Muhammed Emara'nın Terminoloji Çalışmalarındaki Metodolojisi

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 24, 780 - 805, 15.07.2023

Adel Eldesoky Abdelhannan Shatlh

Öz

Terimler, bir grup insanın birbirleriyle iletişim kurmak amacıyla eksenini belirlediği ifadeler bütündür. Terimlerin anlamlarını, zaman, mekan, medeniyet, dil, din, örf, tarih ve çeşitli ilmi faktörler şekillendirir. Beşeri bilginin idrak seviyeleri, akıl, nakil, deneyim ve vicdana göre tanzim edildiğinden, kelimelerin içeriği ve çağrışımları bir milletten diğerine, bir zamandan başka bir zamana ve hatta bir bilim alanından diğerine farklılık gösterebilir. Bu nedenle, her bilimin kendine ait terminolojisi, o bilim için büyük önem arz etmektedir. Ayrıca ifadelerin sınırlarını tanımlayan terimlerin bilinmesi ve kullanılması da çok mühimdir. Aksi takdirde, gerçekleştirilen diyalog anlamsız hale gelir. İşte bu makalede, Muhammad İmara'nın terminoloji çalışmalarındaki metodolojisi incelenmiştir. Nitekim İmara, modern çağ terminolojisinin düzenlenmesinin önemini fark etmiş ve bu alanda yoğun bir şekilde çalışmıştır. Buna ilaveten entelektüel arenadaki yaygın terminolojiler hakkında bir dizi kitap kaleme almış ve bazı başka terimleri de tanımlamıştır. Eserlerini kaleme almasındaki neden, onun bu terimlerin kadim ve modern çeşitli düşünce okulları tarafından yerinde kullanılmadığı düşüncesiydi. İlmi tartışma ve kültürel çatışmaların artmasıyla, Batı ve İslami kutupları arasında oryantalist ve entelektüel istilaların konularını oluşturan ve hem Arap hem de Batı toplumları için karmaşık sorulara yol açan terminolojileri netleştirmeye ihtiyaç vardı. İşte Muhammad İmara, karşılaştırmalı kültür metodolojisini sunarak, bakış açılarını tek bir eksende toplamayı ve terimler hakkındaki yanılgıları düzeltmeyi amaçlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Muhammed İmara, Terminoloji, Metod, Bibliyografya, Sözlük, Suçlama.

منهج محمد عمارة في دراسة المصطلحات

Öz

المصطلحات هي ما اصطلح عليه جماعة من الناس للتعامل فيما بينهم، وألفاظها قوالب المعاني لنقل التصورات التي تنقدح في الذهن البشري، ويتداخل العديد من العوامل في تحديد مدلولاتها، ومنها الزمان والمكان والحضارة واللغة والدين والعرف والتاريخ والعلوم المختلفة، فمدارك المعرفة البشرية تنتظم وفق مسالك أربعة تتمثَّل في العقل والنقل والتجربة والوجدان، ولذا تختلف مضامين الألفاظ ودلالاتها من أمة إلى أخرى ومن زمان إلى آخر، بل حتى من حقل علمي إلى غيره. وتعد المصطلحات مفتاح أي علم من العلوم؛ إذ بها يظهر مراد المتكلم حينما يستخدم مصطلحًا متعارفًا عليه ومحدد البدايات والنهايات، وإلا صار الحوار حوار طرشان لا معنى له ولا جدوى منه. اهتم العلماء على مر العصور بتحرير المصطلحات وأصدروا عدة مؤلفات. وينشأ الخلاف نتيجة ضبابية معاني الألفاظ المستخدمة في الحوار، خصوصًا المصطلحات المبهمة التي قد تحمل أكثر من معنى وربما يكون بعضها متعارضا، فالألفاظ وسائل المعاني ومتى استقرت المعاني واتُّفِقَ بشأنها فلا مشاحة في الاصطلاح؛ فالعبرة بالمقاصد والمعاني لا بالألفاظ والمباني. ولما رأى محمد عمارة في العصر الحديث أهمية تحرير المصطلحات اجتهد وأخرج للمكتبة الإسلامية عددا من المؤلفات المنفصلة في المصطلحات الشائعة وضمَّن عددا آخر من مؤلفاته تعريفات ببعض المصطلحات الأخرى. ودافعه لذلك هو ما رآه من أن تلك المصطلحات قد ظُلمت في الاستخدام بين المذاهب الفكرية المتعددة قديمًا وحديثًا. إذ أنه مع تنامي ظاهرة الجدل والصدام الثقافي وقضايا الاستشراق والغزو الفكري بين المعسكرين الغربي والإسلامي، تأتي أهمية تحرير المصطلحات التي تمثل في جوهرها قضايا شائكة وأسئلة محيرة للمجتمعين العربي والغربي على السواء، وقد تعدَّدت تلك الإشكاليات من قضايا سياسية إلى اجتماعية وعقدية، فسلك محمد عمارة في عرضه منهجًا ثقافيًّا مقارنًا لتقريب وجهات النظر وتصحيح المفاهيم الخاطئة حول المصطلحات.

