İBN TEYMİYYE’NİN BAZI KELÂMÎ KAVRAMLARA YAKLAŞIMI-II

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 11, 59 - 74, 15.01.2017

Muhammet Yazıcı

Öz

Tarihte yanlış anlaşılan ve yanlış değerlendirilen pek çok büyük insan vardır. Bunlar-dan biri de İbn Teymiyye’dir. O, muhalifleri bir tarafa sevenleri tarafından da yanlış anlatılan bir şahsiyettir. Sevmeyenleri İslam dışı Ehl-i sünnet dışı olarak gösterirken sevenleri de onun söylemediği sözleri savunmadığı görüşleri ona mal etmeğe çalışmışlardır. Burada sorun şudur: Acaba İbn Teymiyye muhaliflerinin dediği gibi gerçekten Ehli sünnet çizgisi dışına çıkmış mı-dır? O halde, O’nun ehl-i sünnet olup olmadığını anlamak için şu sorular sorulmalıdır: Ehl-i sünnet nedir ve kimdir? Selef nedir ve kimdir? Selef metodu bid’at metodu mudur. Bu fırkalar içinde kurtuluşa erecek olan fırka (fırka-i naciye) hangi fırkadır? Ehl-i sünnet olmayan yani bid’at ehli olan kimdir? Bid’at nedir? Son soru: Gerçekten İbn Teymiyye mi bid’at ehlidir yoksa onu haksız yere suçlayanlar mı?

Makalemizin birinci bölümünde, konuyla ilgili olarak, Sünnet, Ehl-i sünnet, ve Ehl-i sünnet ile ilgili kavramları incelemiştik. Çalışmamızın bu bölümünde ise; bu Ehl-i Bid’at ve Ehl-i Bid’at ile ilgili kavramları ele almayı düşünmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Bid’at, Ehl-i Bid’at, Fırka-i Naciye

