BEEN UTILIZED THE STORIES OF QURAN FROM CONTEXT OF THE IBÂDAT

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 3, 133 - 186, 01.06.2013

Mustafa Kayhan

Öz

Islamic religion is the last or endmost religion. The Quran is its holy and sacred book. In this holy book there are a lot of stories called qasas concerned with the God's Messengers. These stories in private and all of the Quran in generally point to or refer to the religious rules that had been given the the previous prophets, the religious forbiddens subjects that had been forbidden or the religious legitimates subjects that had been legitimated, and the principals of religious sevice. There is a special law for Islam. There are a lot of arguments for this law. One of these arguments is the religious rule of these whom had lived before us: This rule is known in Arabic language: şer'u men qablenâ. This religious rule is based on the news of the former nations in the Quran or in Traditions: Sunna. And then this religious rule is interested in the comments of the scientists of the commentary: tafsır and the scientists of the tradition: Sunna Here! This article deals with the religious laws and rules peculiar to the nations had lived before us in the past that exists in private in the stories of the Quran and in generally all of the Quran. And it holds down a positive or negative decision about the religious laws and rules. It has determinations with moving the depositions of the commentaries of the Quran, the traditions and the law of Islam in this subject. And also it has find out which religious laws of the religions before us to be cancelled or which of them to be executed.

Anahtar Kelimeler

law - stories

KUR'ÂN KISSALARININ İBADÂT BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

İslâm, son semavi ve hak dindir. Kur'ân-ı Kerim ise bu son dinin kutsal kitabıdır. Bu kutsal kitapta önceki peygamberlerle ilgili pek çok kıssaya ve olaya değinilir. Özelde bu kıssalarda, genelde ise tüm Kur'ân-ı Kerim'de, önceki peygamberlere verilen dini kurallara, haram ya da helal kılınan hususlara ve ibadet esaslarına atıflarda bulunur. İslam'ın kendine özgü bir hukuku vardır. İslam hukukun hükümlerini dayandırdığı birçok delil vardır. Bu delillerin bir kısmı aslî deliller, diğer kısmı ise feri deliller olarak isimlendirilir. Bu açıdan "şer'u men kablenâ/bizden önceki şeriatlar" delili, üzerinde görüş birliği sağlanmamış olmakla birlikte bazı âlimlerce feri delillere dâhil edilmiştir. Bu delil, Kur'ân'da veya kıssalarında yer verilen önceki milletlere ait malumata dayanır ve bilginler, bu bilgilerden yola çıkarak birçok soruna veya meseleye çözümler sunar. İşte bu makale, Kur'ân-ı Kerim'de yer alan kıssalarda bulunan önceki milletlere has dinsel kuralları ve onlara dayanılarak tesis edilen hükümleri ele alır. Kur'ân-ı Kerim veya hadisler tarafından açıklanan önceki şeriatlara ait hükümlerin geçerliliği veya geçersizliğine atıfta bulunur. Bu konudaki tefsir, hadis ve fıkıh birikiminden hareketle kimi saptamalarda bulunur. Ayrıca önceki şeriatların hangi dinsel kurallarının iptal edildiğini ya da yürürlükte tutulduğunu da ortaya çıkarmayı hedef edinir.

Anahtar Kelimeler

hukuk - kıssalar

Kaynakça

• Abdülbâkî, Muhammed Fuâd, el-Mucemu'l-Müfehres Li Elfâzi'l-Kur'âni'l-Kerim, Çağrı Yay, İstanbul 1982.
• Aydemir, Abdullah, Tefsirde İsrâiliyât, DİB Yay., Ankara 1979.
• Acar, Abdullah, Bir İctihad Kaynağı Olarak Kur'ân Kıssaları, Şelçuk ÜSBE(Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya 2005.
• Affâne, Husamuddin b. Musa, el-Mufassal Fî Ahkâmi'l-Udhiyye, Matbaatü'l- Emel, 1.baskı, Kudüs 1419/1999.
• Ağırakça, Ahmed, "Adak (Nezir)", "Ashâbu'l-Kehf", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990. el-Bakara, 2/124. es-Sâffât, 37/107.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah b. Hilal b. Esed b. İdris, (ö.231/885), el-Müsned, Tahk.:Ahmed Muhammed Şâkir, Daru'l-Ma'rife, Mısır 1985, c.I-VI.
