The Relationship Between E-Health Literacy and Polypharmacy in Older Individuals

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 195 - 205, 31.12.2024

Elif Deniz İbrahim Duman

https://doi.org/10.47141/geriatrik.1537080

Öz

Aim: With the aging of the society, it is extremely important to determine the level of e-health literacy of older adults in terms of preventive health services and follow-up of chronic diseases. This study was conducted to reveal the relationship between e-health literacy and polypharmacy among older individuals.
Materials and Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted with 315 older adults who applied to the geriatrics outpatient clinic of a university hospital between December 15, 2023 and February 15, 2024. Data were collected through face-to-face interviews using “Personal Information Form” and “E-Health Literacy Scale” and analyzed with IBM SPSS Statistics V 26. Descriptive statistics, Kolmogorov-Smirnov normality test, t test, ANOVA and Pearson correlation analysis were used in the analysis.
Results: The mean age of the older individuals who participated in the study was 70.34±5.66 years and 27% of them had polypharmacy. The mean score of the E-Health Literacy Scale was 20.82±9.15 and this score was affected by factors such as age, educational status, place of living, time of internet use, presence of chronic diseases and frequency of visiting health institutions. The mean daily internet usage time of the participants was 2.13±1.19 hours, and it was determined that the E-Health Literacy Scale scores showed a moderate positive correlation with internet use (r=0.487, p=0.001) and a low negative correlation with age and number of chronic diseases (r=-0.235 and r=-0.149, p=0.001).
Conclusion: It was observed that older individuals have low levels of e-health literacy and this low level of literacy is associated with polypharmacy. Training programs should be planned and common goals should be established to increase the level of e-health literacy of older individuals and reduce the negative effects of polypharmacy.

Anahtar Kelimeler

E-Health Literacy, Elderly, Polypharmacy, Internet Use

Proje Numarası

1919B012308539

Yaşlı Bireylerde E-Sağlık Okuryazarlığı ve Polifarmasi Arasındaki İlişki

Öz

Amaç: Toplumun yaşlanmasıyla birlikte koruyucu sağlık hizmetleri ve kronik hastalıkların takibi açısından yaşlı bireylerin e-sağlık okuryazarlığı düzeyinin belirlenmesi son derece önemlidir. Bu araştırma, yaşlı bireylerin e-sağlık okuryazarlığı ve polifarmasi arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Bu tanımlayıcı ve kesitsel araştırma, 15 Aralık 2023-15 Şubat 2024 tarihleri arasında bir üniversite hastanesinin geriatri polikliniğine başvuran 315 yaşlı birey ile gerçekleştirilmiştir. Veriler, yüz yüze görüşme yöntemiyle “Kişisel Bilgi Formu” ve “E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği” kullanılarak toplanmış, IBM SPSS Statistics V 26 ile analiz edilmiştir. Analizde tanımlayıcı istatistikler, Kolmogorov-Smirnov normallik testi, t testi, ANOVA ve Pearson korelasyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılan yaşlı bireylerin yaş ortalaması 70,34±5,66 olup, %27’sinde polifarmasi saptanmıştır. Katılımcıların E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği puan ortalaması 20,82±9,15’tir ve bu puan yaş, eğitim durumu, yaşanılan yer, internet kullanım süresi, kronik hastalık varlığı ve sağlık kurumuna gitme sıklığı gibi faktörlerden etkilenmiştir. Katılımcıların günlük internet kullanım süresi ortalaması 2,13±1,19 saat olup, E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği puanlarının internet kullanımı ile orta düzeyde pozitif (r=0,487, p=0,001), yaş ve kronik hastalık sayısı ile düşük düzeyde negatif (r=-0,235 ve r=-0,149, p=0,001) korelasyon gösterdiği belirlenmiştir.
Sonuç: Yaşlı bireylerin e-sağlık okuryazarlığının düşük düzeyde olduğu ve bu düşük okuryazarlık düzeyinin polifarmasi ile ilişkili olduğu görülmüştür. Yaşlı bireylerin e-sağlık okuryazarlığı düzeyinin artırılması ve polifarmasinin olumsuz etkilerinin azaltması için eğitim programları planlanmalı ve ortak hedefler oluşturulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

E-Sağlık Okuryazarlığı, Yaşlı, Polifarmasi, İnternet Kullanımı

Etik Beyan

Araştırmanın yapıldığı Mersin Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulundan (03 Kasım 2023 tarih 261 sayılı karar) ve çalışmanın yapıldığı Mersin Üniversitesi Hastanesi’nden (15 Aralık 2023 tarih 2565144 sayılı yazı) izin alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu araştırma, TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Desteği Programı tarafından desteklenen (1919B012308539) numaralı proje kapsamında gerçekleştirilmiştir.

Proje Numarası

1919B012308539

Teşekkür

Projemizin yürütülmesinde sundukları değerli destek ve katkılarından dolayı TÜBİTAK'a teşekkür ederiz.

Kaynakça

• TÜİK. “Türkiye İstatistik Kurumu, İstatistiklerle Yaşlılar, 2023”. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710 Erişim tarih: 15.08.2024
• United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. (2019). World Population Ageing 2019 (ST/ESA/SER.A/444). New York: United Nations.
• Salar S, Duran S. Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran Yaşlı Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlığı Durumunun İncelenmesi. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2023; 10: 396-412
• Norman CD, Skinner HA. eHealth Literacy: essential skills for consumer health in a networked world. Journal of Medical Internet Research, 2006; 8: e9.
• Tennant B, Stellefson M, Dodd V, et al. eHealth literacy and web 2.0 health ınformation seeking behaviors among baby boomers and older adults. J Med Internet Res., 2015; 17: e70
• Xie L, Zhang S, Xin M, et al. Electronic health literacy and health-related outcomes among older adults: A systematic re-view. Preventive Medicine, 2022; 157: 106997
• Kubat Bakır G, Akın S. Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi ile İlişkili Faktörler. Sağlık ve Toplum, 2019; 19: 17-25
• Hsu HF, Chen KM, Belcastro F, et al. Polypharmacy and pattern of medication use in community-dwelling older adults: A systematic review. J Clin Nurs, 2021; 30: 918-928
• Sofulu F, Karadakovan A. Geriatrik Bireylerin Polifarmasi ve İlaç Kullanımı ile İlgili Bilgi ve Uygulamalarının Değer-lendirilmesi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2022; 7: 529-533
• Osborne RH, Batterham RW, Elsworth GR, et al. The grounded psychometric development and ınitial validation of the health literacy questionnaire (HLQ). BMC Public Health, 2013; 13; 1-17.
• Bozdemir E, Filiz M. Türkiye’de Akılcı İlaç Kullanımı ile İlgili Bilgi, Tutum ve Davranış Belirlemeye Yönelik Yapılan Çalışma-ların Sistematik Derlemesi. DÜSBED, 2021; 13: 92-104.
• Tosun N, Hoşgör H. A Research to Determine the Relationship Between EHealth Literacy and Rational Drug Use Aware-ness. Cumhuriyet University Journal of Economics and Administrative Sciences, 2021; 22: 82-102
• Uskun E, Doğan E, Önal Ö, ve ark. E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği: 45 Yaş Üstü Yetişkinlerde Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Turk Hij Den Biyol Derg, 2022; 79: 674 – 689
• Shi Y, Ma D, Zhang J, et al. In the digital age: a systematic literature review of the e-health literacy and influencing factors among Chinese older adults. Journal of Public Health: From Theory to Practice, 2023; 31: 679–687
• İlgar Y, Bilgili N. Yaşlılarda E-Sağlık Okuryazarlık Düzeyi ve Dijital Sağlık Hizmetlerinin Kullanımı. Avrasya Sosyal Bilimler ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2023; 10: 126-135.
• TÜİK. “Türkiye İstatistik Kurumu, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2023” https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2023-49407 Erişim Ta-rihi: 20.08.2024
• Hargittai E. İkinci Seviye Dijital Bölünme: Bireylerin Çevrimiçi Becerilerindeki Farklılıklar. Editörler; Fiğan M, Dede Özdemir Y. Dijital Kültür, Dijital Eşitsizlikler ve Yaşlanma. Ankara, Alternatif Bilişim Derneği, 2020, 25-48.
• Digital 2023: Turkey. https://datareportal.com/reports/digital-2023-turkey Erişim tarihi: 18.08.2024
• Sütlüoğlu T. Orta Yaş ve Üzerindeki Bireylerde Dijital Eşitsizliğin Görünümleri: Erişim Eşitsizlikleri ve Kullanım Farklılıkları. Editörler; Fiğan M, Dede Özdemir Y. Dijital Kültür, Dijital Eşitsizlikler ve Yaşlanma, Ankara, Alternatif Bilişim Derneği, 2020, 215-246.
• Kaup T, Reinbold J, Berg N. eHealth literacy in older adults: ımplications for the design of ehealth services. Journal of Medical Internet Research, 2020; 22: e17567.
• Park H, Lee E. Self-reported ehealth literacy among older adults: systematic review of quantitative research. Journal of Medical Internet Research, 2015; 17: e241.
• Gell NM, Rosenberg DE, Demiris G, et al. Patterns of technology use among older adults with and without disabilities. The Gerontologist, 2015; 55: 412-424.
• Wang J, Zhou Y, Zhang W, et al. Concerns and barriers to the use of ehealth by older adults: a survey study. Frontiers in Public Health, 2021; 9: 679660
• Kazak A, Başaran F, Coşkun N, ve ark. Sağlıkla İlgili Bölümlerde Okuyan Üniversite Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Kocaeli Med J., 2021; 10: 273-283.
• Zhou M, Li Y, Zhang Y. Association between ehealth literacy and polypharmacy among older adults: A cross-sectional study. Journal of the American Geriatrics Society, 2022; 70: 1692-1701.
• Morris A, Fargnoli N. Health literacy and polypharmacy: exploring the relationship between health literacy and the use of multiple medications in older adults. Journal of Aging Health, 2016; 28: 1102-1122.
• Öztaş Ö, Korkmaz Aslan G. Yaşlı Bireylerin İlaç Uyumsuzluğu ile İlişkili İlaç Kullanım Davranışları ve Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ile İlişkisi. HUHEMFAD-JOHUFON, 2019; 6: 132-140
• Al-Hashar A, Al Sinawi H, Al Mahrizi A, et al. Prevalence and covariates of polypharmacy in elderly patients on discharge from a tertiary care hospital in Oman. Oman Med J., 2016; 31:421-425.
• Urfer M, Elzi L, Dell-Kuster S, et al. Intervention to ımprove appropriate prescribing and reduce polypharmacy in elderly patients admitted to an ınternal medicine unit. PLoS One., 2016; 11:1-15.
• Gellad WF, Grenard JL, Marcum ZA. Polypharmacy and medication adherence in older adults: A review of the literature. Drugs & Aging, 2021; 38: 835-845.