SAHÂBE’S POSITION IN UNDERSTANDING AND FORMING THE PRINCIPLES OF ISLAM (IN PARTICULAR SAFVÂN B. MUATTAL’S)

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 4, 169 - 195, 01.08.2013

Ali Çolak

Öz

In this article, upon standing briefly on the concept of Sahâbe and the degrees of Sahâbe, the function of Sahâbe during the formation of Islam will be mentioned. This will be examined in two parts which are in terms of Quran and Hadith. All the Sahâbes do not hold the same degrees. A Sahâbe who lived close to the Prophet (pbuh) and learned some of the principles of Islam directly from Him (pbuh) has been chosen as an example in this study, not a Sahâbe who saw the Prophet once in his lifetime. As Safvân b. Muattal has these qualifications, the subject will be studied through his example.

Anahtar Kelimeler

Sahâbe, Hadith, Safvân b. Muattal, Ifk Incident, Legislation.

SAHÂBE'NİN İSLÂM TEŞRİİNİN OLUŞMASI VE ANLAŞILMASINDAKİ KONUMU (SAFVÂN B. MUATTAL ÖRNEĞİ)

Öz

Bu makalede öncelikle sahâbe kavramı ve sahâbenin dereceleri üzerinde kısaca durulduktan sonra, İslâm teşriinin teşekkül sürecinde Sahâbenin fonksiyonu genel olarak ele alınacaktır. Bu da, Kur'ân ve Hadisler açısından olmak üzere iki kısımda incelenecektir. Sahâbenin tamamı aynı derecede değildir. Bu sebeple Hz. Peygamber'i bir defa gören değil de onunla beraber yaşayıp ondan dinin bazı hükümlerini öğrenen bir sahâbe örnek olarak seçilmiştir. Safvân b. Muattal bu vasıflara sahip olduğundan dolayı konu onun örnekliği üzerinden incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Sahâbe, Hadis, Safvân b. Muattal, İfk Hadisesi, Teşrî.

