S., Aydın, M., Alyılmaz, S., and Yılmaz, H.M., (2009). 3D laser scanning and photogrammetric measurement of Akhan Caravansary, Scientific Research and Essays, 4(13), 1565-1568
• Yakar, M., Yildiz, F., Alyilmaz, C., & Yilmaz, H. M. (2009). Photogrammetric study for Sircali Medrese Door. In 9-th International Multidisciplinary Scientific GeoConference SGEM 2009 (pp. 879-884).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık. Yıldırım, C. (1966).