Stadiasmus Patarensis için Parerga (12): GZR 56–57 (Phellos – Kyaneai – Myra)

Yıl 2013, Cilt: 10, 97 - 108, 15.05.2013

Fatih Onur , Mehmet Oktan

Öz

2010 yılındaki Stadiasmus Patarensis (SP) yüzey araştırmalarında,
Phellos – Kyaneai – Myra güzergahları de araştırılımıştır. Tabula
peutingeriana Patara'dan Anthiphellos'a oradan da Korydalla ve
Phaselis'e yol gösterirken, SP Anthiphellos'u atlayarak Kyaneai ve Myra'ya yol
vermektedir. Sp'nin bu güzergahları (GZR 56–57) Phellos - Çukurbağ – Başlıca –
Bağlıca – Yavu (Kyaneai) – Davazlar – Mıhlıpınar Pass – Çakalbayat – Eğridere –
Sura – Myra hattını izlemektedir. Çukurbağ'dan Başlıca'ya kadar olan kısımda, anayoldan
liman yerleşimlerine yollar verilmiştir. Phellos'tan Kyaneai'a ulaşan
güzergahta sadece Köletepesi ve Bağlıca'da kesin bir şekidle
gözlemlenebilmektedir. Çünkü modern yol antik güzergahla aynı hattı takip
ettiğinden kalıntıları kapatmış olmalıdır. Bununla birlikte yol üzerindeki kaya
mezarları, lahitler ve diğer yapı kalıntıları güzergahın bu hat üzerinden
gittiğini göstermektedir. Yavu düzlüğünde ise Apollon Thyrkseus'un kehanet
havuzu olduğu belirtilen sarnıç ovadan yol geçtiğine dair bir göstergedir.
Fakat doğudan gelen yolcular Kyaneai'a ovadan değil, Nadarlar mevkiinden
Kyaneai'ın kuzeyine ulaşan kısa bir yoldan ulaşmış olmalıydılar. Kyaneai'dan
Myra'ya giden hattın başlangıcı Kyaneai'ın doğu nekropolü arasından geçerek
doğuya ilerleyen yol olmalıdır. Bununla birlikte Kyaneai'ın kuzeydoğusundan
başlayarak Ümmü Tepesi'nin güneybatı yamaçlarından ilerleyen yol kalıntıları da
başlangıç diğer bir seçenek olabilir. Yavu düzlüğünden Davazlar'a kadar yol
izine rastlanmamıştır. Davazlar'ın hemen doğusunda yol döşem kalıntıları
görülmüştür. Yerleşim içerisinde antik gelenekteki pek çok sarnıç antik
güzergahın buradan geçtiğini göstermektedir. Davazlar mezarlığında Ioannes adlı
birinin kiliseye yaptığı 1 solidus'luk bağışı kaydeden bir yazıt
bulunmuştur (Nr. 1). Antik güzergah Davazlar'ın doğusunda da çok az takip
edilebilmekle birlikte, Çakalbayat mevkiinde yeniden ortaya çıkmaktadır. Burada
bulunan Severuslar Dönemi miltaşı yolun bu hatta olduğuna dair kesin bir
veridir (Nr. 2). Çakalbayat'tan sonra ise yol zikzaklar yaparak Eğridere'ye
girmektedir. Eğridere'den sonra ise doğuya dönerek Sura içerisine girmektedir.
Buradaki mezarlıkta da iki mezar yazıtı bulunmuştur (No. 3–4). Yol Sura'dan
sonra Myra'nın doğusundaki heroon yakınından geçerek kente
ulaşmaktadır.

Yazıtların çevirileri:

Nr.1: Ioannes'in bağışı, 1 solidus verdi.

Nr.2: İmparator Ceasar Augustus Lucius Septimius Severus
Pertinax,  İmparator Ceasar Augustus Marcus Aurelius Antoninus _ve
Puplius Septimius Geta Caesar« için.

Nr.3: Oubas oğlu Hermadas ve üvey babası/amcası Hermias ve
kardeşleri NN ve NN, Andronikos ve Moninda'yı. Tanrılara.

Nr.4: ... Abaskantos, ... Hyrtakina için anısı vesilesiyle
(yaptırdı).