Kaynakça

• Abdurrezzâk b. Hemmâm, Ebû Bekr es-San’ânî (v.211/826), el-Musannef (I-XI), Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1403.
• Ahmed b. Hanbel (v.241/855), Müsned (I-VI), Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Ahmed Naim, Kamil Miras, Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrid-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi (I-XIII), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 1987.
• Aşık, Nevzat, Sahâbe ve Hadis Rivayeti, Akyol Neşriyat, İzmir 1981.
• Âşıkkutlu, Emin, Hadis Vaz’ının Hz. Peygamber Devrinde Başladığına Dair Rivayetler ve Delil Değeri. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, ss. 5-26, İstanbul 2005/2.
• Ateş, Süleyman, Yüce Kur'ân'ın Çağdaş Tefsiri (I-XII), Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul 1997.
• Azimli, Mehmet, Süleym (Benî Süleym), DİA., ss. 55-56, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2010.
• Azimli, Mehmet, Hz. Safvân b. Muattal ve Adıyaman Bölgesinin İslâmlaşması, Adıyaman Belediyesi Kültür Yayınları, Adıyaman 2008.
• Bağcı, Musa, Hz. Peygamber’in Örnekliğinin Günümüzdeki Önemi, Hz. Muhammed ve evrensel mesajı sempozyumu, 20-22 Nisan 2007 [İslâmi İlimler Dergisi Yayınları], 2007, ss. 75-92.
• el-Bağdâdî, Ebu'l-Hüseyn Abdü'l-Bâkî b. Kâni'b. Merzûk b. Vâsık (v.351/962), Mu'cemü's-Sahâbe (I-III). Mektebetü'l-ğurabâi'l-eseriyye, Medînetü'l- Münevvere 1418.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail (v.256/869), Sahîhu’l-Buhârî (I-VIII), Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail (v.256/869), et-Târîhu'l-Kebîr (I-VIII), Dâiretü'l- Maârifi'l-Osmâniyye, Haydarâbâd trs.
• Coşkun, Selçuk, Yetişkin Eğitimi Bağlamında Hz. Peygamber'in Kadınları Eğitim Siyaseti. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s. 26, ss.75-93. Erzurum 2006.
• el-Cürcânî, Ali b. Muhammed b. Ali (v.816/1412), et-Ta'rîfât, Dâru'l-Kütübi'l- Arabî, Beyrut 1983.
• Çapan, Ergün, Kur'ân-ı Kerim'de Sahâbe, İstanbul 2002.
• Çolak, Ali, En Son Vefat Eden Sahabi Olarak Bilinen Âmir b. Vâsile el-Leysî, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 7, s.13, ss.83-96, Çorum 2008.
• Davudoğlu, Ahmed, Sahih-i Müslim Tercüme ve Şerhi (I-XII), Sönmez Neşriyat, İstanbul 1977.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’âs es-Sicistânî (v.275/888), Sünen (I-V), Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’âs es-Sicistânî (v.275/888), el-Merâsîl, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 1408.
• Ebû Nuaym el-İsbehânî, Ahmed b. Abdillah b. Ahmed b. İshak b. Musa b. Mihrân (v.430/1038), Ma’rifetü’s-Sahâbe (I-VII), Dâru’l-Vatan li’n-Neşr, Riyad 1998.
• Erul, Bünyamin, Sahâbenin Sünnet Anlayışı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2000.
• Güner, Osman, Ebû Hureyre'ye Yönelik Eleştiriler, İnsan Yayınları, İstanbul 2011.
• Güner, Osman, Sünnet'in Anlaşılması Sorunu, Diyanet İlmî Derrgi, c.43, s.3, ss. 81-96, Ankara 2007.
• Halife b. Hayyât, Ebû Amr Halife b. Hayyât b. Halife eş-Şeybânî (v.240/854), Tabakât-u Halîfe, Dûru'l-Fikr, Beyrut 1993.
• el-Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillah el-Hâkim Muhammed b. Abdillah b. Muhammed (v.405/1014), el-Müstedrek Ale's-Sahîhayn (I-IV), Dâru'l- Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1990.
• el-Heysemî, Hâfız Nûreddîn Ali b. Ebî Bekr (v.807/1404), Mecmau'z-Zevâid ve Menbau'l-Fevâid (I-X), Dûru'l-Fikr, Beyrut 1992.
• İbn Abdi’l-Berr, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed el-Kurtubî (v.463/1071), el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb (I-IV), Dâru’l-Cîl, Beyrut 1992.
• İbn Asâkîr, Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasen b. Hibetullah (v.571/1175), Târîhu Dımeşk (80 cüz), Dâru’l-Fikrli’t-Tabâati ve’n-Neşrve’t-Tevzi’, 1995.
• İbn Hacer, Şihâbuddîn Ahmed b. Alî b. Hacer Ebu’l-Fadl el-Askalânî (v. 852/1448), Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî (I-XIII), Dâru’l-Mârife, Beyrut 1379.
• İbn Hacer, Şihâbuddîn Ahmed b. Alî b. Hacer Ebu’l-Fadl el-Askalânî (v.852/1448), el-İsâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe (I-VIII), Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, Betrut 1415.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed b. Hibbân b. Muâz b. Ma’bed et- Temîmî Ebû Hâtim el-Büstî (v.354/965), es-Sikât (I-IX), Dâiretü’l- Maârifi’l-Osmâniyye, Haydarâbâd 1973.
• İbn Kesîr, Ebu'l-Fidâ İsmail İmâduddîn b. Ömer b. Kesir (v. 774/1372), Tefsîru'l- Kur'âni'l-Azîm (I-VIII), Kahraman Yayınları, İstanbul 1992.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yazîd el-Kazvînî (275/888), Sünen, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• İbn Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdirrahmân eş-Şehrezûrî (v.643/1245), Ulûmu’l- Hadîs, Dâru’l-Fikr, Dımeşk 1984).
• İbnu’l-Esîr, Mecdüddin el-Mubârek b. Muhammed el-Cezerî (v. 606/1210), Câmiu’l-usûl fî Ehâdîsi’r-Rasûl (I-XII), Dâru’l-Fikr, Beyrut 1969-1972.
• İbnu'l-Esîr, Ebu’l-Hasen Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed b. Muhammed (v.630/1234), Üsdü'l-Ğâbe fî Ma'rifeti's-Sahâbe (I-VII+ firist), Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Kavaklıoğlu, Mahmut, Hz. Peygamber'in Sünnetinde Orta Yol, Ensar Neşriyat, İstanbul 2004.
• Kavaklıoğlu, Mahmut, Kendisine Yönelik Hatalı Yorumlar Karşısında Hz. Peygamber. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.8, s. 15, ss. 31- 58. Çorum 2009/1.
• Koçyiğit, Talat, Hadis Tarihi, Ankara Üniversitesi İlahiyet Fakültesi Yayınları, Ankara 1988.
• Muhammed Accâc el-Hatîb, Sünnetin Tespiti, Mütercim: Mehmet Aydemir, Yeni Akademi yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2006.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî (v.261/874), Sahîh-i Müslim (I-III), Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• Subhî es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları. Çev.: M. Yaşar Kandemir. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 1996.
• es-Suyûtî, Celâluddin Ebu’l-Fadl Abdurrahman İbn Ebî Bekr (v.911/1505), Tedrîbu’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevâvî, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 1993.
• Uğur, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, Türkiye Diyanet Vakfı yayınları, Ankara 1992.
• Ünal, Yavuz, Hadisin Doğuş ve Gelişim Tarihine Yeniden Bakış, Ensar Neşriyat, İstanbul 2010.
• et-Tirmîzî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ (v. 279/892), Sünen(I-V), Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
• et-Taberânî, Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb Ebu'l-Kâsım (v.360/971), el- Mu’cemü’l-Kebîr (I-XXV), Mektebetü İbn Teymiye, Kâhire 1994.
• et-Tayâlisî, Ebû Davud Süleyman b. Davud b. el-Cârud (v.203/818); Müsned-i Ebî Davud et-Tayâlisî (I-IV), Dâru’l-Hicr, Mısır 1999.
• Tekineş, Ayhan, İslâm Medeniyetinin Kuruluşunda Ashâb-ı Kirâm. C.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi. c. XIV, s.2, ss. 57-72, 2010.
• ez-Zehebî, Şemsüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Gaymâz (v.748/1347), el-Mugtenâ fî Serdi’l-Künâ (I- II), Meclisü’l-İlmî bi’l- Câmiati’l-İslâmiyye, el-Medînetü’l-Münevvere 1408.
• ez-Zerkeşî, Bedrüddîn (v. 794/1391), el-İcâbetü li Îrâdi me’stedrekethu Aişetu ale’s-Sahâbe, el-Mektebü’l-İslâmî, 2. Baskı, Beyrut 1970.