Giyilebilir Mobil LİDAR ile Çelik Yapı Ölçümü

Yıl 2026, Cilt: 11 Sayı: 1, 129 - 138

Atilla Karabacak , Murat Yakar

https://doi.org/10.29128/geomatik.1806941

Öz

Teknolojideki baş döndürücü gelişmeler, haritacılık ve ölçme mühendisliği alanında veri toplama yöntemlerinin önemli ölçüde dönüşmesine neden olmuştur. Bu gelişmelerin en dikkat çekici örneklerinden biri LIDAR (Light Detection and Ranging) teknolojisidir. LIDAR sistemleri, yüksek doğrulukta üç boyutlu (3B) konum bilgisi üretme kapasitesi sayesinde, arazi modelleme, şehir planlama, altyapı yönetimi ve yapı analizi gibi çok sayıda uygulamada yaygın olarak kullanılmaktadır. Özellikle mobil LIDAR sistemlerinin hareketli araçlara entegre edilmesiyle 21. yüzyılın başlarında yüksek çözünürlüklü nokta bulutu verilerinin elde edilmesi mümkün hâle gelmiştir. Günümüzde ise bu teknoloji, taşınabilir sistemlerle birleşerek Giyilebilir Mobil LIDAR (GML) formunda yeni bir boyut kazanmıştır.
Bu çalışmada, GML teknolojisinin yapı ölçümlerinde kullanılabilirliği araştırılmıştır. Araştırma alanı olarak, 2023 Kahramanmaraş depremlerinden etkilenen Malatya’daki TCDD tren bakım istasyonu seçilmiştir. Çalışma kapsamında, yapının çevresinde sekiz adet yer kontrol noktası (YKN) oluşturulmuş ve bu noktalar total station yardımıyla koordinatlandırılmıştır. Ardından GML cihazı ile yaklaşık 21 dakika süren tarama işlemi gerçekleştirilmiştir. Elde edilen nokta bulutu verileri değerlendirilerek istasyonun 3B modeli ve ortofotosu üretilmiştir. Yapılan doğruluk analizi sonucunda karekök hata (RMSE) değeri 3.6 cm olarak belirlenmiştir.
Elde edilen model, yapının mevcut durumunu yüksek doğrulukla yansıtmaktadır. Her ne kadar deprem öncesine ait bir model bulunmadığından doğrudan hasar analizi yapılamamış olsa da, oluşturulan 3B model üzerinden mesafe, açı ve düşey deformasyon ölçümleri kesitler alınarak yapılabilmektedir. Bu durum, GML teknolojisinin yapıların afet öncesi ve sonrası durumlarının karşılaştırmalı analizi için büyük bir potansiyele sahip olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Çelik Yapı , Giyilebilir Mobil Lidar , Fotogrametri , Lazer Tarama , 3B

