MUHAMMED NURİ B. ALİ EL-ŞİRVÂNÎ'NİN MUKADDİME Fİ BEYÂNİ'L-FIRAKİ'L MUHTELİFE ADLI ESERİ VE İSLAM MEZHEPLERİNİ TASNİF METODOLOJİSİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 10, 10 - 25, 15.01.2016

Mehmet Emin Göktepe

Öz

El yazması eserler günümüz bilgi kaynaklarının temel öğelerindendir. Bu eserler ta-rih alanına aitse daha bir ehemmiyet kazanır. Çünkü bu bilgilere deneysel yöntemle ulaşmak mümkün değildir. Şüphesiz, Mezhepler Tarihi alanında bugüne değin birçok eser yazılmıştır, ancak Şirvânî'nin bu eseri fihrist niteliği taşıması açısından özgündür. Biz bu çalışmamızda, klasik dönem Mezhepler Tarihi eserlerinde uygulanan metodolojilere genel bir bakışla bir-likte Şirvânî'nin fırkaları tasnif metodolojisini inceledik ve söz konusu eserin tahkik çalışma-sını yaptık. Bu mütevazı çalışmamız neticesinde, Muhammed Nuri b. Ali eş-Şirvânî'nin 'Mu-kaddime fî Beyâni'l-Fıraki'l-Muhtelife' adlı eserinin, bize yeni kapılar ve ufuklar açacağını ümit ediyoruz.