Anahtar Kelimeler

Lykia, Roma yolları, Phellos, Kyaneai, Myra, Claudius

Parerga to the Stadiasmus Patarensis (12): The routes 56 – 57 (Phellos – Kyaneai – Myra)

Öz

In the field survey of the Stadiasmus Patarensis (SP) in 2010, the
route Phellos, Kyaneai and Myra was investigated. The Tabula Peutingeriana
shows a route from Patara to Antiphellos then to Korydalla and Phaselis, while
the SP doesn't mention Anthiphellos, but Kyaneai and Myra. These routes (RT 56
and 57) lead from Phellos to Myra, via Çukurbağ – Başlıca – Bağlıca – Yavu
(Kyaneai) – Davazlar – Mıhlıpınar Pass – Çakalbayat – Eğridere – Sura. In the
first part between Çukurbağ and Bağlıca there are also several roads leading
from the main road to the harbour settlements. The remains of the road from
Phellos to Kyaneai survived only near Köletepesi and in Bağlıca. This is
because the modern road follows this same route. But several rock cut tombs,
sarcophagi, other building remains, such as a tower near Kyaneai along the
modern road, indicate the ancient road passed nearby. The oracle seat of Apollon
Thyrkseus on the Yavu plain can be considered a marker for a road passing in
ancient time through the plain. But travellers coming from East to Kyaneai
would have used another road, that between the north of Kyaneai and the main
road near Nadarlar. The road from Kyaneai to Myra should have begun from the
road running from the eastern necropolis of Kyaneai eastwards, while there is
also another road leading from northeast of Kyaneai on the south-eastern slope
of Ümmü Dağı providing another option. From the Yavu plain to Davazlar no
remains survive. East of Davazlar there are the remains of road pavement and
the cisterns in the village indicate the passage of an ancient road. In the
graveyard of the village a Christian inscription of a church donation of a
certain Ioannes was discovered (No.1). The ancient road can be followed briefly
to the east of Davazlar, then again around Çakalbayat, where a new Severan
milestone was found (Nr.2). From Çakalbayat the road sinuates down to Eğridere,
from where, turning east, it passes through Sura. In the old graveyard in Sura
two inscriptions, a stele and a fragment, were discovered, the grave stone of
Andronikos and Moninda (N.3), the other is for Hyrtakina by Abaskantos. Then
the route continues winding down to Myra, passing the Heroon to the east of
Myra, where the last remains of the road survived.

Anahtar Kelimeler

Lycia, Roman roads, Phellos, Kyaneai, Myra

Kaynakça

• J. K. Bailie, Fasciculus inscriptionum, graecarum potissimum: ex Galatia, Lycia, Syria, et Aegypto, Dublin – London 1849.
• G. Bean, Die Lage von Phellos, Anz. ÖAW 95, 1958, 49– 58.
• G. E. Bean – T. B. Mitford, Journeys in Rough Cilicia 1964–1968, Vienna 1970.
• R. Behrwald – H. Blum – C. Schuler – M. Zimmermann, Neue Inschriften aus Kyaneai und Umgebung IV, in: F. Kolb (Ed.), Lykische Studien 4 (Asia Minor Studien 29), Bonn 1998, 177–205.
• O. Benndorf – G. Niemann, Reisen im südwestlichen Kleinasien. Vol. I, Reisen in Lykien und Karien, Vienna 1884.
• J. Borchhardt (ed.), Myra. Eine lykische Metropole in antiker und byzantinischer Zeit, Berlin 1975 (Istanbuler Forschungen 30).
• G. W. Bowersock – P. Brown – O. Grabar (edd.), Late Antiquity: A Guide to the Postclassical World, Cambridge 1999.
• J. Bousquet, La stèle des Kyténiens au Létôon de Xanthos,” REG 101, 1988, 12–53.
• C. Brixhe, Le Dialecte grec de Pamphylie. Documents et grammaire, Paris 1976.
• S. Colvin, Names in Hellenistic and Roman Lycia, in: S. Colvin (ed.), The Graeco-Roman East: Politics, Culture, Society, Cambridge 2004, 44–84.
• D. French, Roman Roads and Milestones of Asia Minor, Fasc. 2: An Interim Catalogue of Milestones I, II, Oxford 1988 (BAR Int. Ser. 392 [I, II] = British Inst. of Archaeology at Ankara Monograph 9).
• R. Heberdey – A. Wilhelm, Reisen in Kilikien, Vienna 1896.
• O. Hülden, Die Nekropolen von Kyaneai. Studien zur antiken Grabkultur in Lykien II (Lykische Studien 9/2, Tübinger Althistorische Studien 5/2), Bonn 2010.
• D. Kienast, Römische Kaisertabelle. Grundzüge einer römischen Kaiserchronologie. Darmstadt 1990.
• F. Kolb, Burg – Polis – Bischofssitz. Geschichte der Siedlungskammer von Kyaneai in der Südwesttürkei, Mainz am Rhein 2008.
• W. Böser – V. Höhfeld – F. Kolb – B. Kupke – M. Miller – A. Riegler – M. Zimmermann, Kyaneai 1989. Vorbericht über Feldforschungen im Yavu-Bergland bei Kaş mit Beiträgen, Ist.Mitt. 41, 1991, 187–264.
• F. Kolb, Kyaneai ve Çevresi Yüzey Araştırması 1994 Yılı Sonuçları, AST XIII/1, 1995, 245–269.
• F. Kolb, Eine antike Siedlungskammer – Feldforschung in Lykien, in: W. Hoepfner (ed.), Frühe Stadtkulturen. Spektrum der Wissenschaft: Verständliche Forschung, Heidelberg – Berlin – Oxford 1997, 114–123.
• A. Kolb, Transport and communication in the Roman state: the cursus publicus, in: C. Adams – R. Laurence (edd.), Travel and geography in the Roman Empire, London 2001, 95–105.
• A. Kolb, Army and Transport, in: P. Erdkamp (ed.), The Roman Army and Economy, Amsterdam 2002, 161–166.
• B. Leadbetter, Diocletian and the Purple Mile of Aperlae, EA 36, 2003, 127–136.
• Ph. Le Bas – W.H. Waddington, Inscriptions grecques et latines recueillies en Asie Mineure, I-II, Paris 1870 (Repr. Hildesheim – New York 1972 [Subsidia Epigraphica 1, 2])
• F. Onur – M. Alkan, Parerga to the Stadiasmus Patarensis (6): Route 54 (Patara – Phellos) and new inscriptions, Gephyra 8, 2011, 64 – 80.
• -
• D. Reitzenstein, Die lykischen Bundespriester: Repräsentation der kaiserzeitlichen Elite Lykiens, Berlin 2011.
• S. Şahin, Parerga Stadiasmus Patarensis 1 – Überlegungen zur Strecke 3 von Sidyma nach Kalabatia, Gephyra 6, 2009, 101–112.
• S. Şahin – M. Adak, Stadiasmus Patarensis. Itinera Romana Provinciae Lyciae, İstanbul 2007.
• S. Şahin, Stadiasmus Patarensis. Itinera Romana Provinciae Lyciae. Bölüm 2 (Tarihi İçerik): M. Adak, İstanbul 2014.
• J. Sundwall, Die einheimischen Namen der Lykier nebst einem Verzeichnisse kleinasiatischer Namenstämme, Leipzig 1913.
• Ph. H. J. Houwink Ten Cate, The Luwian Population Groups of Lycia and Cilicia Aspera during the Hellenistic Period, Leiden 1961.
• B. Takmer, Two Milestones on the Road from Myra to Limyra, Gephyra 1, 2004, 107–117.
• H. Uzunoğlu – E. Taşdelen, Parerga to the Stadiasmus Patarensis (7): New inscriptions from the Territory of Phellos, Gephyra 8, 2011, 81–98.
• J. Wilkes, Provinces and Frontiers, in: A. K. Bowman – P. Garnsey – A. Cameron (edd.), CAH XII2 (The Crisis of Empire A.D. 193–337), 212–268.
• L. Zgusta, Kleinasiatische Personennamen, Prag 1964.
• M. Zimmermann, Untersuchungen zur historischen Landeskunde Zentrallykiens, Bonn 1992.
• M. Zimmermann, Zwischen Polis und Koinon: Zum ὑποφύλαξ im lykischen Bund, EA 21, 107–120.