Organik gıda tüketim davranışlarına etki eden faktörlerin CHAID algoritması ile incelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 27, 26 - 35, 14.02.2022

Tuğçe Meryem Kılıç Şule Turhan

Öz

Amaç: Bu çalışma, sosyo-demografik özelliklerin organik tüketim davranışı ve tutumu üzerindeki etkisini CHAID algoritması ile ortaya koymayı amaçlamıştır.

Materyal ve yöntem: Bu çalışma, İstanbul ili kentsel alanda yaşayan 600 tüketiciye anket çalışması uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Organik gıda tüketim davranışlarına etki eden faktörler karar ağacı yöntemlerinden olan CHAID (Otomatik Ki-Kare Etkileşim Belirleme Analizi) algoritması ile sınıflandırılmıştır.

Tartışma ve sonuç: Çalışmanın bağımlı değişkenleri organik gıda tüketim sıklığı, organik gıda tanımlaması, tüketilen organik gıdalar ve fazladan ödeme isteğidir. Buna göre tüketim sıklığı ve fazladan ödeme isteğini etkileyen önemli faktörün gelir düzeyi, organik gıdanın ne olduğu ile ilgili bilgi düzeyini etkileyen faktörün eğitim durumu ve tüketilen organik gıda türüne etki eden faktörün cinsiyet olduğu bulunmuştur. Sonuç olarak, organik gıda fiyatlarının daha ucuz olması, daha fazla satış noktasının bulunması, tüketicilerin bilinçlenmesine yönelik çalışmalar organik gıda tüketimini artıracaktır. Ayrıca gelir düzeyi ve eğitim durumu gibi faktörler doğrudan organik gıda tüketim sıklığını etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

organik gıda, karar ağacı, CHAID algoritması, tüketici davranışı, organik gıda, karar ağacı, CHAID algoritması, tüketici davranışı

Investigation of factors affecting organic food consumption behaviors with CHAID algorithm

Öz

Abstract

Objective: In this study, it is aimed to reveal the effect of socio-demographic characteristics on organic consumption behaviour and attitude with the CHAID algorithm.

Material and method: This study was carried out by applying a questionnaire to 600 consumers living in the urban area of Istanbul. Factors affecting organic food consumption behaviours were classified using the CHAID (Chi-square automatic interaction detection) algorithm, which is one of the decision tree methods.

Results and conclusion: The dependent variables of the study are the frequency of organic food consumption, the definition of organic food, the organic food consumed and the willingness to pay extra. Accordingly, it was found that the important factor affecting the frequency of consumption and the willingness to pay extra was income level, the factor affecting the level of knowledge about what organic food is, the education level, and the factor affecting the type of organic food consumed was gender. As a result, cheaper organic food prices, more sales points and efforts to raise awareness of consumers will increase organic food consumption. In addition, factors such as income level and educational status directly affect the frequency of organic food consumption