Anahtar Kelimeler

Şirvânî, Mukaddime, fırka, İslâm Mezhepleri Tarihi

Kaynakça

• I. Basılı eserler: Abdülhamid, İrfan; İslâm’da Îtikadî Mezhepler ve Akâid Esasları, çev. Mustafa Saim Yeprem, Ankara, TDV Yay., 2011. Arkun, Kemal; Adalet Ustaları-Sultan III.Mustafa Han, İst., Akademisyen Yayınevi, 2009. Ateş, Ali Osman; Ehl-i Sünnet ve Şia’nın Delil Olarak Aldığı Bazı Hadis-ler, İst., Beyan Yay., 1996. Aydınlı, Osman; İlk Mutezilî Fikirlerin Teşekkülü, Ankara, Hititkitap Yay., 1992. Aydınlı, Osman; Osmanlı'dan Cumhuriyet'e İslâm Mezhepleri Tarihi Ya-zıcılığı, Ankara, Hititkitap Yayınevi, 2008. Muhammed Nuri B. Ali El-Shirwany's Book Called Mukaddime Fi Beyani'l-Firaki'l Muhtelife And Classification Methodology Of Islamic Sects Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2016/5, c. 5, sayı: 10 23 el-Bağdadi, Ebu Mansur Abdulkahir b. Tahir b. Muhammed et-Temimi; el-Fark Beyne’l-Fırak, (Mezhepler Arasındaki Farklar), çev. E. Ruhi Fığlalı, Ankara, TDV, 2007. Bulut, Halil İbrahim; Dünden Bugüne Siyasi-Îtikadî İslâm Mezhepleri Ta-rihi, Ank., Ankara Okulu Yayınları, 2011. Brockelmann, Carl; Geschicte der Arabischen Letteratur (GAL), Kahire, Dâru'l-Maarif, tsz. Bursalı Mehmed Tahir; Osmanlı Müellifleri, Derleyen: Dr. Mustafa Tatcı, İst., B. B. Basımevi, 2003. Çağatay, Neşet; Çubukçu, İbrahim Agah; İslâm Mezhepleri Tarihi, Ankara, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1985. Ebu'l Alâ Afifi; Tasavvuf: İslâm'da Manevi Hayat, (Sevretün Rûhiyye fi'l-İslâm), çev. Ekrem Demirli, Abdullah Kartal, İst., İz Yay., 2004. İbn. Esir; el-Kamil fi-t Tarih, (Terc.) çev. Abdullah Köşe, İst., Bahar Yay., 1989. el-Eş’ari, Ebu’l Hasan; Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve İhtilafu’l-Musallin (İlk dönem İslâm Mezhepleri), çev. Mehmet Dalkılıç, Ömer Aydın, İst., Kabalcı Yay., 2005. Fığlalı, E.Ruhi; İmamiyye Şiası, İst., Ağaç Yay. 2008. Fığlalı, Ethem Ruhi; Çağımızda Îtikadî İslâm Mezhepleri, İzmir İlahiyat Vakfı Yay., 1996. Gölpınarlı, Abdulbaki; Tarih Boyunca İslâm Mezhepleri ve Şiilik, İst., Der Yayınları, 2003. Gümüşoğlu, Hasan; İslâm Mezhepleri Tarihi Temel İnanç Sistemleri, İst., Kayıhan Yay., 2014. İbn. Hazm, Ebi Muhammed Ali b. Ahmet; el-Fasl fi’l-Milel ve’l-Ehvâ ve’n-Nihâl, (Tahk. Muhammed İbrahim Nasır ve Abdurrahman Umeyre), Beyrut, Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 2004. İbn. Kesir; el-Bidâye ve'n Nihâye, (Terc.) çev. Mehmet Keskin, İst., Çağrı Yay. 2000. Katip Çelebi; Keşfü'z-Zunun an Esami'l-Kütübi ve'l-Fünun, (Çev. Rüştü Balcı), İst., Tarih Vakfı Yurt Yay., 2007. Kollektif; Büyük Türkçe Sözlük, Ank., TDK, 1945. Kubat, Mehmet; İslâm Mezhepleri Tarihi, İst., Kitap Dünyası, 2014. Mehmet Emin Göktepe Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2016/5, c. 5, sayı: 10 24 Kutluay, Yaşar; İslâm’da Îtikadî Mezheplerin Doğuşu, Ankara, Pınar Yay., 1959. Kutluay, Yaşar; Tarihte ve Günümüzde İslâm Mezhepleri, İstanbul, Pınar Yayınları, 2003. Meşkur, Cevad; Mezhepler Tarihi Sözlüğü, çev. Mehmet Mahfuz Söyle-mez, Mehmet Ümit, Cemil Hakyemez, Ankara, Ankara Okulu Yayınları, 2011. Onat Hasan, Kutlu Sönmez, (Edit.); İslâm Mezhepleri Tarihi El Kitabı, Ya-zarlar: Ahmet Bağlıoğlu, Mazlum Uyar, Mehmet Kalaycı, Mehmet Zeki İşcan, Metin Bozan, Muzaffer Tansu, Orhan Ateş, Osman Aydınlı, Sıddık Korkmaz, Yusuf Gö-kalp; Ankara, Grafiker Yayınları, 2012. Oral, Osman; '73 Fırka Hadisinin Kelâm İlmi Açısından Değerlendirilmesi' (Makale), Kelam Araştırmaları Dergisi, İst., 2014, s. 295. Oral, Osman; İslâm Mezhepleri Tarihi ve Terimleri, Kayseri, Tiydem Ya-yıncılık, 2014. Öz, Mustafa; Ana hatlarıyla İslâm Mezhepleri Tarihi, İst., Ensar Neşriyat, 2014. Öz, Mustafa; Başlangıçtan Günümüze İslâm Mezhepleri Tarihi, İst., Ensar Neşriyat, 2011. Özler, Mevlüt; İslâm Düşüncesinde 73 Fırka Kavramı, İstanbul, Nun Yay., 1996. İbn. Saad; Kitabü't-Tabakati'l-Kebir (Tabakat), çev. Komisyon, İst. Siyer Yay., 2014. İrfan İnce; Medina im 12./18. Jahrhundert, Politische Strukturen, Bezie-hungen und Konflikte, mit Einblicken in den Gelehrten Diskurs, (12./18. Yüz-yılda Medine’de Siyasi Yapı, Sosyal Hayat, İlişkiler, Çatışmalar ve Fikri Akımlar); Bochum Ün. Doktora Tezi, Bochum, Almanya, 17.07.2014. Kahhale, Ömer Rıza; Mu’cemu’l-Mu’ellifin Teracimu Musannifi’l-Kutubi’l-Arabiye; Beyrut, Müessesetü'r-Risale, 1993. Kutlu, Sönmez; 'İslam Mezheplerinde Usül Sorunu' adlı tebliğ, İslami İlim-lerde Metodoloji /Usul Mes'elesi- I, İst., Ensar Yay., 2005. Sarıkaya, M. Saffet; İslâm Düşünce Tarihinde Mezhepler, İst., Rağbet Yay., 2009. Sezgin, Fuat; Prof Dr., Geschichte des Arabischen Schrifttums (GAS), Le-iden, Brill, 1967. eş-Şehristani, Muhammed Abdülkerim; el-Milel ve’n-Nihâl, (İslâm Mezhep-leri) Terc. Mustafa Öz, İst., Ensar Neşriyat, 2005. Muhammed Nuri B. Ali El-Shirwany's Book Called Mukaddime Fi Beyani'l-Firaki'l Muhtelife And Classification Methodology Of Islamic Sects Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2016/5, c. 5, sayı: 10 25 Watt, Montgomery; İslâm Düşüncesinin Teşekkül Devri, çev.: E. Ruhi Fığ-lalı, İst., Sarkaç Yay., 1998. Yörükan, Yusuf Ziya; Milel ve Nihal Üzerine Karşılaştırmalı Bir İncele-me ve Mezheplerin Tetkikinde Usul, Ankara, Kültür Bak. Yay., 2002. Yörükan, Yusuf Ziya; İslâm Dini ve Mezhepleri Tarihi 2 (İslâm Akaid Sis-teminde Gelişmeler), İst., Ötüken Neşriyat, 2015. Yörükan, Yusuf Ziya; İslâm Dini ve Mezhepleri Tarihi-3 (Müslümanlıkta Dini Tefrika), İst., Ötüken Neşriyat, 2009. ez-Ziriklî, Hayreddin; el-A'lâm, (I-IIIV), (Kamusu Teracimi li-Eşheri’r-Rical ve’n-Nisa Mine’l-Arab ve’l-Musta’ribin ve’l-Musteşrikin), Daru'l İlm li'l-Melâyin, Beyrut, 1984. II. Süreli Yayınlar: Ekev Akademi Dergisi, Güz 2010, Sayı: 45; Kış 2014, Sayı: 58. Milel ve Nihal: Aylık İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi; Ya-yımcı: Milel ve Nihal Derneği, Fatih, İstanbul Sakarya Ün. İlh. Fak. Dergisi, Yıl, 2005, Sayı 11. III. Web Kaynakları: http://mezhep.org/, İlahiyat Fakülteleri İslâm Mezhepleri Anabilim Dalı Ko-ordinasyon Sitesi, 19.10.2015. http://mezheplertarihi.blogspot.com.tr/, Mezhepler Tarihi alanında yapılmış, paylaşıma açık olan çalışmalara link verilmektedir, 19.10.2015.