THE APPROACH OF SUFISM IN KALAM SUBJECTS-Shihab al-din Suhrawardi as a Model-

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 8, 1 - 20, 01.12.2015

Hilmi Karaağaç

Öz

Kalam, based on the rational and transport evidence to identify the principles of true belief and then its defend these principles from dissident sect of science and religion. Sufism is educating the individual according these beliefs, and purposes to upgrade the moral way of life. Both Kalam and sufism have the similarity in the aim, due to that in the beginning sufis engaged with the subject of beliefs, and then wrote books in this field. “İ’lâmü’l-hüdâ ve akîdetü erbâb-ı ehli’t-tükâ” of Shihab al-din Suhrawardi is one of them. In this study, I will discuss, how the sufi did approach to the subject of belief by Shihab al-din Suhrawardi. Suhrawardi, is one of the prominent sufi of his time, and he has adopted the Ashari sect,he has aimed of this work to show his students and followers the right way, due to that he is repeating the beliefs of Ashari in his work. However, he emphasis on the purification of heart and knowledge discovery like Sufis and avoid every controversial subject of faith.

Anahtar Kelimeler

Shihab al-din Suhrawardi, Sufism, Ahl as-Sunna, Attributes, Acts of Human.

KELAM KONULARINA TASAVVUFÎ YAKLAŞIM – Şihâbüddîn Sühreverdî Örneği-

Öz

Kelam ilmi, aklî ve naklî delillerden yola çıkarak sahih inanç esaslarını tespit eden ve bu esasları muhalif fırka ve dinlere karşı savunan bir ilimdir. Tasavvuf ise bu inançlar doğrultusunda bireyin yetiştirilmesini ve ahlaki bir yaşayışı amaçlar. Her iki ilmin gayesindeki bu benzerlik ilk dönem mutasavvıflarının itikâdî konularla ilgilenmelerine ve bu alanda eserler vermelerine neden olmuştur. Şihabeddin Sühreverdî’nin “İ’lâmü’l-hüdâ ve akîdetü erbâb-ı ehli’t-tükâ” adlı eseri de bunlardan bir tanesidir. Bu çalışmada, itikâdî konuların mutasavvıflar tarafından nasıl ele alındığı Sühreverdî’nin eserinden hareketle işlenecektir. Sühreverdî, döneminin önde gelen mutasavvıflarından olup, Eş’ârî mezhebini benimsemiştir. Eserinde, öğrencilerine ve müntesiplerine doğru itikâdı göstermeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple eseri, Eş’âriliğin bir tekrarı mahiyetindedir. Bununla birlikte mutasavvıf olarak kalbin tezkiyesine ve keşfi bilgiye önem vermekte ve tartışmalı itikâdî konulara girmekten kaçındığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Şihabeddin Sühreverdî, Tasavvuf, Ehl-i Sünnet, Sıfatlar, İnsan Fiilleri.

Kaynakça

• Abdulcebbâr, Ahmed b. Halil b. Abdullah el-Hemedânî, Şerhu’l-Usûli’l-Hamse, Kahire, 1996.
• el-Beyhakî, Ebu Bekr Ahmed b. el-Huseyn, Şuabu’l-İman, Beyrut, 1421/2000.
• el-Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahih, İstanbul 1992.
• Cürcânî, Seyyid Şerif Ali b. Muhammed, Şerhu’l-Mevâkıf, Lübnan, 2012.
• ---------; et-Ta’rifat, Beyrut, 1985.
• Çatak, Adem, Şihâbeddîn Sühreverdî Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı, Gümüşhane, 2012.
• ---------; “Şihabüddin Ebu Hafs Ömer b. Muhammed es-Sühreverdî ile Şihabüddin Yahya b. Habeş es-Sühreverdî’nin Eserlerinin Karıştırılması Üzerine”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012, c.1, sy. 2, s.63-81.
• Ebu Dâvûd, Süleyman b. Eş’âs es-Sicistânî, es-Sünen, İstanbul, 1992.
• el-Eş‘ârî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail, el-İbâne an Usuli’d-Diyâne, Beyrut, ty.
• ---------, Kitabu’l-Luma fi’r-Reddi alâ Ehli’z-Zeyğ ve’l-Bid’a, Beyrut,1987.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, İhyâu Ulûmu’d-Din, Kahire, 1982.
• ---------, el-İktisâd fi’l-İtikâd, Ankara, 1962.
• Gölcük, Şerafeddin, Kelam Tarihi, Kişiler-Görüşler-Eserler, Esra Yayınları, Konya, 1992.
• Huda, Kamer, Şihâbeddîn Ömer Sühreverdî Hayatı, Eserleri, Tarikatı, İstanbul, 2004.
• İbn Ebi Şeybe, Abdullah b. Muhammed, Kitabu’l-Musannef fi’l-Ehâdîs ve’l- Asâr, Beyrut, 1409/1989.
• İbn Fûrek, Ebu Bekr Muhammed b. el-Hasan, Mucerredu Makâlâti’ş-Şeyh Ebi’l- Hasan el-Eş‘ârî, Beyrut, 1987.
• İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid, es-Sünen, İstanbul 1992.
• el-Kuşeyrî, Ebu’l-Kasım Abdülkerim, er-Risâletu’l-Kuşeyriyye, Daru’l-Maarif, Kahire, 1995.
• Macit, Nadim, Kur’an’ın İnsan-Biçimci Dili, İstanbul, 1996.
• Mâturîdî, Ebu Mansûr Muhammed b.Muhammed, Kitabu’t-Tevhid, Beyrut, 2010.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc, el-Câmiu’s-Sahih, İstanbul 1992.
• Özler, Mevlüt, “İlahi İsim ve Sıfatları Tesbitte Yöntem”, Ekev Akademi Dergisi, c.1, sy.1, Kasım, 1997, s.65-79.
• ---------, İslam Düşüncesinde Tevhid, İstanbul, 2005. es-Sâbûnî, Nureddîn, Ahmed b. Mahmûd b. Ebî Bekr, el-Bidâye fî Usuli’d-Dîn (Mâturîdiyye Akaidi), (Neşr ve Trc. Bekir Topaloğlu), Ankara, 1998.
• Sühreverdî, Ebu Hafs Şihabeddin Ömer b. Muhammed, İ’lâmü’l-Hüdâ ve Akîdetü Erbâbı’t-Tükâ, Süleymaniye Kütüphanesi, Nafiz Paşa, 428/2, vr. 178b-188a.
• Taşçı, Özcan, “Gümüşhanevi’de Kelam Tasavvuf Buluşması – Sulhu”, I. Uluslararası Ahmed Ziyaüddin Gümüşhanevi Sempozyumu, 03-05 Ekim 2013, Gümüşhane, s-735-739.
• et-Tirmizî, Ebu İsa Muhammed b. İsa b. Sevre, es-Sünen, İstanbul 1992.
• Topaloğlu, Bekir, Kelam İlmi-Giriş, İstanbul, 1996.
• Uludağ, Süleyman, “Kalb”, DİA, İstanbul, 2001, c.XXIV, s. 229-232.
• Yazıcıoğlu, M. Sait, Kelam Ders Notları, Ankara, 1996.
• Yılmaz, H. Kamil, Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2010.
• ---------, “Sühreverdî, Şehâbeddin”, DİA, c.38, İstanbul, 2010, s.40-42.