Anahtar Kelimeler

محمد عمارة، مصطلحات، طريقة، ببليوغرافيا، قاموس، اتهام.

Muhammad İmara's Methodology in the Study of Terminology

Öz

Terminology is a crucial aspect of communication within any field, and the meanings of terminologies are shaped by various factors such as time, place, civilization, language, religion, custom, history, and various sciences. Muhammad Emara recognized the importance of editing terminologies in the modern era and produced several books on common terminologies in the intellectual arena. He aimed to clarify terminologies that represent thorny issues and confusing questions for both Arab and Western societies. This study examines Emara's approach to studying terminology and his written works related to this field. The paper consists of an introduction, two chapters, and a conclusion. The first chapter provides an overview of Emara's background and intellectual project aimed at renewing the Islamic nation. The second chapter focuses on his approach to studying terminology, including the importance of editing terminology for effective communication and understanding, his methodology in conducting studies, and his response to accusations made against him regarding terminology. Emara examines words in Islamic history, the Noble Qur'an, and the Noble Sunnah, and highlights any changes that occurred due to internal or external reasons. Overall, Emara's work emphasizes the need for well-defined terminologies to prevent disputes and promote effective communication.

Anahtar Kelimeler

Muhammad Emarah, Terminology, Method, Bibliography, Dictionary, Accusation.

