İBN ÂŞÛR’A GÖRE KUR’AN’IN ARAPÇA OLUŞU VE EVRENSEL MESAJI

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 19, 69 - 87, 15.01.2021

Mahmut Ayyıldız

Öz

Kur’ân-ı Kerîm, Allah Teâlânın son peygamber Hz. Muhammed (s.a.s.) aracılığıyla Arap toplumunun dili ve kültürel yaşantısı üzerinden insanlığa ulaştırdığı evrensel bir mesajdır. Kur’an’ın Arapların dili olan Arapça ile indirilmesi hakkında elbette vahye ilk muhatap olan toplumun Arap olmasını gerekçe göstermek mümkündür. Nitekim Kur’an’da bu duruma işaretle her topluma kendi dilini konuşan peygamberlerin gönderildiği bildirilmektedir. Öte yandan Kur’an’ın son ilâhî mesaj olması buna bağlı olarak da ihtiva ettiği öğretilerin evrensel nitelik taşıması, onu bütün muhataplara ulaştıran dilin ve toplumun birtakım hususiyetlere sahip olmasını gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda İbn Âşûr, müteâl olan Allah’ın (c.c.) zaman ve mekânla sınırlandırılamayan muradını tam anlamıyla ihata ederek beşerin idrakine sunan Arap dilinin ve kelâm-ı ilâhîyi sonraki nesillere eksiksiz bir biçimde aktaran ilk muhatap toplumun sahip olduğu özelliklere dikkat çekmektedir. Bu makalede İbn Âşûr’un üzerinde durduğu bu hususiyetler ele alınıp incelenerek Kur’an mesajının gerek nazil olduğu dil gerekse ilk muhatap aldığı toplum vasatında da evrensel nitelikler taşıdığı ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'an, Evrensellik, Arapça, İbn Aşur

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemu’l-mufehres. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2007.
• Ali, Cevad. İslâm Öncesi Arap Tarihi el-Mufassal fî târîhi’l-Arab kable’l-İslâm 1. çev. Dursun Hazer. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
• Altundağ, Mustafa. “Kur’an’ın Evrenselliği”. Bakü Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlmi Mecmuası 1/1 (2004), 101-134.
• Apak, Adem. “Şuûbiyye Hareketinin Arka Olanı ve Tezâhürleri: Asabiyyeden Şuûbiyyeye”. İSTEM 6/12 (2008), 17-51.
• Apak, Adem. Ana Hatlarıyla İslâm Öncesi Arap Tarihi ve Kültürü. 2. Baskı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
• Azizova, Elnura. “Cahiliye’den İslâm’a Sütanneliği Geleneği Üzerine Bazı Notlar”. Bakü Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlmî Mecmuası 13 (2010), 195-203.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’s-sahîh. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n- Necât, 2. Basım, 1422/2001.
• Bulut, Ali. Belâgat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İFAV, 2015.
• Candan, Abdulcelil. “Kur’an Neden Arapça İndirildi?”. EKEV Akademi Dergisi 10/26 (2006), 33-50.
• Çetin, Nihad M. “Arap”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 3/276-309. İstanbul: TDV, 1991.
• Durmuş, İsmail. “Tenâfür”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 40/439-440. İstanbul: TDV, 2011.
• Fayda, Mustafa. “Ensâb”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 11/244-249. İstanbul: TDV, 1995.
• Goeje, Michael Jan. “Arabistan”. MEB İslâm Ansiklopedisi. 1/481-486. Eskişehir: ETAM, 2001.
• Gümüş, Sadrettin. “Kur’ân-ı Kerim’in Arabistan’da ve Arapça Olarak İndirilmesinin Sebep ve Hikmetleri”. Kur’an Nüzûlünün Mekke Dönemi. ed. Mesut Okumuş. 75-91. Çorum: Çorum Belediyesi Kültür Yayınları, 2013.
• Hommel, Fritz. “Arabistan”. MEB İslâm Ansiklopedisi. 1/486-491. Eskişehir: ETAM, 2001.
• İbn Âşûr, Ebû Abdullâh Muhammed et-Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tûnis: Dâru’s-Suhnûn, 1997.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-Arab. thk. Abdullah Ali el-Kebîr - Muhammed Ahmed Hasbullah - Hâşim Muhammed eş-Şâzelî. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, ty.
• Kampffmeyer. “Arabistan”. MEB İslâm Ansiklopedisi. 1/513-523 Eskişehir: ETAM, 2001.
• Kılıçlı, Mustafa. Arap Edebiyatında Şuûbiyye. İstanbul: İşaret Yayınları, 1992.
• Kurtuluş, Rıza. “İsfehânî, Ebû Îsâ”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 22/507-508. İstanbul: TDV, 2000.
• Nûmânî, Mevlânâ Şiblî. Asr-ı Saadet. çev. Ömer Rıza Doğrul. İstanbul: Amedi Matbaası, 1928.
• Önkal, Ahmet. “Araplarda Ensab İlmi ve İslâm Tarihi Açısından Önemi”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3 (1990), 117-132.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an, Vahiy Nüzûl. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• Râgıb el-İsfehânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal. Mufredâtü elfâzi’l-Kur’an. thk. Safvân Adnân Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 2009.
• Saraç, M. A. Yekta. “Îcâz”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 21/392. İstanbul: TDV, 2000.
• Seyithanoğlu, Kenan (ed.). Doğuşundan Günümüze Büyük İslâm Tarihi. İstanbul: Çağ Yayınları, 1986.
• Tekineş, Ayhan. Geleneğin Altın Zincirleri Bilgi Aktarım Yöntemi Olarak İsnad. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2006.
• Tülücü, Süleyman. “Muallakât”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 30/310-312. (İstanbul: TDV, 2005)
• Yıldız, Hakkı Dursun. “Arap”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 3/2727-276. İstanbul: TDV, 1991. 3/272;
• Zerzûr, Adnân. Târîhu’l-Kur’an ve ‘ulûmuhu. İstanbul: Dâru’l-Makâsıd, 2018.