• Algül, Hüseyin, İslâm Tarihi, Gonca Yay., 1.baskı, İstanbul 1986.
• el-Âlûsî, Ebu'l-fazl Ebu's-Senâ Şihabuddin es-Seyyid b. Mahmud b. Abdullah b. Mahmud el-Huseynî(1217-1270/1802-1854), Rûhu'l-Meânî Fî Tefsîri'l- Kur'âni'l-Azîm ve's-Seb'i'l-Mesânî, Tah.:es-Seyyid Mahmud Şükri el-Âlûsî el- Bağdâdî, Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, Beyrut, c.I-XX.
• Akseki, Ahmed Hamdi, İslâm Dini, Nur Yay., 32.baskı, Ankara 1983. el-Âmidî,
• Allâme Ali b. Muhammed, el-İhkâm Fî Usûli'l-Ahkâm,
• Tal:Abdurrezzak Afîfî, Dâru's-Samîî, 1.bs, Riyad 1424/2003, c.I-IV.
• Arslan, Ali, İbadetin Sır ve Hikmetleri, Arslan Yay., İstanbul (trs).
• Atar, Fahrettin, Fıkıh Usûlü, M.Ü.İ.F.V.Yay. İstanbul 1988.
• Ateş, Süleyman, Kur'ân Ansiklopedisi, Kur'ân Bilimleri Araştırma Vakfı/Kuba, İstanbul trs, c.I-XXX.
• Ateş, Ali Osman, İslam'a Göre Cahiliye Devri ve Ehl-i Kitap Örf ve Âdetleri, Beyan Yay., 1.baskı, İstanbul 1996.
• Bağçeci, Muhiddin, "Semavi Din", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Bardakoğlu, Ali, "Delil", "Kurban", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 1994.
• Berki, Ali Himmet-Keskioğlu, Osman, Hazreti Muhammed ve Hayatı, DİB Yay., 11.baskı, Ankara 1986.
• el-Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes'ûd b. Muhammed el-Ferrâ'(436- 516/?-1122), Meâlimü't-Tenzîl, Tah:Muhammed Abdullah en-Nemr ve diğerleri, Dar-u Tayyibe, Riyad 1409/?, c.I-VIII.
• el-Beydâvî, Nasıruddin Ebulhayr Abdullah b. Ömer b. Muhammed eş- Şîrâzî(ö.691), Envâru't-Tenzîl ve Esraru't-Te'vîl, Tak.:M. Abdurrahman el- Mura'şilî, Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabî, Beyrut 1418/1998, c.I-V.
• Bilgin, Mustafa, "Hak Dini Kur'ân Dili", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 1997.
• Bozkurt, Nebi, "Makam-ı İbrahim", DİA, TDV Yay., 1.baskı, Ankara 2003.
• el-Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahim el-Cu'fî(194-256/?- 870), el-Câmiu's-Sahîh, el-Matbaatü'l-Kübrâ, Bulak 1311, c.I-IX. el-Cassâs, Ebu Bekr Ahmed b. Ali er-Razi (ö.370/980), Ahkâmu'l-Kur'ân, Tahk.:M. es-Sâdık Kamahâvî, İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut 1985, c.I-V.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usûlü, T.D.V. Yay, 5.bsk, Ankara 1985.
• Cilacı, Osman, İlâhi Dinlerde Oruç, Hac ve Kurban, Beyan Yay., 1.baskı, İzmir 1401/1980.
• -------------------, "Tevrat", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Çetin, Osman, "Temizlik", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Çakan, Lütfi-Solmaz, Mehmet, K. Kerim'e Göre Peyg. ve Tevhid Müc., Erkam Yay., İstanbul 1993.
• ed-Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. Fadl b. Behram (181- 255), Sünenü'd-Dârimî, Tah:Hüseyin Selim Esed, Dâru'l-Muğnî, 1.baskı, Arabistan 1421/2000, c.I-IV.
• Demir, Şehmus, Mitoloji Kur'an Kıssaları ve Tarihi Gerçeklik, Beyan Yay., 1.baskı, İstanbul 2003.
• ed-Dervîş, Abdurrahman b. Abdullah el-Abdülkerim, eş-Şerâiu's-Sâbikatü Vemedâ Hucciyyetihâ Fi'ş-Şerâii'l-İslâmiyye, 1.baskı, Riyad 1410/?.
• Döndüren, Hamdi, Delilleriyle Ticâret ve İktisat İlmihali, Erkam Yay., İstanbul 1993.
