AİLE İÇİ İLETİŞİMDE SABIR

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 15, 61 - 90, 15.01.2019

Ayşe Ateş

Öz

İnsana
yol haritası çizen ve şahsiyeti inşa eden en önemli kavramlardan birini  “sabır” 
oluşturmaktadır. Özellikle ailenin inşasında ve aile iletişimin sağlıklı
bir şekilde devam etmesinde aranan önemli bir değerdir. Kur’an’da yer alan
örnek şahsiyetlerin en temel özellikleri arasında sabır zikredilmektedir.
Günümüzde bozulan ve kaybedilen bu değerin yeniden hayat bulmasında onların
yaşanmışlıkları yol gösterici niteliktedir.

Aile
içi iletişiminde sabır ile ilgili bu çalışmanın ilk bölümünde bir ahlaki erdem
olarak sabır başlığı altında sabrın kavramsal çerçevesi çizilmiş, sözlüklerde
ve Kur’an’da hangi anlamlarda kullanıldığı üzerinde durulmuştur. Daha sonra genel
olarak sabrın önemi, ailede sabır konuları ele alınmıştır. İkinci bölümde ise
Kur’an kıssalarında aile içi iletişimde sabır örneklerine yer verilmiştir.  Kur’an’da yer alan örnek şahsiyetlerin
ebeveyn, eş, çocuk, kardeş olarak ailede göstermiş oldukları sabrın aile içi
iletişime yansımaları somutlaştırılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Peygamber, Ebeveyn,
Eş, Çocuk, Sabır

