Öz
Doğu Lykia'daki Olympos ve Korykos Kentlerinin Lokalizasyonu
İmparator Claudius Dönemi'ne ait olan Patara Yol Kılavuzu'na göre, Doğu Lykia'yı Pamphylia ile bağlayan kıyı yolu, Gagai üzerinden Korykos'a, oradan da Phaselis'e uzanmaktaydı. Anıtta, bir zamanlar Lykia Birliği'nin Metropolisi olan Olympos Kenti'nin adının geçmemesi dikkati çekmektedir. Bu kentin beklendiği yerde Korykos listelenmektedir.
Henüz lokalizasyonu yapılmamış olan Korykos, antik kaynaklara göre Lykia'nın doğu sahilinde, Olympos ile Phaselis arasında, Attaleia'dan 300 Stadia (= 56 km) uzaklıkta konumlanan bir liman yerleşimiydi. Limanının varlığından dolayı, kent Büyük Antiokhos, Zeniketes ve Brutus gibi liderler tarafından ele geçirilip, gemilerinin sığınabileceği bir üs olarak kullanılmıştır. Korykos ayrıca bir ticaret merkezi (emporion) olarak anılmaktadır. Strabon, Korykos'un geniş bir sahil şeridine sahip olduğunu, Quintius Smyrnaeus ise, Chimaira'nın bulunduğu ve Hephaistos'un tapınım gördüğü Yanartaş'ın “Korykos Kayalığı” olarak adlandırıldığını belirtmektedirler. Bu verilere göre Korykos için tek uygun mevkii Çıralı civarıdır. Ancak, Çıralı'nın hemen güneyinde, Deliktaş Mevkii'nde, Olympos Antik Kenti yer almakta, kuzeyinde ise böylesi bir sahil şeridine sahip liman yerleşimine uygun bir yer bulunmamaktadır. Bu durum, İ.S. 2. yüzyıldan itibaren Olympos olarak bilinen Deliktaş Harabeleri'nin Helenistik ve Erken İmparatorluk Dönemi'nde Korykos adını taşımış olması gerektiğini düşündürmektedir. Erken Dönem Olympos Kenti'ne dair verilen bilgiler, bu düşünceyi kesinleştirmektedir. Kaynaklara göre, Olympos Kenti bu dönemde denizle ilişki içinde değil, tersine aynı isimde bir dağ üzerinde yer alan müstahkem bir yerleşimdi. Zeniketes bu dağ yerleşimini korunaklı ve stratejik konumundan dolayı kendine üs olarak seçmiştir. Helenistik Olympos Kenti için verilen bu tanım, Deliktaş Harabeleri'nin hemen güneyinde yükselen Musa Dağı üzerindeki yerleşime bire bir uymaktadır. Şimdiye kadar pek bilinmeyen bu kent, Helenistik Dönem'de, büyüklüğüyle ve mimari dokusuyla sahil yerleşiminden daha önemli bir konumdadır. Tamamen Helenistik surlarla çevrilmiş olan kent 14 hektarlık alanda Hippodamos sistemine göre kurulmuştur.