• -------------------, Delilleriyle İslâm İlmihali, Erkam Yay., İstanbul 1991.
• Döndüren, Hamdi, "İslam", "Namaz", "Şeriat", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Dönmez, İbrahim Kâfi, "Oruç", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 2007.
• Ebû Davud, Süleyman b. el-Eş'as el-Ezdî es-Sicistânî(202-275/?-808), Sünen-i Ebî Dâvûd, Tah:Şuayb Arnaud-Muhammed Kemal Karabellî, Daru'r-Risaleti'l- Âlemiyye, 1.baskı, Beyrut 1430/2009, c.I-VII.
• Ebû Süleyman, Sâbır Hasan Muhammed, Mevridi'z-Dam'ân fî Ulûmi'l-Kur'ân, ed- Daru's-Selefiyye, 1.baskı, Hindistan 1404/1984.
• Ebû Şehbe, Muhammed, el-İsrâîliyyât ve'l-Mevzûât fî Kütübi't-Tefsîr, Mektebetü's-Sünne, Kahire 1408/1988.
• Ebû Zehra, Muhammed, Usulu'l-Fıkh, Dâru'l-Fikri'l-Arabî, (yrs) 1958.
• Ekinci, Ekrem Buğra, İslam Hukuku ve Önceki Şeriatlar, Arı sant Yay., 1.baskı,
• Erdem, Mustafa, Hazret-i Adem, TDV Yay., 1.baskı, Ankara 1993.
• Ersöz, İsmet, "Ashab-ı Kehf", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 1991.
• Eryarsoy, M. Beşir, "Din", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• el-Ezrakî, Ebu'l-Velîd Muhammed b. Abdullah b. Ahmed(ö.250), Ahbâru Mekke vemâ Câe Fîhâ Mine'l-Âsâr, Tah:Abdulmelik b. Abdullah b. Duheyş, Mektebetü'l-Esedî, 1.baskı, 1424/2003, c.I-II.
• el-Fâsî, Takıyyüddün Muhammed b. Ali el-Mekkî el-Mâlikî, Şifâu'l-Ğarâm bi Ahbâri'l-Beledi'l-Harâm, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1.baskı, 1421/2000, c.I-II.
• el-Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed b. Ali (ö.770/1368), el-Misbâhu'l-Munîr, Mektebetü Lübnân, Beyrut, ?/1987.
• Göngör, Mevlüt, Cessâs ve Ahkâmu'l-Kur'ân'ı, D.İ.B.Yay., 1.baskı, Ankara 1989.
• Görgün, Tahsin, Kur'an Kıssalarının Neliği(Mahiyeti) Üzerine (IV.Kur'ân Haftası Sempozyumu/17-18 Ocak 98), Fecr Yay., 1.baskı, Ankara 1998.
• Güç, Ahmet, "Kurban", DİA, TDV Yay., 1.baskı, Ankara 2002.
• Güner, Osman, "İbrahimî Dinlerdeki Müşterek Dinî Pratiklerin Yorumlanması Sorunu", Ondokuz Mayıs ÜİFD, Sayı:12-13, Samsun 2001.
• el-Hâkim, Ebû Abdullah en-Nisâbûrî, el-Müstedrek Ale's-Sahîhayn, Dâru'l- Harameyn, 1.baskı, Kahire 1417/1997, c.I-V.
• Hayat Büyük Türk Sözlüğü, "Kıssa", Hayat Yay., İstanbul (trs), s.722.
• Hallaf, Abdülvehhab, İslam Hukuk Felsefesi, Çev.:Hüseyin Atay, A.Ü.İ.F.Yay., 2.baskı, Ankara 1985.
• Hamidullah, Muhammed(1908-2002), "İslam Hukûkunun Kaynakları Açısından Kitâb-ı Mukaddes", Çev:İbrahim Canan, Atatürk Üniversitesi İslamî İlimler Fakültesi Dergisi, Sevinç Matbaası, Sayı:3(1-2.fasikül), Ankara 1979.
• -------------------, "İslam Hukûkunun Kaynakları Açısından Kitâb-ı Mukaddes", Çev:İbrahim Canan, Atatürk Üniversitesi İslamî İlimler Fakültesi Dergisi, Sevinç Matbaası, Sayı:4, Ankara 1980.
• -------------------, İslam Peygamberi, Çev:Mehmet Yazgan, Beyan Yay., İstanbul 2009, c.I-II(iki cilt bir arada).