Anahtar Kelimeler

Peygamber, Ebeveyn, eş, Çocuk, Sabır

Kaynakça

• Abdulbaki, Muhammed Fuad, “Sabr”, Mu’cemü’l Müfehres Li –Elfazı’l-Kur’anı’l Kerim. 491-493. Kahire: Daru’l Hadis, 1428/2007.Altuntaş, Abdurrahman, Kur’an’da Salih İnsan. İlahiyat Yayınları, Ankara: 2016.Ardoğan, Recep, Kur’an ve İnsan Psikolojisi. Ankara: İlkadım, 1998.Ateş, Süleyman, Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. 12 Cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.Ay, Mehmet Emin, Ailede Verilecek Din Eğitiminde Genel Prensipler, İslam’da Aile ve Çocuk Terbiyesi (II). İstanbul: Ensar Neşriyat, 2005.Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayış Işığında Kur’an Tefsiri. 21 Cilt. 4. Baskı. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2013.Beydavi, Ebu Said Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Te’vil, 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübü’l İlmiye, 2003.Bilgiz, Musa, Kur’an’da İnsanlık Onuru. 2. Baskı. Ankara: Fecr Yayınları, 2013.Buladı, Kerim, Kur’an’ın İnsan Tasavvuru, Kıyamet Suresi Tefsiri. İstanbul: Pınar Yayınları, 2007.Cabiri, Muhammed Abid, Kur’an’a Giriş, Trc. Çoşkun, Muhammed. 3. Baskı. İstanbul: Mana Yayınları, 2013.Canan, İbrahim, Aile İçi Eğitim. 10. Baskı. İstanbul: Işık Yayınları, 2013.Cevheri, Ebu Nasr İsmail b. Hammad, “Sabr”, es-Sıhah. 1: 575-576. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l Fikr, 1418/1998.Çağrıcı, Mustafa, Kur’an’ın Geliş Ortamında Ahlak ve İnsan İlişkileri. İstanbul: Kuramer, 2017.Çelik, Hüseyin, Kur’an’da Aile Modelleri. Konya: Tebeşir Yayınları, 2015.Çiftçi, Orhan, Çocuğun Sosyalleşmesinde Ailenin Rolü, Aile ve Toplum. 1/2 (Haziran 1991): 1- 4.Demirci, Muhsin, Lokman Suresi ve Ahlaki Öğütler. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2001.Dihlevi, Şah Veliyullah, İslam Düşünce Rehberi, Trc. Mehmet Erdoğan. İstanbul: Yeni Şafak, 2003.Dumlu, Ömer, Kur’an’da Bazı Kavramlara Bakış. İzmir: Anadolu Yayınları, 1999.El-Behiy, Muhammed, İnanç ve Amelde Kur’ani Kavramlar, Trc. Ali Turgut. 5. Baskı. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1995.El-Mahalli, CelaIeddin Muhammed Bin Ahmed Bin Muhammed, Celaleddin Abdurrahman Bin Ebi Bekir es-Suyuti, Celaleyn Tefsiri, Trc. Ali Rıza Kaşeli, 3 Cilt. İstanbul: Sağlam Yayınları, 2012.Erdem, Hüsameddin, Ahlak Felsefesi. 4. Baskı. Konya: Hü- Er Yayınları, 2005.Fahreddin er- Razi, Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer, Tefsir-i Kebir. Trc. Suat Yıldırım - Lütfullah Cebeci - Sadık Kılıç - Sadık Doğru. 23 Cilt. İstanbul: Huzur Yayınevi, 2013.Izutsu, Kur’an’da Dini ve Ahlaki Kavramlar, Trc. Selahattin Ayaz. 5. Baskı. İstanbul: Pınar Yayınları, 2017.İbn Aşur, Muhammed Tahir, et-Tahrir ve’t Tenvir. 30 Cilt. Beyrut: Daru’l Fikr, 2000.İbn Kesir, İsmail b. Kesir, Hadislerle Kur’an-ı Kerim Tefsiri. Trc. Bekir Karlığa-Bedrettin Çetiner. 16 Cilt. İstanbul: Daru’l Fikr, 2009.İbn-i Manzur, Ebu’l Fazl Cemaleddin, “Sabr”, Lisanu’l Arab. 4: 437-443. 15 Cilt. Beyrut: Daru’l Fikr Yayınları, 1410/1990.İslamoğlu, Mustafa, Hayatı İnşa Eden Kur’ani Kavramlar. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2015.Kara, Mustafa, Bireysel ve Toplumsal açıdan Kur’an Kıssaları. Doktora Tezi, Ondokuzmayıs Üniversitesi, 2011.Karaman, Hayreddin – Çağrıcı, Mustafa – Dönmez, İbrahim Kafi – Gümüş, Sadrettin, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007. Kayacan, Murat, Peygamberlere Karşı Tavırlar ve Sonuçları, Pınar Yayınları, İstanbul, 2013.____________, Kur’an’ın Hz. Peygamber (s)’i Eğitmesi, Pınar Yayınları, İstanbul, 2013.Kurtubi, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed, el- Cami’ li Ahkami’l- Kur’an, trc. M. Beşir Eryarsoy. 20 Cilt. 3.Baskı. İstanbul: Buruç Yayınları, 2003.Kutup, Seyyid, Fi Zilal’il Kuran, Trc. Salih Uçan - Vahdettin İnce - Lütfullah Bender. 10 Cilt. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1980.Kuzgun, Şaban, “Hacer”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14: 431-433. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.Mehmet Vehbi Efendi, Hulasat’ül Beyan fi Tefsir’il Kur’an. 16cilt. İstanbul: Üç dal Neşriyat, 1339-1341.Mevdudi, Ebu’l Ala, Tefhimu’l Kur’an, Trc. Muhammed Han Kayani - Yusuf Karaca - Nazife Şişman - İsmail Bosnalı - Ali Ünal - Hamdi Aktaş. 7 Cilt. İnsan Yayınları, İstanbul: 1986.Okuyan, Mehmet, Kısa Surelerin Tefsiri. 4 Cilt. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2012. Özsoy, Ömer – Güler, İlhami, Konularına Göre Kur’an (Sistematik Kur’an Fihristi). Ankara: Fecr Yayınları, 2003.Peker, Hüseyin, Olumlu Şahsiyet Özellikleri ve Din, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Samsun, 1986, Sayı: 1, (100-105).Ragıp el- İsfehani, Ebu’l Kasım Hüseyin b. Muhammed, Müfredat, Trc. Yusuf Türker. İstanbul: Pınar Yayınları, 2010.Sabuni, Muhammed Ali, Safvetü’t Tefasir, Trc. Sadrettin Gümüş –Nedim Yılmaz. 7 Cilt. 4. Baskı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2012.Tabbara, Afif Abdu’l Fettah, Hz. İbrahim (A.S), Trc. Mehmet Aydın, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24 (Eylül 1990): 547-582.Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir, Cami’ul Beyan an Te’vili ayi’l Kur’an. Beyrut: Daru’l İlam, 2002.Topbaş, Osman Nuri, Dünyadaki Cennet Huzurlu Aile Yuvası. İstanbul: Erkam Yayınları, 2011.Yaman, Ahmet, İslam Aile Hukuku. 4. Baskı. Konya: Yediveren Kitap, 2004.Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, sad. Lütfullah Cebeci - Sadık Kılıç - Kılıç, Orhan Kılıç. 10 Cilt. Ankara: Akçağ Yayınları, 2015.Yıldırım, Celal, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, 14 Cilt. İstanbul: Anadolu Yayınları, 1986. Zebidi, Ebu’l Feyz Muhammed Murtada,”Sabr”,Tacu’l Arus min Cevahiru’l Kamus. 7: 70-76. 20 Cilt. Beyrut: Daru’l Fikr Yayınları, 1414/1994.Zemahşeri, Ebu’l Kasım Mahmud b. Ömer, el-Keşşaf An Hakaiki Ğavamizi’t-Tenzil ve Uyuni’l Ekavili fi Vücuhi’t – Tev’il. 4 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübü’l İlmiye, 2003.Zuhayli, Vehbe, Tefsirü’l Münir, Trc. Hamdi Arslan – Ahmet Efe – Beşir Eryarsoy - İbrahim Kutlay - Nurettin Yıldız. 5 Cilt. 4. Baskı. İstanbul: Bilimevi Basım Yayınları, 2005.