Bu büyük yerleşimin varlığı göz önünde tutulduğunda, Olympos ve Korykos kentlerinin tarih sahnesindeki yerleri şöyle açıklanabilir: Olympos Kenti, Orta Helenistik Dönem'de muhtemelen Büyük Antiokhos tarafından Musa Dağı'nın üzerinde kurulmuştur. Kent konumunun belirlenmesinde Musa Dağı'nın hem Antalya hem de Finike Körfezi'ne hakim olması ve ayrıca iç yolları gözetleyebilmesi etkili olmuştur. Bu dönemde aşağıdaki liman kenti Korykos, bu kente bağlı olmalıdır. Olympos Dağ kenti İ.Ö. 2. yüzyılın son çeyreğinde, aslen bir Lykia kenti olmamasına rağmen, Lykia Birliği'ne dahil olmuş, ancak Zeniketes'in bu kenti İ.Ö. 82 civarında ele geçirmesiyle birlikte, üyeliğini kaybetmiş ve kısa bir süre sonra Roma komutanı Servilius Vatia (Isauricus) tarafından kuşatılarak tahrip edilmiştir. Önemini yitiren kent, Roma Barışı'yla birlikte cazibesini kaybederek, öncülüğü Korykos'a bırakmış; kent sakinleri ise daha fazla iş olanakları sağlayan sahil yerleşimine göç etmeye başlamıştır. Bu gelişme dağ kentinin mimari dokusuna da yansımıştır. Burada, Roma ve Bizans kalıntıları kentin ancak bir kısmında görülebilmektedir. Helenistik kalıntıların sadece güney kısımda görüldüğü sahil yerleşimi de bu gelişimi ters yönde yansıtmaktadır; yukarıdaki kent küçülürken, liman kenti Roma dönemi yapılarıyla gelişmiştir. Sahil yerleşimi, Claudius Dönemi'nde hala Korykos olarak adlandırılırken, kentte bulunan Marcus Aurelius ve sonraki dönemlere ait yazıtlarda artık Olympos ismini taşımaktadır. Bu isim değişikliği Hadrianus tarafından yapılmış olmalıdır. Çünkü bazı geç dönem edebi kaynakları Olympos'un Hadrianopolis olarak adlandırıldığına işaret etmektedir. Bu durum şöyle açıklanabilir: Dağ kentinden liman yerleşimine göç eden Olymposlular, buradaki yerleşimin nüfus fazlalığını sağladıkları için, yerleşimin kendi kentlerinin ismiyle adlandırılmasını İmparator'dan rica etmiş olmalılardır. Bunun üzerine Hadrianus isteklerini kabul etmiş, ancak isimsiz kalan dağ yerleşiminin de mağdur olmaması için oradaki yerleşime kendi ismine izafeten Hadrianopolis adını vermiştir. Kullanımını yitiren Korykos ismi de Hadrianus sonrası kaynaklarda sadece geçmişteki varlığına atıf edilerek kullanılmıştır.Öz
The Localization of Olympos and Korykos in Eastern Lycia
On the basis of a prolonged study of the Stadiasmus of Patara and an in-depth inspection of the remnants of a hitherto largely unknown Hellenistic city on Mount Musa Dağı, the author presents a fresh attempt at localising the cities of Olympos and Korykos, starting with the fact that Olympos, one of the six metropolises of the Lycian League and a major maritime stopping point, is missing from both the Stadiasmus of Patara and the Stadiasmus Maris Magni. Instead, little known Korykos near mount Olympos is mentioned on both of these monuments. Literary evidence is adduced to show that Korykos was a naval port and trading post of some importance, whereas proof for Olympos as a maritime city cannot be found in the sources. A field exploration conducted to localise Korykos, which according to Strabo was situated between Olympos and Phaselis, proved fruitless. The author therefore suggests that Korykos was situated in the place which later became Olympos, whose name as a coastal town is first attested in the 2nd century AD. Founded in middle Hellenistic times, probably under Antiochos III, Olympos, in its early history, is closely connected with Mount Olympos. Adak quotes Strabo's history of Zenicetes, the pirate king who resided in a fortress on Mount Olympos where he was defeated by P. Servilius Isauricus, to suggest that in its early days the city of Olympos lay on the homonymous mountain which contrary to previous scholarly opinion he identifies with Mount Musa Dağı, citing numerous ancient sources and adducing topographical evidence to support his view. According to him, the urban remnants on this mountain belong to the city of Olympos, which was a major regional power before it was destroyed by P. Servilius Vatia. After the Roman annexation of Lycia in 43 AD the political situation in the country stabilised, which, so the author argues, may have prompted part of the inhabitants of Olympos to leave their city for Korykos, which as a sea port offered better economic prospects. As the mountain city declined further, Korykos saw urbanistic development under Roman provincial administration. The change in name, says Adak, may have taken place during Hadrian's visit to Lycia in 131 AD, probably at the population's request.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Almanca |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Mayıs 2004 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Ocak 2004 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2004 Cilt: 1 |