• Harman, Ömer Faruk, "Davûd", "Hâbil ve Kâbil", "Hud", "İbrahim", "İsmail", "Musa", "İdris", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 1994-2006.
• Hızlı, Mefail, "İbrahim", "İdris", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Huart, C. L., "İ'tikâf", Meb İA, ME Basımevi, İstanbul trs.
• İbrahim, Mustafa-ez-Zeyyâd, Ahmed H., el-Mu'cemu'1-Vasît, Çağrı Yay, 1.baskı, İstanbul 1986.
• İbnü'l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillâh (ö.533/1138), Ahkâmu'l-Kur'ân, Tah.:Ali Muhammed el-Becâvî-İsâ Bâbi el-Halebî, 2.baskı, Mısır 1967, c.I-III.
• -------------------, Ahkâmu'l-Kur'ân, Tah.:Muhammed Abdülkadir Ata, Dâru'l- Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, c.I-IV.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed b. Muhammed b. İbrahim(159- 235/776-849), el-Musannef, Tah:Ebû Muhammed Üsame b. İbrahim b. Muhammed, el-Faruku'l-Hadise, 1.baskı, Kahire 1429/2008, c.I-XV.
• İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdülmelik b. Hişam(ö.218/833), es-Sîretü'n- Nebeviyye, Tah:Ömer Abdüsselam Tedmurî, Dâru'l-Kütübi'l-Arabî, 3.baskı, Beyrut 1410/1990, c.I-IV.
• İbn Habîb, Ebû Cafer Muhammd(ö.245/859), Kitâbu'l-Muhabber, Tash:Eliza Leyhton Şuteytir, Dâru'l-İfâkı'l-Cedîde, Beyrut (trs).
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî(ö.209-273), es-Sünen, Tahk:Şuayb Arnauld ve Ark, Müessesetü'r-Risâle, 1.baskı, Beyrut 1430/2009, c.I-V.
• İbn Kesîr, İmâdüddin Ebu'l-Fidâ İsmail b. Ömer (700-774/?-1342), el-Bidâye ve'n-Nihâye, Tahk:Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türki, 1.baskı, 1417/1997, Daru Hicr, c.I-XXI.
• -------------------, Muhtasaru Tefsiri İbn Kesîr, İht. ve tahk.:M. Ali es-Sâbûnî, Dersaadet, İstanbul (trs), c.I-III.
• -------------------, Kasasu'l-Enbiyâ, Tahk:Abdulhay el-Fermâvî, Dâru't-Tıbâti ve'n- Nüşüru'l-İslamiyyeti, 5.baskı, Kahire 1417/1997.
• -------------------, Tefsîru'l-Kur'âni'l-Azîm, Tahk:Sâmî b. Muhammed es-Selâme, Dâru Tayyibe, 2.baskı, Riyâd 1420/1999, c.I-VIII.
• İbn Kudâme, Ebu Muhammed Abdullah b. Ahmedb Muhammed(541-620/1146- 1223), el-Muğnî, Tahk:A. b. A. et-Türkî-Abdulfettah Muhammed b. Hulv, Dâru Âlemi'l-Kütüp, 3.baskı, Riyad 1418-1997, c.I-XV.
• İbn Rüşd, Muhammed b. Muhammed b. Ahmed b. Ahmed el-Kurtubî el-Endelûsî (520-595), Şerhu Bidâyetü'l-Müctehid ve Nihâyetü'l-Muktesıd, Tah:Abdullah el-Abbâdî, Dâru's-Selâm, 1.baskı, yrs 1416/1995, c.I-IV.
• İbn İshâk, Ebu Bekir Muhammed b. İshâk b. Yesâr b. Hiyâr el-Medenî el- Kuraşî(80-150/699-767), es-Sîretü'n-Nebeviyye, Tahk:Ahmed Fureyd el- Mezîdî, Dâru'l-Fikri'l-Arabî, Beyrut 1424/2004, c.I-II.
• İslamoğlu, Mustafa, Hayat Kitabı Kur'ân-ı
• Kerim/Meâl-Tefsir, Düşün
• Yayıncılık, 2.baskı, İstanbul 2008.
• -------------------, Adayış Risalesi, Denge Yay., 2.baskı, İstanbul 1992.
• İsmail, Şaban Muhammed, Nazariyetü'n-Nesh fi'ş-Şerâii's-Semâviyyi, Dâru's- Selâm, 1.baskı, yrs 1408/1988.
