MAHDI THEME IN SHAIK NAZIM EL-QUBRUSI’S SUFI CONCEPT

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 4, 121 - 147, 01.08.2013

Selami Erdoğan

Öz

Mahdi percipience of Shaik Nazim el-Qubrusi, seen in his ilim (knowledge), wali (saint), mi’raj (ascension), The Prophet and bey’at (allegiance) concepts are like brief knowledge regarding his Sufism concept. In this sense, according to Qubrusi, Mehdi is last chain of walaye (sainthood) and is wali who knows the secrets of mi’raj and possess of capability that Allah will fulfill his light with. In addition Mahdi concept of Qubrusi is so certain that contains no doubt because of strength faith of news said by his shaik and his spiritual experiences. Therefore this subject is like a bridge for righteous servants, reaching them to maqam (station) of siddiqqiyye. Awaiting Mahdi to see in the world or barzakh (speration) life is prayers and test of submission. This approach that is in the sufizm concept of Qubrusi, is generally recognized by his mureeds (disciples).

Anahtar Kelimeler

Sahebu el-zaman (Owner of Time), Light of Allah, Mahdi

ŞEYH NAZIM-I KIBRISÎ’NİN TASAVVUF ANLAYIŞINDA, MEHDİ TELAKKİSİ

Öz

Kıbrısî’nin ilim, velî, mi’râc, Hz. Peygamber (sav) ve bey’at, gibi anlayışında görülen Mehdi telakkisi, onun tasavvuf anlayışı hakkında özet bir bilgi gibidir. Bu manada Kıbrısî’ye göre Mehdi (as); velayetin son halkası, mi’râcın esrârına vâkıf velî, Allah’ın nurunu tamamlayacağı tasarrufun sahibidir. Bununla birlikte Kıbrısî’nin Mehdi telakkisi, mürşidlerinin kendisine bildirdiği haberlere ve yaşadığı manevi tecrübelere dayanan sağlam inançtan dolayı, ona göre, üzerinde şek ve şüphe edilmeyecek kadar kesindir. Dolayısıyla bu mevzu; halis kulların, sıddıkiyet makamlarına çıkışına vesiledir. Mehdi’yi dünya ya da berzah hayatında görmek üzere beklemek, bir ibadet ve teslimiyet imtihanıdır. Kıbrısî’nin genel tasavvuf anlayışında mündemiç olan söz konusu anlayış, Hakkâniyye mürîdânının da çoğunlukla benimsediği bir düşüncedir.