Kaynakça

• Âsimin, Muhammed b. Salih, Lum’atü’l-İ’tikâd, tahk. EĢref b. Abdulmaksud, Mektebetü Dâri Taberiyye, tsz. Askalânî, Hâfız Ahmed b. Ali b. Hacer, Nuhbetü’l-Fiker, Ġstanbul, Matba‟a-i Hulûsî Efendi, 1306. Buhârî, Ebû „Abdillah Muhammed b. Ġsmâil, Sahîh-i Buhârî, tahk. Mustafa Dîb el-Buğâ, 5. baskı, Beyrut, Dar-ü Ġbn Kesir, 1993. Demirci, Ahmet, “Bid’atcilık”, E.Ü.Ġ.F.D., Sa: 5, (Kayseri-1988). Ebu Davud, Süleyman b. EĢ‟as es Sicistânî, Sünen-i Ebu Davud, tahk. „Ġzzet „Ubeyd, 1. baskı, Beyrut, Dârü‟l-hadis, 1969. Gazâlî, Ebu Hâmid Muhammed b. Muhammed, el-İktisâd fi’l-İ’tikâd, 1. bs. Beyrut, Dârü‟l-Kütübi‟l-„Ġlmiyye, 1983. Ğâmidî, Sa‟îd b. Nâsır, Hâkîkatü’l-Bid’a ve Ahkâmühâ, 3. bs. Riyâd, Mektebe-tü‟r-RüĢd, 1994. Hakîm et-Tirmîzî, Ebû „Abdillah Muhammed b. „Ali, Kitabü Hatmi’l-Evliya, tahk. Osman Ġsmâil Yahya, Beyrut, el-Matba‟atü‟l-Kasolikiyye, 1965. Hatîb el-Bağdâdî, Ebûbekr Ahmed b. Ali, el-Kifâye fi İlmi’r-Rivâye, tahk. Ab-durrahman b. Yahya el-Yemânî, Haydarabad, Matba‟atü Cemiyeti Ġlmiyye, 1357. ______________, Şerefü Ashâbi’l-Hadîs, tahk. Mehmet Sait Hatipoğlu, 2. bs. DĠB-YAY., 1991. Ġbn Abdi’l-Berr, Yûsüf b. Abdillah, Câmi’ü Beyani’l-İlm ve Fadlihi ve mâ Yenbeğî fî Rivayetihi ve Hamlihi, tahk. Abdulkerim el-Hatîb, Mısır, Dârü‟l-Kütübi‟l-Hadîse, tsz. Ġbn Arâbî, Muhyeddîn Ebû Abdillah Muhammed b. „Ali el-Hatem et-Tâî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, Beyrut, Dâr-ı Sadr, tsz. II, 49. __________, Fusûsü’l-Hikem, tahk. Ebü‟l-‟Alâ „Afîfî, Kahire, Dârû Ġhyâi‟l-Kütübi‟l-‟Arabiyye, 1946. Ġbn Cevzî, Cemâleddîn Ebü‟l-Ferec „Abdurrahmân, Telbîsü İblîs, 2. bs. Beyrut, Dârü‟l-Kütübi‟l-‟Ġlmiyye, 1983. Ġbn Hüsameddin, Ali, Müntehabü Kenzi’l-’Ummâl, (Ahmed b. Hanbel‟in Müsnedi‟nin kenarında). Ġbn Kesîr, Ebü‟l-Fidâ Ġsmail b. Ömer, es-Siyre, tahk. Mustafa Abdülvâhid, Bey-rut, Dârü‟l-Ma‟rife, 1976. Ġbn Mace, Ebu „Abdillah Muhammed b. Yezid, Sünen-i İbn Mace, tahk. Mu-hammed Fuâd „Abdülbâkî, Dârü Ġhyâi‟t-Türâsi‟l-‟Arabî, 1975. Ġbn Salâh, Osman b. Abdurrahman, Fetâvâ İbn Salâh, (Mecmûatü‟r-Resâili‟l-Münîriyye içinde bulunan 3. Risale). Ġbn Teymiyye, Ebü‟l-‟Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. „Abdilhalîm, Der’ü Te’âruzi’l-’Akli ve’n-Nakl, tahk. Dr. Muhammed ReĢâd Sâlim, 2. baskı, Riyâd, Mekte-betü Ġbn Teymiyye, 1339. ___________, İktizâü’s-Sırâti’l-Müstakîm Muhalefeti Ashâbi’l-Cahîm, tahk. Muhammed Hâmid el-Fakî, 2. bs. Kahire, Mektebetü‟s-Sünnet‟i‟l-Muhammediye, 1950. ___________, Mecmû’-i Fetâvâ, tahk. „Abdurrahman b. Muhammed, 2. baskı, Ribat, Mektebetü‟l-Ma‟ârif, 1981. ___________, Mecmû’atü’r-Resâil, Mısır, Matba‟atü Muhammed „Ali Sabîh, 1966. ___________, Minhâcü’s-Sünne, tahk. Dr. Muhammed ReĢâd Sâlim, 2. baskı, Kahire, Mektebetü Ġbn Teymiyye, 1989. ___________, Tuhfetü’l-Irâkıyye fî A’mâli’l-Kalbiyye, (Mecmûatü‟r-Resâili‟l-Münîriyye içinde 4. Risale). Ġbn Sînâ, Ebû‟Ali el-Hüseyn b. „Abdillah, el-Adhaviyye fi’l-Ma’âd, tahk. Dr. Hasan „Âsî, 2. bs. Beyrut, el-Müessesetü‟l-Câmi‟iyye, 1987. Ġzmirli, Ġsmail Hakkı, Yeni İlmi Kelâm, Ġstanbul, Matba‟a-i „Âmire, 1340-1342. KaradaĢ, Cağfer, Kelam Tarihi, 1. basım, Ġstanbul, Ensar NeĢriyat, 2013. Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları, 2. bs. Ank. Ġlâhiyat Fakültesi Yayınları, 1985. _______, Hadisçiler İle kelamcılar Arasındaki Münakaşalar, 4. bs. Ank. T.D.V. Yayınları, 1989. Münâvî, „Abdürra‟ûf, Feyzü’l-Kadîr, 1. bs. Mısır, Mektebetü‟t-Ticâriyyeti‟l-Kübrâ, 1938. Müslim, Ebü‟l Hüseyin b. Haccâc, Sahîh-i Müslim, 1. baskı, Beyrut, Dârü‟l-Kütübi‟l-‟Ġlmiyye, 1990. Neseî, Ebû „Abdirrahman Ahmed b Ali, Sünenü’n-Neseî, tahk. Hasan Muham-med Mes‟ûdî, 1. bs. Mısır, Matba‟atü‟l-Mıriyye, 1930. Pezdevî, Ebû Yüsr Muhammed b. Abdülkerim, Ehl-i Sünnet Akaidi, çev. ġera-fettin Gölcük, 2. bs. Ġstanbul, Kayıhan Yayınları, 1988. Sâbûnî, Ebû Osman Ġsmail, Akidetü’s-Selef Ve Ashâbü’l-Hadis, (Mecmûatü‟r-Resâili‟l-Münîriyye içinde), neĢr. Muhammed Emîn Dimec, Beyrut, Ġdâretü‟t-Tıbââti‟l-Münîriyye, 1990. Sahimî, Salih Sa‟d, “el-Bida’ ve Eserühâ fi İnhirâfi’t- Tasavvuri’l- İslamî”, M.B.Ġ.D., sa: 16 (Riyad 1986). ġâtıbî, Ebu Ġshak Ġbrahim b. Mûsâ, el-İ’tisâm, nĢr. Ahmed „AbdüĢĢâfî, 2. bs. Beyrut, Dârü‟l-Kütübi‟l-Ġlmiyye, 1991. _____, el-Muvâfakât, terc. Dr. Muhammed Erdoğan, Ġstanbul, Ġz Yayıncılık, 1993. ġeltût, Muhammed, “Esbâbü’l-Bid’a ve Medârrühâ”, M.E.D., c. 33, sa: 1, (Ka-hire, 1961). Tehânevî, Muhammed „Ali el-Fârûkî, Keşşâfü Istılâhâti’l-Fünûn, tash. Mevle-vi Muhammed Vecih - Mevlevî Abdülhak - Mevlevî Ğulâm Kâdir, 1. bs. Kalküta, I. cilt: W. N. Lees‟Press - II.cilt: Bengal Military Orphan Press, 1854-1862. Tirmizî, Ebu Ġsa Muhammed b. Ġsa, Sünen-i-Tirmizî, tahk. 1 ve 2. ciltler: Ah-med Muhammed ġâkir, 3. cilt Muhammed Fuâd „Abdülbâkî, 4. cilt Kemâl Yusuf el-Hût, 1. baskı, Beyrut, Dârü‟l-Kütübi‟l-‟Ġlmiyye, 1937-1987. Topaloğlu, Bekir, Kelâm İlmi, 2. bs. Ġstanbul,. Damla Yayınevi, 1985. Yazıcı, Muhammed, İbn Teymiyye’nin İslam İnanç Mezheplerine Bakışı, 1. Baskı, Erzurum, Salkımsöğüt Yayınevi, 2009.