• Kara, Necati, K.K.G.Hz. Musa, Firavn ve Yahudiler, Seha Neş., İstanbul 1989.
• Karaman, H., M. İslâm Hukuku, Nesil Yay., 3.baskı, İstanbul 1986, c.I-III.
• -------------------, "Zekât", Meb İA, ME Basımevi, İstanbul 1993.
• el-Kattân, Mennâu Halîl, Mebâhis Fî Ulûmi'l-Kur'ân, Mektebetü Vehbe, 11.baskı, Kahire 2000.
• el-Kâsânî, Alâuddin Ebû Bekir b. Mesud (ö.587), Bedâiu's-Sanâiğ Fî Tertîbi'ş- Şerâiğ, Tah:Ali M. Muavvaz-Adil Ahmed A, Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2. Baskı, Beyrut 1424/2003, c.I-X.
• el-Kiyâ, İmaduddin b. Muhammed et-Taberî, el-Herrâsî(ö.504), Ahkâmu'l-Kur'ân, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1403/1983, c.I-IV.
• Kaya, Remzi, Kur'ân-ı Kerim Kıssaları ve Düş., Uludağ ÜİFD, c.XI, s.II (2002).
• Kaya, İsmail, "Suhuf", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Kerimoğlu, Yusuf, "Taharet", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Kerimoğlu, Yusuf-Köten-Akif, "Oruç", "Taharet", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• el-Kelûzânî, Mahfuz b. Ahmed b. el-Hasen b. Ahmed (432-510), et-Temhîd Fî Usûlil Fıkh, Tahk:Müfîd Muhammed Ebu Umşe, Merkezu Buhusi'l-İlmiyye, 1.baskı, Mekke 1406/1985, c.I-V.
• Kılıç, Mahmut Erol, İslam Kaynakları Işığında Hermes ve Hermetik Düşünce (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara ÜSBE, İstanbul 1989.
• Komisyon, İlmihal, TDV Yay., 6.baskı, Ankara 2004, c.I-II.
• Köse, Saffet, "Kurban", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• el-Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî(ö.671/1273), el-Câmi' li Ahkâmi'l-Kur'ân,Tash:Hişâm Semîr el-Buhârî, Dâru Âlemi'l-Kütüb, 2.baskı, Riyad 1423/2003, c.I-XX.
• el-Kurdî, Muhammed Tahir b. Abdülkadir el-Mekkî(1321-1400/1903-1983), et- Târîhu'l-Kavîm Li Mekke ve Beytillâhi'l-Harâm, Dâru Hızır, 2.baskı, Mekke 1420/2000, c.I-VI.
• el-Mevdûdî, Ebu'1-A'lâ (ö.1979), Kur'ân-ı Kerim'e Göre Dört Terim, Çev.:Osman Cilacı-İsmail Kaya, Beyan Yay., 2.baskı, İstanbul l983.
• -------------------, Tefhîmu'l-Kur'ân-ı Kerim, Çev.:Heyet, İnsan Yay., 2.baskı, İstanbul 1991, c.I-VII.
• el-Mes'ûdî, Ali b. Hüseyin, Ahbâru'z-Zaman, (trs-yrs).
• el-Mevlâ, Muhammed Ahmed Câd ve Diğerleri, Kasasu'l-Kur'ân, Daru'l-Ceyl, Beyrut, (yrs) 2000.
• el-Mevsılî, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd el-Hanefî(599-683/1203-1284), el- İhtiyâr Li Ta'lîli'l-Muhtâr, 2.baskı, İstanbul 1370/1951, c.I-V.
• el-Mevsûâtü'l-Fıkhıyye, "Hac", "İ'tikâf", "Nezr", "Savm", "Teyemmüm", "Şer'u Men Kablenâ", "Gusl", "Zekât", Metâbiu Dâri'l-Afve, 1.baskı, 1412/1992.
• Miras, Kamil-Naim, Ahmet, Sahih-i Buhârî Muht. Tecrid-i Sarîh Terc. ve Şerhi, 7.baskı, DİB Yay., Ankara 1983, c.I-XIII.
• Müslim, Ebu'l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyri en-Nisaburî(206-261/?- 831), Sahihu Müslim, Tah.:Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Dâru'l-Kütübi'l- İlmiyye, 1.baskı, Beyrut 1412/1991, c.I-IV.