Kaynakça

• Karabacak, A., & Yakar, M. (2022) Giyilebilir Mobil LİDAR Kullanım Alanları ve Cambazlı Kilisesinin 3B Modellemesi. Türkiye Lidar Dergisi, 4(2), 37-52.
• Karabacak, A., & Yakar, M. (2023). 3D modeling of Mersin Akyar Cliffs with wearable mobile LIDAR. Advanced Engineering Days (AED), 6, 86-89.
• Karabacak, A., & Yakar, M. (2023). 3D modeling of Mersin Sarisih Caravanserai with wearable mobile LIDAR. Advanced Engineering Days (AED), 6, 90-93.
• Karabacak, A., & Yakar, M. (2023). 3D Modeling of Mufti Abdullah Sıddık Mosque using Wearable Mobile LiDAR. Advanced LiDAR, 3(1), 01-09.
• Karabacak A. (2022) Mobil Haritalama Yöntemlerinin Farklı Yerlerde Uygulamalari ve Karşılaşılan Sorunlar, Mersin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Uzaktan Algılama Ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Karabacak, A. (2025). Giyilebilir Mobil LİDAR (GML) ile Köprülerin Modellenmesi. Kültürel Miras Araştırmaları, 6(2), 107-114.
• Yakar, M., Yılmaz, H. M., & Karabacak, A. (2025). Giyilebilir LiDAR Teknolojilerinin Kültürel Mirasların Ölçümünde Kullanımı. Kültürel Miras Araştırmaları, 6(2), 91-102.
• Uslu, M. P., Karabacak, A., & Yakar, M. Comparison of Traditional Methods and 3D Laser Scanners in Architectural Structures: The Case of Kuruçeşme in Mersin. Cultural Heritage and Science, 6(2), 156-164.
• Karabacak, A., & Yakar, M. (2023). Giyilebilir Mobil LiDAR’ın Kadastroda Kullanılabilirliği. Türkiye Lidar Dergisi, 5(2), 52-60.
• Yakar, M.; Karabacak, A. (2023) Giyilebilir Mobil Lidar ve Uygulamaları, Isbn: 978-625-8101-40-9, Asatlas Akademi, Baskı Sayısı: 1, 196 Sayfa, Konya, Türkiye.
• Paksoyteknik şirketinin sayfasından 17 Ekim 2022 tarihinde https://paksoyteknik.com.tr/index.php/paksoy-topcon/lazer-tarama/gexcel-heron adresinden erişildi.
• GEXCEL Şirketinin sayfasından 2 Ekim 2021 tarihinde https://gexcel.it/en/solutions/heron-portable-3d-mapping-system adresinden erişildi.
• Geoslam firmasının ana sayfasından 14 Ekim 2021 tarihinde https://geoslam.com/, adresinden erişildi.
• Carla LAUTER’in 13 Mayıs 2020 tarihli yazısı (Yeni giyilebilir VLX tarayıcıları ile NavVis, mobil haritalamayı ana akım haline getirmeyi hedefliyor) www-geoweeknews-com. ( son erişim 01.10.2021).
• LEICA firmasının ana sayfasından 2 Ekim 2021 tarihinde https://leica-geosystems.com/products/mobile-sensor-platforms/capture-platforms/leica-pegasus-backpack adresinden erişildi.
• NAVVIS şirketi sayfasından 1 Ekim 2021 tarihinde www-navvis-com adresinden erişildi.
• Maset, E., Cucchiaro, S., Cazorzi, F., Crosilla, F., Fusiello, A., & Beinat, A. (2021). Investigating the Performance of a Handheld Mobile Mapping System in Different Outdoor Scenarios. International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 43, B1-2021.
• Di Filippo, A., Sánchez-Aparicio, L. J., Barba, S., Martín-Jiménez, J. A., Mora, R., & González Aguilera, D. (2018). Use of a wearable mobile laser system in seamless indoor 3D mapping of a complex historical site. Remote Sensing, 10(12), 1897.
• Masiero, A., Fissore, F., Guarnieri, A., Pirotti, F., Visintini, D., & Vettore, A. (2018). Performance evaluation of two indoor mapping systems: Low-cost UWB-aided photogrammetry and backpack laser scanning. Applied Sciences, 8(3), 416.
• Rodríguez-Martín, M., Sánchez-Aparicio, L. J., Maté-González, M. Á., Muñoz-Nieto, Á. L., & Gonzalez-Aguilera, D. (2022). Comprehensive Generation of Historical Construction CAD Models from Data Provided by a Wearable Mobile Mapping System: A Case Study of the Church of Adanero (Ávila, Spain). Sensors, 22(8), 2922.
• Cabo, C., Del Pozo, S., Rodríguez-Gonzálvez, P., Ordóñez, C., & Gonzalez-Aguilera, D. (2018). Comparing terrestrial laser scanning (TLS) and wearable laser scanning (WLS) for individual tree modeling at plot level. Remote Sensing, 10(4), 540.
• Xu, S., Sun, X., Yun, J., & Wang, H. (2020). A new clustering-based framework to the stem estimation and growth fitting of street trees from mobile laser scanning data. IEEE Journal of Selected Topics in Applied Earth Observations and Remote Sensing, 13, 3240-3250.
• Hyyppä, E., Kukko, A., Kaijaluoto, R., White, J. C., Wulder, M. A., Pyörälä, J., ... & Hyyppä, J. (2020). Accurate derivation of stem curve and volume using backpack mobile laser scanning. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 161, 246-262.
