Hasan el-Bennâ'nın Tefsir Metodu

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 21, 175 - 207, 15.01.2022

Mustafa Hamurlı

Öz

Çağdaş düşünürlerden kabul edilen Hasan el-Bennâ’nın tefsir kişiliği pek öne çıkmamıştır. İslâm davetçisi kişiliğine sahip olması ve çalışmalarını bu alanda yoğunlaştırmasının bunda etkili olduğu ifade edilmektedir. Bir müfessir olarak bilinmemesi, âyetlerle ilgili yaptığı yorumlarda kayda değer bir sonuca ulaşmadığı intibası oluşturmaktadır. Bu nedenle çalışmanın tefsir sahasına önemli bir katkı sunacağı düşünülmektedir. Yapılan bu araştırmada Hasan el-Bennâ’nın, Reşîd Rızâ’nın kaleme almış olduğu “el-Menâr” adlı tefsiri devam ettirmeyi hedeflediği görülmektedir. Bu makalede Hasan el-Bennâ’nın âyetleri yorumlarken nasıl bir metod izlediği ve hangi yöntemleri kullandığı açıklanmaktadır. Üniversite gençliği başta olmak üzere bütün gençlerin zihinlerinde kaybolan İslâm şuurunu yeniden canlandırmayı amaçladığı görülmektedir. Âyetleri bütüncül bir bakış açısıyla değerlendiren Hasan el-Bennâ’nın, aynı konuyla ilgili âyetleri birlikte zikrettiği göze çarpmaktadır. Yaptığımız çalışmanın neticesinde Hasan el-Bennâ’nın Kur’an’ı bir bütün halinde tefsir etmeyi amaçlayarak işe başladığı ancak farklı saiklerden dolayı bu hedefini gerçekleştiremediği anlaşılmıştır. Bunun yanı sıra Kur’an’daki sûreler içerisinden, İslâm’a davet çalışmasına katkı sunacak âyetlere öncelik verdiği ve bu âyetlerin yorumuna ağırlık verdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'an, Sûre, Âyet, Hasan el-Bennâ

Hassan al-Banna's Method of Tafsir

Öz

The tafsir personality of Hasan al-Banna, who is considered one of the contemporary thinkers, has not come to the fore. It is stated that he has the personality of the inviter of Islam and intensifying his studies in this field is effective in this. In this research, it was seen that Hasan al-Banna aimed to continue his commentary named "el-Manar" written Rashid Rıza. In the tafsir he wrote, it was observed that he adopted the method followed by the reputable tafsir scholars and interpreted the verses in this direction. It is striking that Hasan al-Banna, who evaluated the verses from a holistic perspective, mentioned the verses related to the same subject together. As a result of our study, it has been understood that Hasan al-Banna started to work with the aim of interpreting the Qur'an as a whole, but could not achieve this goal due to different motives. In addition, it has been seen that among the Surahs in the Qur'an, he gives priority to the verses that will contribute to the work of calling to Islam and gives weight to the interpretation of these verses.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qur'an, Surah, Verse, Hasan al-banna