• en-Nâsıf, Mansur Ali, et-Tâcu'l-Câmi' li'l-Usûl fî Ehâdîsi'r-Rasul, Temel Neşriyat-Dağıtım, İstanbul, (trs), c.I-V.
• Nasr, Seyyid Hüseyin, İslâm'da Düşünce ve Hayat, Çev:Fatih Tatlılıoğlu, İnsan Yay., 1.baskı, İstanbul 1988.
• en-Neccâr, Abdulvehhab, Kasasu'l-Enbiyâ, Matbaatü'l-Medeni, 2.baskı, Beyrut 1966.
• en-Nesâî, Ebû Abdurrrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali (215-303), es-Sünenü'l- Kübrâ, Tah:Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Müessetü'r-Risâle, 1.baskı, Beyrut 1421/2001, c.I-XII.
• -------------------, el-Müctebâ Mine's-Sünen, Beytü'l-Efkârü'd-Düveliyye, Umman (trs), c.I-VIII.
• en-Nesefî, Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Medâriku't-Tenzîl ve Hakâiku't-Te'vîl, Pamuk Yay., İstanbul (trs), c.I-IV.
• en-Nevevî, Yahya b. Şeref Muhyeddin Ebu Zekeriyya, el-Minhâc Fî Şerhi Sahîhi Müslim Ibni'l-Haccâc, el-Matbaatü'l-Mısrıyye, 1.baskı, 1347/1929, c.I-XVIII.
• Özalp, Ahmet, "Millet", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Özaydınlı, A., "İslam'da Hac", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 1996.
• Özel, Ahmet, "Adak", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 1988.
• Öztürk, Mustafa, Kur'an, Kitab-ı Mukaddes ve Sümer Mitolojisinde Hâbil-Kâbil Kıssası, Ç. Ü. İlahiyat F. Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, Ocak-Haziran 2004.
• Paşa, Ahmet Cevdet, Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârih-i Hulefâ, Sad.:Ali Arslan, Arslan Yay., İstanbul 1981, c.I-II.
• es-Sâbûnî, Muhammmed Ali, Ravâiu'l-Beyân Tefsiru Âyâti'l-Ahkâm Mine'l- Kur’ân-ı Kerim, Dersaadet, (trs) İstanbul, c.I-II.
• -------------------, Peygamberlik ve Peygamberler, Çev.:Suat Cebeci-Bilâl Delice, Kültür B/Y Birliği, İstanbul (trs).
• -------------------, Safvetü't-Tefâsîr, Dersaadet, İstanbul (trs), c.I-III.
• es-San'ânî, el-İmam Abdurrezzak b. Hemmam(126-211), Tefsîru'l-Kur'ân, Tah.:Mustafa Müslim Muhammed, Mektebetü'r-Rüşd, 1.baskı, Riyad 1410/1989, c.I-III.
• es-Salih, Suphi, el-Mebâhis Fî Ulumi'l-Kur'ân, Dersaadet, İstanbul (trs).
• es-Serahsi, Ebu Bekr M. b. Ahmed b. Ebi Selh (ö.390), Usûlü's-Serahsî, Dâru'l- Ma'rife, Beyrut (trs), c.I-V.
• es-Suyûtî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebi Bekrb. Muhammed b. el-Hudayrî(849- 911/1445-1505), ed-Durru'l-Mensûr Fi't-Tefsîr Bi'l-Me'sûr, Tah: Abdullah b. A. et-Türkî, Merkezu Hicr, 1.baskı, Kahire 1424/2003, c.I-XVII.
• es-Süheylî, Ebu'l-Kasım Abdurrahman b. Abd el-Endelûsî(505-581), er-Ravdu'l- Unuf Fî Şerhi's-Sîreti'n-Nebeviyye Libni Hişâm(ö.218), Tahk: Abdurrahman el- Vekil, Dâru'l-Kütübi'l-İslamiyye, yrs 1410/1990, c.I-VII.
• Şaban, Zekiyyüddin, Hukuk İlminin Esasları, Çev.:İ. Kâfi Dönmez, TDV Yay., Ankara 1990.
• Şamil İslam Ansiklopedisi, "Ahd", "Makamı İbrahim", "Misvak", "Zekat", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Şener, Mehmet, "Gusül", "İ'tikâf", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Şengül, İdris, Kur'ân Kıssaları Üzerine, Işık Yay., 1.baskı, İzmir 1993.