Anahtar Kelimeler

Sahibu’z-zaman, Allah’ın Nuru, Mehdi

Kaynakça

• Abdulrezzâk Kaşanî, Istlahâtu‟s-sufiyye, (Kâhire: Dâru‟l-minat, 1992).
• Abdurrahman Ebu Berekât Camî, Nefehâtu‟l-üns min hadaratu‟l-guds, ter.: Lamî Çelebi, (y.y.: Marifeti‟lyeyler, 1298).
• Abdülhamit Sinanoğlu, Nusayrilerin İnanç Dünyası ve Kutsal Kitabı, (İstanbul: Esra Yayınları, 1997).
• Abdülkerim Cilî, Kemâlâtu‟l-İlâhiyye fi‟s-sıfati‟l-Muhammediyye, tah.: Asım İbrahim-i‟ş-Şazalî ed-Dekavî, ter.: Cevher Caduk, (İstanbul: İlkharf Yayıncılık, ). Abdulkerim Ebu Kâsım Kuşeyrî, er-Risaletu‟l-Kuşeyriyye, tah.: Halil Mensuk, (Beyrut: Dâru‟l-kitâbu‟l-ilmiyye, 2001).
• Adnan Muhammed Kabbani, Futuhâtu‟l-Hakkâniyye fi menâgibi eclâi‟s- silsileti‟z-zehebiyyeti‟l-âliyye, I , (Şam: t.y.). Ahmet Bican Yazıcıoğlu, Envaru‟l-Aşıkîn, sad.: M. Rahmi, (İstanbul: Sağlam Kitabevi, 1974).
• Ahmet Emin Seyhan, Hadislerde Kıyamet Alâmetleri (Envâru‟l-Âşikîn Örneğinde), (Isparta: Tuğra Ofset, 2006).
• Ahmet Turan, Yezidiler, (Samsun: Eser Matbası, 1994).
• Ali b. Hüseyn Safî, Reşahât ayne‟l-hayat, sad.: Necip Fazıl, Kısakürek, (İstanbul: Alem Yayınları, 2009).
• Bediüzzaman Said Nursî, Emirdağ Lâhikası, (İstanbul: Söz Basım Yayınları, ). Demirci Mehmet, Hakikat-i Muhammediyye, TDV İA, (İstanbul: Divantaş Neş., ). Ebu Abdullah Hâris el-Muhâsibî, Nefsini Bilen Rabbini Bilir, ter.: Ali Pekcan, (İstanbul: Gelenek Yayınları, 2011).
• Ebu Abdullah Muhammed b. İsmâil Buhârî, Sahihu‟l-Buhârî, (Beyrut: Dâru‟l-İbn Kesîr, 2002).
• Ebu Abdullah Muhammed b. Yezîd Gazvîniyyi İbn Mâce, Sünen-i İbn Mâce, tah.: Muhammed Fuad Abdülbaki, (Haleb: Dâru İhyâu‟l-Kutûbu‟l-Arabîyye, t.y.). Ebu‟l A‟la Mevdudî, Tefhimu‟l-Kur‟an, (İstanbul: İnsan Yayınları, 1987).
• Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kur‟ân Dili, sad.: İsmail Karaçam ve diğ., (İstanbul: Aziz Dağ., t.y.). Ebu Nâsır es-Sirrâc Tusî, el-Lümâ‟, tah.: Abdulhalîm Mahmud, Abdülbâki Surûr, (Mısır: Dâru‟l-kutûbu‟l-hâdîs, 1960).
• Ekrem Sarıkçıoğlu, Dinlerde Mehdi Tasavvurları, (Samsun: Sidre Yayınları, ). Ekrem Sarıkçıoğlu, Mehdi, TDV İA, (İstanbul: Divantaş Neş., 1988).
• Ethem Cebecioğlu, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü (TTDS), (İstanbul: Anka Yayınları, 2004).
• Ferdüddîn Attar, Tezkiretü‟l-evliyâ, ter. Süleyman Uludağ, (Bursa: İlim ve Kültür Yayıncılık, 1984).
• Hacı Reşit Paşa, Tasavvuf Tarikatlar Silsilesi ve Ahlâk-ı İslamîye, (İstanbul: Ergin Kitapevi, t.y.). Hakkânî Şeyh Muhammed, Cuma Hutbeleri, (München: Dervish Yayınları, Hakkânî Şeyh Nazım Kıbrısî, Ebediyete Davet, (İstanbul: Derviş Yayınları, 2006).
• Hasan Lütfi Şuşud, İslam Tasavvufunda Hacegân Hânedânı, (İstanbul: Doğan Kardeş Yayınları, 1958).
• Hasan Kamil Yılmaz, Tasavvuf ve Tarikatlar, (İstanbul: Ensar Neşriyat, 2000).
• Hasan Tahsin Feyizli, Feyzu‟l-Furkân, (İstanbul: Server İletişim, 2008).
• Hamdi Aktaş, Kur‟ân-ı Kerîm Meal ve Kelime Meali, (İstanbul: İpek Yayınları, Tarihsiz). Hamid Algar, “The Naqshband Order (A Preliminary Survey of Its History and Significance)”, Studia Islamica, 44 (1976).
