Yağlı Ton Balığı Konserveleri ve Kullanılan Metal Ambalajlarda Bisfenol A (BFA) Miktarının Araştırılması

Yıl 2018, Sayı: 19, 1 - 8, 26.02.2018

İbrahim Emre Tokat Dilek Cumbul Hakan Yavaş Pınar Manarga Birlik

Öz

Gıda ile temas eden madde ve malzemelerden gıdaya
geçebilecek Bisfenol A (BFA) miktarının belirlenmesi amacıyla, Bursa ilinde satışa
sunulan 4 farklı markaya ait 40 adet 80 g’lık yağlı ton balığı konservesi
örnekleri alınmıştır. Toplanan örnekler oda sıcaklığında laboratuvarda muhafaza
edilmiştir. Örneklerin pH, klorür oranı ve BFA miktarları belirlenmiştir. BFA
miktarı katı faz ekstrasyon ile Yüksek Performans Sıvı Kromatografi-Floresans dedektör
(HPLC-FLD) cihazı kullanılarak yapılmıştır. Örneklerde BFA miktarı 104,68–177,86
µg/kg arasında değişen değerlerde ve Türk Gıda Kodeksindeki yasal limit olan
600 µg/kg’ın altında olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca örneklerin pH değerleri
5,78-5,90 arasında klorür
oranları %0,8-1,10 arasında olduğu ve TS 353 Balık
Konserveleri standardına uygun olduğu belirlenmiştir. Deneme amacıyla
sterilizasyon yapılmamış ve 20-35°C de 0-160 gün bekletilmiş numunelerde;
<LOQ-50,13 µg/kg., sterilizasyon yapılmış ve 20-35°C’de 0-160 gün bekletilen
numunelerde 139,17-183,11 µg/kg BFA geçişi olduğu tespit edilmiştir. BFA
migrasyonundaki  en büyük etkinin
sterilizasyon işlemi olduğu görülmektedir. Çalışma
sonuçları, Avrupa
Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA)’ya göre BFA için günlük alım miktarı (TDI, 0,05
mg/kg vücut ağırlığı/gün) yönünden değerlendirildiğinde, yağlı ton balığı
konservelerinden geçen BFA miktarlarının Türkiye’de insan sağlığı açısından
risk oluşturmadığı düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Bisfenol A, Yağlı Ton Balığı Konservesi, HPLC-FLD, Migrasyon