Kaynakça

• Abdulaziz, Cuma Emîn. Silsiletün min turâsi’l-imâmi’l-Bennâ. 2 Cilt. Mısır: Dâru’d-Da’va, 1. Basım, 2005.
• Ahmed b. Hanbel. Müsned. 36 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1998.
• Akdemir, Hikmet. Mesnevi’de Kur’an Yorumları. İstanbul: İnsan yayınları, 1. Basım, 2010.
• Bennâ, Hasan. “Cerîdetü’l-İhvâni’l-Müslimîn”. Kahire 8 (1935).
• Bennâ, Hasan. “Cerîdetü’l-İhvâni’l-Müslimîn”. Kahire 11 (1935).
• Bennâ, Hasan. “Cerîdetü’l-İhvâni’l-Müslimîn”. Kahire 19 (1935).
• Bennâ, Hasan. “Cerîdetü’l-İhvâni’l-Müslimîn”. Kahire 26 (1936).
• Bennâ, Hasan. “Cerîdetü’l-menâr”. Dâr’u’t-Tıbâ’e ve-n-neşri’l-İslâmî 35/7 (1940).
• Bennâ, Hasan. “Cerîdetü’ş-şihâb”. Kahire 11/1 (1947).
• Bennâ, Hasan. “Mecelletü’n-nezîr”. Kahire 20 (1938).
• Bennâ, Hasan. “Mecelletü’ş-şihâb”. Kahire 3 (1948).
• Bennâ, Hasan. Risâleler. çev. Mehmet Akbaş - Mehmet Eren. İstanbul: Nida Yayıncılık, 4. Basım, 2016.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin b. Ali. Şu‘abü’l-îmân. 14 Cilt. Hindistan: Mektebetü’r-Rüşd, 1. Basım, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmâîl. el-Cami‘u’s-sahîh. 1 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’r-Risâle, 3. Basım, 2015.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: Fecr Yayınları, 2. Basım, 2009.
• Dânî, Osman Sa‘id. et-Teysîr fi’l-kıraâti’s-seb’â. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-’Arabî, 1. Basım, 1984.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Usulü ve Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı (İFAV), 1998.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş‘as b. İshâk el-Ezdî es-Sicistânî. es-Sünen. Cidde: Darü’l-Kıble li’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye, 3. Basım, 1998.
• Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed et-Temîmî. Sahîhu İbn Hibbân. 18 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1984.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn. Reddü’l-muḥtâr ʿale’d-Dürri’l-muḫtâr. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 2. Basım, 1992.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-Muhallâ bi’l-âsâr. 10 Cilt. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1. Basım, ts.
• İbn Kudâme, Şemsüddîn Abdurrahmân. el-Muğnî. 18 Cilt. Beyrut: Dâru ’âlemu’l-kutub, 2. Basım, 1997.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd er-Rebeî el-Kazvînî. Sünen’u İbn Mâce. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâle el-’Âlemiyye, 1. Basım, ts. Erişim 23 Nisan 2020
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddîn Ahmed b. Abdülhalîm. Mukaddime fî usûli’t-tefsîr. 1 Cilt. Kahire: el-Mektebetü’s-Selefiyye, 1. Basım, 1370.
• İbnü’l-Cezerî, Muhammed. en-Neşru fi’l-Kıraâti’l-’Aşr. 3 Cilt. Beyrut: el-Matba’atü’t-ticâriyyeti’l-kübrâ, 2009.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn. Fethu’l-kadîr. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 2. Basım, 2003.
• Karaçam, İsmail. Kıraat ilminin Kur’ân Tefsirindeki Yeri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı (İFAV), 2. Basım, 1996.
• Karadâvî, Yusuf. Kur’ân’ı Anlamada Yöntem. çev. Mehmet Nurullah Aktaş. İstanbul: Nida Yayıncılık, 2. Basım, 2015.
• Kayapınar, Durmuş Ali. Tefsir Usül ve Tarihi. Konya: Olgunçelik Matbaa Tesisleri, 2. Basım, 2001.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. Mu‘cemü’l-müellifîn. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’u’t-Turâsi’l-arabî, 2. Basım, 2010.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câm‘i li-ahkâmi’l-Kur’ân. 20 Cilt. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1964.
• Küçükağa, Ömer. Uluslararası Hasan el-Bennâ ve Müslüman Kardeşler Sempozyumu. 3 Cilt. İstanbul: Artus Basım, 1. Basım, 2012.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahîh-i Müslim. Kahire : Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1955.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b Ali b Şuayb. Sünen’ün-Nesâi. 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1988.
• Semerkandî, Muhammed b. İbrahim. Tuhfetü’l-fukahâ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1. Basım, 1994.
• Şelbî, Raûf. Hasan el-Bennâ ve medresetuhu “el-İhvânu’l-müslimûn”. Kahire: Dâru’l-Ensâr, 1. Basım, 1978.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-Dünyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemü’l-kebîr. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 2. Basım, 1984.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmiẕî. Kahire: Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1. Basım, 1978.
• Tuleyme, ‘İsâm. Nazarâtün fî kitâbillâh. Kahire: Dâru’t-Tevzî’ ve’n-Neşri’l-İslâmî, 1. Basım, 2002.
• Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsîr ve’l-müfessirûn. 3 Cilt. Tahran: Avend Dâneş li’t-tıbâ’a ve’n-neşr, 1. Basım, 2005.
• Zerkeşî, Bedreddin b. Muhammed b. Abdullah. el-Burhan fî ‘ulûmi’l- Kur’ân. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 2. Basım, ts.
• ʿUs̱eymîn, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sâlih. Usûlü’n fi’t-tefsîr. Demmâm: Dâru ibnu’l-Cevzî, 2001.