• İbn Arabî, Ma‟rifet ve Hikmet, ter.: Mahmut Kanık, (İstanbul: İz Yayıncılık, ). İbn Haldun, Mukaddime, ter: Zakir Kadiri Ugan, (İstanbul: M.E.B Yayınları, ). İbn Manzur, Lisânu‟l-Arab, (Beyrut: Dâru‟l-ihyâ, 1999).
• İbn Meserre, el-Müntekâ, ter.: M. Necmettin Bardakçı, (İstanbul: İnsan Yayınları, ). İmâm-ı Rabbanî, Mektubat, (İstanbul: Vakfu‟l-İhlâs, 2002).
• İsmail Hakkı Bursevî, Tefsîru rûhu‟l-beyân, (İstanbul: Musabaka, 1330).
• Şerh-i Salavât-ı İbn Meşîş, haz.: M. Nedim Tan, (İstanbul: İz Yayıncılık, ). Jorgen S Nilsen v.dğr., Sufism in West (Transnational Sufism, The Haqqania), (NewYork: Routledge, 2006).
• Kıbrısî Şeyh Muhammed Nazım Adil el-Hakkanî en-Nakşibendî, Tasavvuf Sohbetleri, haz.: Bahar Çimen Hanika, (K.Kıbrıs: Dervish Pub., 2008).
• Komisyon, Kur‟ân-ı Kerim Meali, (Ankara: DİB Yayınları, 2011).
• Mecdeddin Muhammed b. Yakub Firüzebadi, Kamûsu‟l-muhît, (Beyrut: Müessesetu‟r-risâle, 2005).
• Mehmet Bayraktar, İslam Felsefesine Giriş, (Ankara: TDV Yayınları, 1998).
• Mehmed Vehbî, Hulasatu‟l-beyan fî tefsiri‟l-Kur‟ân, (İstanbul: Üçdal Neşriyat, Memduh Zubî, Mu‟cemu‟s-sufiyye, (Kahire: Dâru‟l-cebel, 2004).
• Muhammed el-Behiy, İslam Düşüncesi‟nin İlahî Yönü, ter.: Sabri Hizmetli, (İstanbul: Fecr Yayınları, 1992).
• Mahir İz, Tasavvuf, (İstanbul: Rahle Yayınları, 1969).
• Muhammed Ali Tehânevî, Keşşâfu‟l-ıstılâhâti‟l-fünûn ve‟l-ulûm, tah.: Ali Dehrûc, (Beyrut: Mektebetu‟l-Lubnan, 1996).
• Muhammed b. Abdülmecid el-Hanî, Hadâiku'l-verdiyye fi ecilla nakşibendiyye, tah.: Abdülrezzâk Abdullah, (İrbil: Matba‟a vizaratu‟t-terbiyye, 2002).
• Mustafa Kara, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, (İstanbul: Dergah Yayınları, 2003).
• Nasrullah Bahâi, Muhammed Bahaeddin Şah Nakşbendî, haz.: Taşköprülü Ali Aydın, (İstanbul: M. Şevket Eygi Matbası, 1966).
• Necdet Tosun, Bahaûddin Nakşbend, (İstanbul: İnsan Yayınları, 2003).
• Niyazî Mısrî, Tam ve Tekmil Divânı, (İstanbul: Marif Kitaphanesi, t.y.). Ragıb el-Isfehanî, el-Müfredât fi Garibi‟l-Kur‟an, (Beyrut: Dâru‟l-ma‟rife t.y.). Selçuk Eraydın, Tasavvuf ve Tarikatlar, (İstanbul: Marifet Yayınları, 1981).
• Seyyid Muhammed Hüseyin Tabatabaî, İslam‟da Şi‟a, haz.: Bahri Akyol, (İstanbul: İslami Kültür ve İlişkiler Mer., 1998).
• Shaykh Muhammad Hisham Kabbânî, The Naqshbandi Sufi Way (History and Guidebook of the Saints of the Golden Chain), (Chicago: Kazı Pub., 1995).
• Süleyman Ateş, Kur‟ân Ansiklopedisi, (İstanbul: Kuba Yayınları, t.y.). Süleyman b. Eş‟as es-Sicistânî Ebu Dâvud, Sünen-i Ebu Dâvud, tah.: Muhammed Nâsıri‟d-dîn Albânî, (Riyad: Mektebetu‟l-ma‟rife, t.y.). Süleyman Uludağ, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü (TTS), (İstanbul: Kabalacı Yayınları, 2012).
• Şihâbuddin Sühreverdî, Avarifu‟l-Meârif (Gerçek Tasavvuf), ter.: Dilaver Selvi, (İstanbul: Semerkant Yayınları, 1999).
• Taftazanî Sa‟düddin, Şerhu‟l-Akâid (İslam Akâidi), haz.: Süleyman Uludağ, (İstanbul: Dergah Yayıncılık, 2010).
• Tayfun Atay, Batı‟da bir Nakşî Cemaati: Şeyh Nazım Kıbrısî Örneği, (İstanbul: