ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN KUR’AN-I KERİM’E YÖNELİK ALGILARI: MÜSLÜMAN-TÜRK ÖRNEKLEM ÜZERİNE METAFORİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 12, 235 - 253, 15.07.2017

Abdullah Dağcı , Saffet Kartopu

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin Kur’an-ı Kerim’e ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve Sosyal Hizmetler bölümünde öğrenim gören 194 katılımcı oluşturmaktadır. Araştırmada nitel ve nicel yöntemler birlikte kullanılmıştır. Araştırma verileri, “Kur’an-ı Kerim……benzer/gibidir, çünkü……” cümlesini ve demografik değişkenleri içeren bir form aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizi ve yorumlanmasında içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmada Kur’an’a ilişkin 44 farklı metafor geliştirildiği tespit edilmiştir. Bu metaforlardan ‘yönlendirici’, ‘yaşam kaynağı’, ‘açıklayıcı’, ‘anahtar’, ‘koruyucu’, ‘öğretici’, ‘derman’, ‘kelam’ ve ‘diğer’ olmak üzere 9 farklı kategori oluşturulmuştur. Üretilen metaforların ‘yönlendirici’, ‘yaşam kaynağı’ ve ‘açıklayıcı’ kategorilerinde yoğunlaşmıştır.

Demografik değişkenler ile metafor kategorileri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak araştırmanın ikincil amaçlarındandır ve bu yönüyle sonuçlar değerlendirildiğinde değişkenler ile kategoriler arasında anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Demografik değişkenler ile kategori ilişkisinde fakülte değişkeni açısından ilahiyat öğrencileri ‘açıklayıcı’ ve ‘öğretici’ kategorilerinde daha fazla metafor üretirken sosyal hizmet öğrencileri ‘yaşam kaynağı’ kategorisinde daha fazla metafor üretmiştir. Cinsiyet değişkeni açısından ise kız öğrenciler ‘derman’ ve ‘diğer’ kategorilerinde daha fazla metafor üretirken erkek öğrenciler ‘yönlendirici’ kategorisinde daha fazla metafor üretmiştir. Lise mezuniyeti açısından bakıldığında da İHL’den mezun olanlar ‘anahtar’ ve ‘kelam’ kategorilerinde daha fazla metafor üretirken diğer lise mezunları ‘yönlendirici’ kategorisinde daha fazla metafor üretmiştir. Kur’an kursu eğitimi alma değişkeni açısından ise Kur’an kursu eğitimi alanlar ‘derman’ ve ‘diğer’ kategorilerinde daha fazla metafor üretirken Kur’an kursu eğitimi almayanlar ‘yönlendirici’ kategorisinde daha fazla metafor üretmiştir. Ayrıca öznel dindarlık ve aile dindarlık algılarıyla metafor kategorileri arasında da anlamlı ilişkiler elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Algı, Kur’an Algısı, Dinî Kavramlar, Dinî Semboller.

Kaynakça

• Arpacı, M. (2014), Din Görevlilerinin Din Görevlisi, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Müftü Kavramlarına Yönelik Görüşlerinin Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi, Ekev Akademik Dergisi, 18 (59), s.31-44. Arslan, M. M. & Bayrakçı, M. (2006), Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim-Öğretim Açısından İncelenmesi, Milli Eğitim, 35(171), s.100–108. Bacanlı, H. (2002), Psikolojik Kavram Analizleri, Nobel Yay., Ankara. Bateson, G. vd. (1956), Toward a Theory of Schizophrenia, Behavioral Science, 1(4), p.251-264. Beardsley, M. C. (1962), The Metaphorical Twist, Philosophy and Phenomenological Research, 22 (3), p.293-307. Dilts, R. (2008), Dil İllüzyonları (çev: A. Volkan Çubukçu), T. İş Bankası Yay., İstanbul, 310s. Exline J. J. & Geyer A. L. (2004), Perceptions of Humility: A Preliminary Study, Self and Identity, 3(2), p.95-114. Forceville, C. (2002), The Identification of Target and Source in Pictorial Metaphors, Journal of Pragmatics, 34, s.1–14. Freud, S. (2014), Totem ve Tabu (Çev: Kamuran Şipal), Say yay., Ankara. Kartopu, S. & Tanrıverdi, H. (2013), Dinî Kavramlarla İlgili Algıların Oluşumunda Çocukluk Döneminin Etkisi: Gümüşhane Üniversitesi Örneği. The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (7), s.621-656. Kartopu, S. & Dağcı, A. (2015), Üniversite öğrencilerinin Hz. Muhammed’e yönelik algıları: Metaforik bir araştırma, The Journal of Academic Social Science Studies, 34(2), 217-235. Lakoff G. & Johnson M. (2010), Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil, Paradigma Yay., İstanbul, 315s. Morgan G. (1998), Yönetim ve Örgüt Teorilerinde Metafor (Çeviren, G. Bulut), BZD Yay., İstanbul. Özdoğan, Ö. (2004), İnsan-Kutsal Kitap İlişkisi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (41), s.293-308. Sackmann, S. (1989), The Role of Metaphors in Organization Transformation, Human Relations, 42 (6), s.463-485. Tokur, B. (2011), Kur’an’da Soru Kalıpları. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (36), s.10s.105-118. Wittgenstein, L. & Bertrand, R. (2001), Tractatus Logico-Philosophicus, (Translated: D. F. Pears and B. F. McGuinness), Routledge Pub., New York. Yapıcı, A. (2012), Türk Toplumunda Cinsiyete Göre Dindarlık Farklılaşması: Bir Meta-Analiz Denemesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi 17(2), s. 1-34. Yıldırım A. & Şimşek H. (2005), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yay., Ankara.