Anahtar Kelimeler

organic food, decision tree, CHAID algorithm, consumer behaviuor

Kaynakça

• Anonim, (2020).http://www.bingol.edu.tr/media/210799/sayt-bolum12-Arastirma-Evreni-Orneklem-Secimi-ve-Olcum.pdf. (Erişim Tarihi: 15.10.2020).
• Anonim, (2021.) https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Organik-Tarim/Genel-Bilgiler. (Erişim Tarihi: 10.05.2021).
• Chen MF, (2007). Consumer Attitudes and Purchase Intentions in Relation to Organic Foods in Taiwan: Moderating Effects of Food-Related Personality Traits. Food Quality and Preference, 18(7):1008- 1021.
• Çinko, M, (2006). Kredi Kartı Değerlendirme Tekniklerinin Karşılaştırılması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (9): 143-153.
• Dağıstan, E., Demirtaş B., Yılmaz, Y., Tapkı, N,( 2010). Organik Ürün Tüketim Eğilimi. Türkiye IX. Tarım Ekonomisi Kongresi, Şanlıurfa.
• Dirican A, (2001. Evaluation of the Diagnostic Test’s Performance and Their Comparisons. Cerrahpaşa J Med, 32: 25-30.
• Doğan, N., Özdamar, K, (2003). CHAID Analizi ve Aile Planlaması İle İlgili Bir Uygulama. T. Klin. Tıp Bilimleri, 23, 392-397.
• İnci, H., Karakaya, E. ve Şengül, A.Y. (2017). Organik ürün tüketimini etkileyen faktörler (Diyarbakır ili örneği). Tarım ve Doğa Dergisi, 20(2), 137.
• Kadirhanoğulları, İ.H., Karadaş, K., Özger, Ö. ve Konu, M. (2021). Karar ağacı algoritmaları ile organik ürün tüketici tercihlerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, Cilt 31, Sayı 1.
• Karaca, Ş. (2018). Duygusal ve bilişsel güdülerin sürdürülebilir giysi tüketim davranışı üzerindeki etkisini incelemeye yönelik bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40(40), 254–268.
• Koyuncugil, A.S. ve Özgülbaş, N. (2008). İMKB'DE işlem gören kobi'lerin güçlü ve zayıf yönleri: chaıd karar ağacı uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1):1- 21.
• Maggie, KL. and Ajuruchukwu, O. (2014). Analysis of production and consumption of organic products in South Africa, Organic Agriculture towards Sustainability, Prof. Vytautas Pilipavicius (Ed.), ISBN: 978 - 953 - 51 - 1340 - 9 , In Tech, DOI: 10.5772/58356.
• Mintel International Group Mintel Araştırma Raporu. (2007). Magnusson, M.K., Arvola, A., Hursti, U.K., Aberg, L. and Sjoden, P. (2003). Choice of organic foods is related to perceived consequences for human health and to environmentally friendly behaviour. appetite, 40: 109-117.
• Oral, M. (2020). Sürdürülebilir tüketim davranışı olarak organik gıda satın alma niyeti: gençlerle bir araştırma. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Akademik Çalışmalar-2, Cilt 1.
• Orgüder. (2010). Organik Ürün Üreticileri ve Sanayicileri Derneği. www.orguder.org.tr (Erişim Tarihi: 04.06.2021).
• Özer, O.O., Yavuz, G.G. ve Gül, U. (2016). Demografik faktörlerin balık eti tüketimindeki etkisi: Ankara İli Örneği. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(5): 356-364.
• Saba. A. and Messina. F. (2003). Attitudes towards organic foods and risk/benefit perception as sociated with pesticides. Food Quality and Preference, 14(8): 637- 645.
• Sandallıoğlu, A. (2014). Adana ilinde organik tarım ürünleri tüketimi ve tüketici eğilimleri. Çukurova Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana. Şata, M. ve Çakan, M. (2018). CHAID analizi ve l o j i s t i k r e g r e s y o n a n a l i z i s o n u ç l a r ı n ı n karşılaştırılması. Dicle Üniversitesi, Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 33, 48-56.
• Tamuliene, V. and Mazrime, A. (2014). Factors affecting consumption culture for organic products ın L i t h u a n i a . M T S R B I D , 3 6 / 3 , 6 6 3 - 6 7 1 , Doi:10.15544/mts.2014.063.
• Taşbaşlı, H. (2003). Türkiye'de Organik Tarım. Türkiye'de Biyoçeşitlilik ve Organik Tarım Çalıştay Raporu, FAO-BMTG, Ankara.
• Torjusen, H., Lieblein, G., Wandel, M. and Francis, C.A. (2001). Food system orientation and quality perception among consumers and producers of organic food in hedmark county, Norway. Food Quality and Preference, 12(3): 207-216.
• Turhan, Ş., Siamardov, M. ve Bardakçı, B. (2019). Avrupa Birliği Ülkeleri ile Türkiye'de organik ürün tercihinde tüketici davranışları üzerine etkili olan faktörler: Bursa İl'inde Bir Araştırma. Çukurova Araştırmaları E-ISSN: 2458-7559, 5 (1), 97-107.
• Ustaahmetoğlu, E. ve Toklu, T.İ. (2015). Organik gıda satın alma niyetinde tutum, sağlık bilinci ve gıda güvenliğinin etkisi üzerine bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (1) : 197-211. Vural, H. (2012). Tarım Ekonomisi İstatistiği. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları: 107, Bursa.