Kaynakça

• İNAN, Ahmet. Çağdaş egemenlik teorisi ile kur’an’ın hakimiyet kavramının karşılaştırılması -yeni bir islam siyaset teorisine giriş, 1999.
• Abū Hindī, Muḥammad Ali. Maşrūl-Nahdah beyne al-Islām wa-al-almāniyyah, dirasah fi fikr Muhammad İmarah we-Muhammad Abid al-Jabiri. Kahire, Mısır :Dar al-Salam lil-Tibaah we-al-Naşr we-al-Tawzi we-al-Tarjamah, 1431.
• Jad, Yahya Rida. al-maşrū al-fikri lil-Doktor Muhammad İmārah. Kahire, Mısı :Mufakkirun al-Dewliyyeh lil-Naşr we-al-Tawzi, 2018.
• Al-Kharaşi, Süleyman ibn Sālih. Muhammad İmārah fi mizen ahl al-Sunnah we-al-jamāah, dirasah İslāmīyah Salafīyah li-kutub we-makalat al-Doktor Muhammad İmārah. Dār al-jawāb, 1413.
• Al-Khatib, Mutazz. "Muhammad İmārah fi Hadis maa al-Jazeera An hayatihi". 24 .09. 2022.
• Al-Rifai, Abd Al-Jabbar. Al-ijtihad Al-kalami Manahij we-ruá mutanawwiah fi Al-kalām Al-jadid. Bayrūt, Lubnān :Dār Al-Hadi lil-Tibāah we-al-Naşr we-al-Tawzi, 2002.
• Sih Nikawi, Fatih Muhammad Süleyman. Mujam mustalahat Al-Fikr Al-İslami al-muasir :dalalatuha we-tarawwuruha. Bayrūt, Lubnān :Dār al-Kutub al-İlmiyah, 2012.
• Şahin, İmad al-Dīn. "Maālim Al-manhaj Al-İslāmi lil-muallif Muhammad İmarah". Al-Fikr Al-İslami Al-muasir (Islamiyyatu L-Marifah sabikan) 1/1 (1995), 173 – 171.
• Abd al-Wahid, Abd al-hamīd Umar Abd al-Hamid. "Al-Hakimiyyah fi Zilal al-Kurʼan". Jamiat al-Najāh Al-Wataniyyah-Kullīyat Al-Dirasat al-Ulyah-Filastin, 2004.
• İmāra, Muhammad. İzalet al-şubuhet ān maāni al-mustalahat: Dar al-Salam lil-Tibaah we-al-Naşr we-al-Tawzi we-al-Tarjamah, 2009.
• İmāra, Muhammad. Al-İslām we-al-amn al-ijtimāi. Dār al-şurūk, 1998.
• İmāra, Muhammad. Al-İslām we-al-urūbah. Kahire, Mısır :Dār al-şurūk, 1988.
• İmāra, Muhammad. Al-usuliyyah beyne Al-Gharb we-Al-İslām. Kahire, Mısır :Dār al-şurūk,D. t.
• İmāra, Muhammad. Al-Sahwah Al-İslamiyyeh we-Al-tahaddi Al-hadari. Kahire, Mısır :Dār al-Şurūk, 1997.
• İmāra, Muhammad. Al-Kuds beyne Al-Yahudiyyah we-Al-İslām. Kahire, Mısır :Dār Nahdat Mısr lil-Tibaah we-al-Naşr we-al-Tawzi, 1999.
• İmāra, Muhammad. Al-Waay bi-al-tarikh we-sinaat al-tarikh. Kahire, Mısır : Dār al-Raşād, 1997.
• İmāra, Muhammad. Hakaik we-Şubuhat hewla al-Kurʼān al-Karīm. Kahire, Mısır :Dār al-Salām lil-Tibāah we-al-Naşr we-al-Tawzi we-al-Tarjamah, 2012.
• İmāra, Muhammad. Hakaik we-Şubuhat hewla maná al-naskh fī al-Kurʼān al-Karīm. Kahire, Mısır :Dār al-Salām lil-Tibāah we-al-Naşr we-al-Tawzi we-al-Tarjamah, 2010.
• İmāra, Muhammad. Kāmūs al-mustalahāt al-iktisādiyyah fī al-Hadārah al-İslāmīyyah. Kahire, Mısır :Dār al-Şurūk, 1993.
• İmāra, Muhammad. masīrat Kalam. Kahire, Mısır :Dār al-makāsid lil-Tibāah we-al-Naşr we-al-Tawzi, 2016.
• İmāra, Muhammad. Maālim Al-manhaj Al-İslāmī. Kahire, Mısır :Dār al-Şurūk, 2009.
• İmāra, Muhammad. Maarakat al-mustalahāt beyne Al-Ğarb we-Al-İslām. Kahire, Mısır :Nahdat Misr lil-Tibāah we-al-Naşr, 2004.
• İmāra, Muhammad. Mafhūm Al-hurrīyyah fī mazāhib Al-İslāmīyyin. Kahire, Mısır :Maktabat al-Şurūk al-Dawlīyyah, 2009.
• İmāra, Muhammad. Makām al-akl fī Al-İslām. Kahire, Mısır: Dār Nahdat Mısr lil-Tibāah we-al-Naşr we-al-Tawzi, 2008.
• İmāra, Muhammad. Nhdtinā Al-hadīseh beyne Al-Almānīyyah we-Al-İslām. Al-Jīzah-Mısr, 1997.
• İsá, Abd Al-Rāzik. Muhammad İmāra dāiyatul-İhyā we-Al-tajdid. Dimaşk: Dār al-Kalam, 2011.
• Muḥammad, Salāh Abd Al-Fattāh. bibliyūgrāfiyā al-Doktor Muhammad İmāra al-Muallafāt. Kaşşāf al-Fahāris. al-mawduat. Kahire, Mısır: Mufakkirūn al-Dawlīyah lil-Naşr we-al-Tawzi, 2020.
• Nammūs, Muhammad ibn Mahmūd Mustafá. Muhammad İmāra wel-ruwwād. Dār Firas lil-Naşr we-al-Tawzi, D. t.