• -------------------, "Kıssa", DİA, TDV Yay., 1.baskı, Ankara 2002.
• Şimşek, Mehmet Sait, "Hud", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• eş-Şenkîtî, Muhammed el-Emîn b. Muhammed el-Muhtâr (1325-1393), Ezvâu'l- Beyân fî Îzâhu'l-Kur'ân bi'l-Kur'ân, Daru Âlemi'l-Fevâid, 1.baskı, Mekke 1426, c.I-IX.
• Tabbâre, Afif Abdülfettah, Mea'l-Enbiyâ Fi'l-Kur'âni'l-Kerim, Dâru'l-Âlemi'l- İslâmiyyîn, 17.baskı, Beyrut 1989.
• et-Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr(224-310/823), Câmiu'l-Beyân An Te'vîli Âyi'l-Kur'ân, Tahk:Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Dâru Hicr, 1.baskı, Kahire 1422/2001, c.I-XVI.
• Muhtasaru Tefsîri't-Taberî, İht. ve Tahk.:M. Ali es-Sâbûnî-Salih Ahmed Rıza, Çev.:Mehmet Keskin, İstanbul l990, c.I-VII.
• et-Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsa b. Sevra (209-297/?-892) el-Câmiu's-Sahîh, Tahk.:A. M. Şakir-M.F.Abdülbaki-İ.A. Ivaz, Matbaatu Mustafa el-Babi el- Halebi, 2.baskı, Kahire 1397/1977, c.I-V.
• Turgay, Nureddin, "Nüsük", "Ümmet", "Yahya", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Tümer, G.-Küçük, A., Dinler Tarihi, Ocak Yay., 3.baskı, Ankara 1997.
• Türcan, Talip, "Şeriat", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 2010.
• Unat, Faik Reşit, "Savm", İA, ME Basımevi, 1.baskı, İstanbul 1964.
• Üsâme, Muhammed Abdülazim Hamza, el-Kasasu'l-Kur'ân ve Eseruhu Fî İstinbâti'l-Ahkâm, 1.baskı, Kahire 1429/2008.
• Ünal, Halit, "Enbiyâ", "Kıssa", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Ünver, Mustafa, Tefsirde Öteki Celaleyn'de İsrâiliyât, Sidre Yay., Samsun 2008.
• el-Vâhidî, Ebu'l-Hasen Ali b. Ahmed (ö.468), Esbâbu'n-Nüzûl, Tah:Kemal Besyûmî Zağlul, Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1.baskı, Beyrut 1411/1991.
• Wensinck, A. J., "Hac", "İdris", "Nezir", "Teyemmüm", Meb İA, ME Basımevi,
• Yavuz, Y. Vehbi, İslam'da Zekat Müessesesi, Çağrı Yay., 5.baskı, İstanbul 1983.
• -------------------, Kabe ve Mekke Tarihi, Beyan Yay., 1.baskı, İstanbul 1974.
• Yavuz, Y. Şevki, "E. Hamdi Yazır", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 1995.
• -------------------, "Âşûrâ", DİA, TDV Yay., 1.baskı, İstanbul 1991.
• Yazır, M. Hamdi (ö.1942), Hak Dini Kur’ân-ı Kerim Dili, Eser Neşriyat, 3.baskı, İstanbul 1979.
• Yeniçeri, Celal, el-İhtiyâr Metn-i Muhtâr Tercümesi, Şâmil Yay., 1.baskı, İstanbul l978.
• Yıldırım, Suat, Kur'ân-ı Kerim ve Kur'ân İlimlerine Giriş, Ensar Neşriyat, 2.baskı, İstanbul 1985.
• -------------------, Kur'ân-ı Kerim'de Kıssalar, Atatürk Ü.İ.F. Der, Sevinç Mat, 3.sayı, Ankara 1979.
• Yıldırım, Celal, İ. I. Asrın Kur'ân Tefsiri, Anadolu Yay., İstanbul 1986, c.I-XIV.
• Yücel, Abdullah, "İsmail", "İtikâf", ŞİA, Şamil Yay., 1.baskı, İstanbul 1990.
• Zambaur, E.V., "Kıssa", Meb İA, ME Basımevi, 1.baskı, İstanbul 1977.
• ez-Zuhaylî, Vehbe, el-Fıkhu'l-İslâmiyyu ve Edilletuh, Dâru'l-Fikr, 2.baskı, Dımeşk 1405/1985, c.I-VIII.