• Ko, C., Lee, S., Yim, J., Kim, D., & Kang, J. (2021). Comparison of Forest Inventory Methods at Plot-Level between a Backpack Personal Laser Scanning (BPLS) and Conventional Equipment in Jeju Island, South Korea. Forests, 12(3), 308.
• Zhou, S., Kang, F., Li, W., Kan, J., Zheng, Y., & He, G. (2019). Extracting diameter at breast height with a handheld mobile LiDAR system in an outdoor environment. Sensors, 19(14), 3212.
• Otero, R., Lagüela, S., Garrido, I., & Arias, P. (2020). Mobile indoor mapping technologies: A review. Automation in Construction, 120, 103399.
• Maset, E., Scalera, L., Beinat, A., Visintini, D., & Gasparetto, A. (2022). Performance Investigation and Repeatability Assessment of a Mobile Robotic System for 3D Mapping. Robotics, 11(3), 54.
• Vassena, G., & Clerici, A. (2018). Open pit mine 3D mapping by tls and digital photogrammetry: 3D model update thanks to a slam based approach. International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 42(2), 1145-1148.
• Sánchez-Aparicio, L. J., Mora, R., Conde, B., Maté-González, M. Á., Sánchez-Aparicio, M., & González-Aguilera, D. (2021). Integration of a wearable mobile mapping solution and advance numerical simulations for the structural analysis of historical constructions: A case of study in San Pedro Church (Palencia, Spain). Remote Sensing, 13(7), 1252.
• Di Stefano, F., Chiappini, S., Gorreja, A., Balestra, M., & Pierdicca, R. (2021). Mobile 3D scan LiDAR: A literature review. Geomatics, Natural Hazards and Risk, 12(1), 2387-2429.
• Di Stefano, F., Torresani, A., Farella, E. M., Pierdicca, R., Menna, F., & Remondino, F. (2021). 3D surveying of underground built heritage: Opportunities and challenges of mobile technologies. Sustainability, 13(23), 13289.
• Chio, S. H., & Hou, K. W. (2021). Application of a Hand-Held LiDAR Scanner for the Urban Cadastral Detail Survey in Digitized Cadastral Area of Taiwan Urban City. Remote Sensing, 13(24), 4981.
• Velas, M., Spanel, M., Sleziak, T., Habrovec, J., & Herout, A. (2019). Indoor and outdoor backpack mapping with calibrated pair of velodyne LiDARs. Sensors, 19(18), 3944.
• Thomson C., (2020), (What is SLAM?) 2 Ekim 2021 tarihinde https://info.vercator.com/blog/what-is-slam adresinden erişildi.
• Thomson C., (2021), 3 types of terrestrial laser scanners 2 Ekim 2021 tarihinde https://info.vercator.com/blog/3-types-of-terrestrial-laser-scanners adresinden erişildi.
• Yakar, M. (2011). Using close range photogrammetry to measure the position of inaccessible geological features. Experimental Techniques, 35(1), 54-59.
• Alyilmaz, C., Yakar, M., & Yilmaz, H. M. (2010). Drawing of petroglyphs in Mongolia by close range photogrammetry. Scientific Research and Essays, 5(11), 1216-1222.
• Alyilmaz, C., Alyilmaz, S., & Yakar, M. (2010)., Measurement of petroglyhps (rock of arts) of Qobustan with close range photogrammetry. International Archives of Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 38(Part 5), 29-32.
• Yakar M, Yılmaz H M & Mutluoǧlu Ö (2010). Comparative evaluation of excavation volume by TLS and total topographic station based methods. Lasers in Eng,19, 331-345
• Yakar, M., Yilmaz, H. M., & Yurt, K. (2010). The effect of grid resolution in defining terrain surface. Experimental Techniques, 34(6), 23-29
• Yilmaz, H. M. & Yakar, M. (2008). Computing Of Volume Of Excavation Areas By Digıtal Close Range Photogrammetry. Arabian J. Sci. Eng. 33(1A), 63-78.
• Yakar, M., Yilmaz, H. M. & Mutluoglu, O. (2010). Close range photogrammetry and robotic total station in volume calculation. International Journal of the Physical Sciences. 5(2), 086-096
• Yakar, M. & Yılmaz, H. M. (2008). Using in volume computing of digital close range photogrammetry. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 37(3b).
• Korumaza, A. G., Korumaz, M., Dulgerler, O. N., Karasaka, L., Yıldız, F., Yakar, M. (2010). Evaluation of laser scanner performance in documentation of historical and architectural ruins, a case study in Konya. International Archives of Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 38(5), 361-366
• Yakar, M., Yıldız, F., Uray, F., & Metin, A. (2010) Photogrammetric Measurement of The Meke Lake and Its Environment with Kite Photographs to Monitoring of Water Level to Climate Change. In ISPRS Commission V Mid-Term Symposium (pp. 613-616
• Tükenmez F & Yakar M (2023). Production of road maps in highway projects by unmanned aerial vehicle (UAV). Advanced Engineering Days (AED), Mersin, Türkiye, 6, 94-96.