Kaynakça

• Ackerman, L.K., Noonan, G.O., Heıserman W.M., Roach, J.A., Limm, W., Begley, T.H., 2010. Determination of Bisphenol A in U.S. Infant Formulas: Updated Methods and Concentrations, Journal of Agrıcultural and Food Chemistry 2008,58, 2307-2313.
• Anonim, 1999.TS 1747-1, ISO 1841-1, 1999. Et ve Et Mamulleri-Klorür Muhtevası Tayini-Bölüm 1: Volhard Metodu, Ankara.
• Anonim, 2002a.European Parliament and Council Directive No 2002/72/EC. Relating to Plastic Materials and Articles Intended to Come into Contact with Foodstuffs. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32002L0072&from=EN (Accessed 14.06.2017)
• Anonim, 2002b.TS 3136, ISO 2917, 2002. Et ve Et Ürünleri – pH Ölçülmesi–Referans Yöntem, Ankara.
• Anonim, 2005.Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddeleri İle Temasta Bulunan Plastik Madde ve Malzemelerin Bileşenlerinin Migrasyon Testi İçin Temel Kurallar Tebliği (Tebliğ No:2005/34).
• Anonim, 2006a.TS EN 1186-1, 2006. Gıdalarla Temas Eden Madde ve Mamuller Plastikler Kısım 1: Gıdalara Geçen Maddelerin Tayini İçin Şartlar ve Deney Metotlarının Seçimi, Ankara.
• Anonim, 2006b.TS 13130-13, 2006. Gıda Maddeleri ile Temas Halindeki Malzeme ve Mallar-Sınırlamaya Tabi Plastik Maddeler-Bölüm 13: Gıda Benzeştiricilerde 3,3 Bisfenol A Tayini, Ankara
• Anonim, 2010.TS 353, (2010). Balık Konserveleri, Ankara.
• Anonim, 2013a.Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddeleri ile Temasta Bulunan Plastik Madde ve Malzemeler Tebliği (Tebliğ No:2013/34).
• Anonim, 2013b.Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddeleri İle Temasta Bulunan Plastik Madde ve Malzemelerin Bileşenlerinin Migrasyon Testinde Kullanılan Gıda Benzerleri Tebliği (Tebliğ No:2013/35).
• Bilgin B., (2012).Konserve Balık Ürünlerinde Biyojen Aminler, (Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Braunrath, R., Cichna, M., 2005a.Sample Preparation İncluding Sol–Gel İmmunoaffinity Chromatography for Determination of Bisphenol A in Canned Beverages, Fruits and Vegetables, Journal of Chromatography A, 2005, 1062, 189-198.
• Braunrath, R., Podlıpna, D., Padlesak, S., And Cıchna-Markl, M., 2005b.Determination of Bisphenol A in Canned Food by Immunoaffinity Chromatography, HPLC, and Fluorescence Detection, J. Agric. Food Chem. 2005, 53, 8911-8917.
• Cao, X.L., Corriveau, J. and Popovic, S., 2009.Levels of Bisphenol A in Canned Soft Drink Products in Canadian Markets, J.Agric Food Chem., 2009,57,1307-1311
• Çinbulak, P., 2010.Gıda Ambalajlarında Migrasyon, (Yüksek Lisans Tezi), Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• EFSA, 2006.Opinion of the Scientific Panel on Food Additives, Flavourings, Processing Aids and Materials in Contact with Food (AFC) related to 2,2-bis(4-hydroxyphenyl)- propane. European Food Safety Authority (EFSA) J. 2006, 428, 1-6.
• Er, B. ve Sarımehmetoğlu, B., 2011a.Gıdalarda Bisfenol A Varlığının Değerlendirilmesi, Derleme, Vet Hekim Der. Derg. 82(1): 69-74.
• Er, B. ve Sarımehmetoğlu, B., 2011b.The Investigation of Bisphenol A Presence in Canned Tuna Fish Using High-Performance Liquid Chromatography Method, Journal of Animal and Veterinary Advances 10(21): 2859-2862.
• Gülnaz, O., 2006.Bisfenol A'nın Biyolojik Parçalanması, Biyokonsantrasyon Faktörleri ve Östrojenik Aktivite Düzeylerinin Belirlenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ho, S.M., Tang, W.Y. and Frausto, J.B., 2006.Developmental Exposure to Estradiol and BisphenolA Increases Susceptibility to Prostate Carcinogenesis and Epigenetically Regulates Phosphodiesterase Type 4 Variant 4, Cancer Research.2006; 66, 5624-5632.
• Howe, S.R and Borodinsky, L., 1998.Potential Exposure to Bisphenol A From Foodcontact Use of Polycarbonate Resins. Food Addit Contam 1998;15:370–5.
• Kang, J.H. and Kondo, F., 2002.Determination of Bisphenol A in Canned Pet Foods. Res. Vet. Sci. 73, 177–182.
• Kang, J.H., Kondo, F. and Katayama, Y., 2006.Human Exposure to Bisphenol A, Toxicology 226 (79–89).
• Munguía-López, E.M. and Soto-Valdez, H., 2001.Effect of Heat Processing and Storage Time on Migration of Bisphenol A (BPA) and Bisphenol A-diglycidyl Ether (BADGE) to Aqueous Food Simulant from Mexican Can Coatings, Journal of Agriculture and Food Chemistry 49:3666–3671.
• Munguía-López, E.M., Gerardo-Lugo, S., Peralta, E., Bolumen, S. and Soto-Valdez, H., 2005.Migration of Bisphenol A (BPA) from Can Coatings into a Fatty-food Simulant and Tuna Fish., Food Additives and Contaminants, September 2005, 22(9), 892–898.
• Poustka, J., Dunovska, L., Hajslova, J., Holadova, K. and Poustkova, I., 2007.Determination and Occurrence of Bisphenol A, Bisphenol Diglycidyl Ether, and Bisfenol F Diglycidyl Ether, Including Their Derivatives, in Canned Foodstuff’ From The Czech Retail Market, Czech J. Food Sci Vol.25,No.4:221-229.
• Sungur, Ş., Köroğlu, M. and Özkan, A., 2014.Determinatıon of bisphenol a migrating from canned food and beveragesin markets, Food Chemistry 142 (2014) 87–91
• Üçüncü, M., 2000.Gıdaların Ambalajlanması. Ege Üniversitesi Basım Evi, 656-679, Izmir.
• Yoshida, T., Horie, M., Hoshino, Y. and Nakazawa, H., 2001. Determination of Bisphenol A in Canned Vegetables and Fruit by High Performance Liquid Chromatography, Food Addit. Contam. 18, 69–75.
• Zemheri, F., 2011.Nonilfenol ve Bisfenol A’nın Ames/ Salmonella/ Mikrozom Test Yöntemi Kullanılarak Mutajenik Etkisinin Belirlenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.