Hadislerle Oluşan Değerlerimiz Açısından Ömer Seyfettin Hikayelerine Eleştirel Bir Bakış; Pireler Hikayesi Örneği

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 626 - 658, 15.07.2024

Recep Ertuğay

https://doi.org/10.53683/gifad.1441048

Öz

Ömer Seyfettin, edebiyatımızın etkin hikâye yazarlarından biridir. 160 civarında hikâye kaleme almıştır. Şiirleri ve romanları da olan yazar, hikâyecilik yönüyle ön plana çıkmıştır. Yazarın hikâyeleri Millî Eğitim Bakanlığının okunmasını tavsiye ettiği eserler arasında yer almaktadır ve ilkokuldan itibaren eğitim kademelerinde çokça okunmaktadır. Çokça okunuyor olmasında Ömer Seyfettin’in edebî kişiliğinin yanında millî ve dinî değerlerimize bağlı bir şahsiyet olarak bilinmesi de önemli bir faktör olmalıdır. Fakat Ömer Seyfettin’in “Pireler” adlı hikâyesi, şaşırtıcı bir o kadar da düşündürücüdür. Hasta olan bir köpek üzerine inşa edilmiş bu hikâyede; bir insanın özel hallerini araştırma yasağının ihlâli, ticâret ahlâkına aykırı ifşaatlar, evde köpek beslemeyi meşrulaştırma, nikâhsız birliktelikleri normalleştirme, kendi milletini küçük düşürme, dua etmeyi küçümseme, gibi zararlı olduğunu düşündüğümüz içerikler yer almaktadır. Hikâye Hz. Peygamber Aleyhi’s-Selâm’ın beş şey fıtrattandır hadisine de açıkça aykırı hususlar barındırmaktadır. Bir insanın hayat felsefesini şekillendiren etmenlerden birisi belki de en önemlisi okuduğu kitaplardır. Ülkemizde ilk ve orta dereceli okullardan Ömer Seyfettin hikâyesi okumadan mezun olan bir öğrenci yok gibidir. Bu yönüyle Ömer Seyfettin daha da dikkat çekmektedir. Pireler adlı hikâye; değerlerimizi örseleyen içerikler barındırması sebebiyle yetkililerin, öğretmenlerin, ebeveynlerin ve okuyucuların dikkatine sunulmak üzere Hz. Peygamber’in hadisleri ışığında incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sünnet, Değerler, Eğitim, Ömer Seyfettin

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Ömer Seyfettin's Stories in Terms of Our Values Formed through Hadiths a Critical Look; Example of the Fleas Story

Öz

Ömer Seyfettin is one of the effective story writers of our literature. He wrote around 160 stories. The author, who also has poems and novels, has come to the fore with his storytelling aspect. The author's books are among the works recommended by the Ministry of National Education and he is one of the authors whose stories are widely read in education levels, starting from primary school. In addition to his literary personality, the fact that he is known as a person committed to our national and religious values should also be an important factor in why he is widely read. However, Ömer Seyfettin's story "Pire" is as surprising as it is thought-provoking. In this story based on a sick dog; There are contents that we think are harmful, such as violation of the ban on investigating a person's private situations, disclosures against business ethics, legitimizing keeping dogs at home, normalizing unmarried relationships, humiliating one's own nation, belittling prayer. The story is Hz. It contains issues that contradict the hadith of the Prophet Muhammad (peace be upon him) that "five things are from nature". One of the factors that shape a person's philosophy of life, perhaps the most important, is the books he reads. In our country, there is hardly a student who graduates from primary and secondary schools without reading an Ömer Seyfettin story. In this respect, Ömer Seyfettin attracts even more attention. The story called Fleas; Hz. to be brought to the attention of authorities, teachers, parents and readers because it contains content that harms our values. It will be examined in the light of the hadiths of the Prophet.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Sunnah, Values, Education, Ömer Seyfettin

Kaynakça

• Afşar, Timuçin. Felsefe sözlüğü. İstanbul: Bulut Yayınları, 2019.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. Thk. Şuayb el-Arnaûd ve Ebû Hâcir Muhammed Saîd Besyûnî. y.y.: Müessetü’r-Risâle, 1405/1985.
• Atasoy, Arzu-Temi̇zkan, Mehmet. “Ömer Seyfettin’in ‘Horoz’ ve ‘Dünyanın Nizamı’ hikâyelerini modernizm çerçevesinde okumak”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 0/43 (15 Haziran 2020), 1-18. https://doi.org/10.21497/sefad.755468
• Atmaca, Veli. Hadilerde rukye: “Hz. Peygamber ve sahabenin uygulamaları ışığında şifa hadisleri”. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2010.
• Ay, Abdulhakim. “‘Beş şey fıtrattandır’ hadisinin isnâd ve metin açısından analizi”. Uluslararası Hadis Araştırmaları Dergisi. https://doi.org/10.5281/ZENODO.7496354
• Bardakoğlu, Ali. “Köpek”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/251-252. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Bayraktar, Mehmet. “Tekâmül nazariyesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/337-339. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. es-Sünenü’l-kübrâ. Thk. Muhammet Abdülkadir Ata. Beyrut/Lübnan: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Birinci, Elif. Ömer Seyfettin hikâyelerinde Türk toplumu. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîh-i Buhârî. Thk. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Riyâd: Dâru’s-Selâm, 1419.
• Çelebi, İlyas. “Rukye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/219-222. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Çelebi, İlyas. “Sıfat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/100-106. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. Fadl. Sünen-i Dârimî. Thk. thk. Hüseyin Esed ed-Dârânî. Suud: Dâru’l-Muğnî, 2000.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdî es-Sicistânî. Sünen-i Ebû Dâvûd. Thk. Şuayb el-Arnaûd. y.y.: Dâru’r-Risâleti’l-Arabiyye, 2009.
• Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb el-Lahmî Taberânî, Târık b. İvezullah b. Muhammed-Abdulmuhsin b. İbrâhim el-Hüseynî. el-Mu’cemü’l-evsat. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1415.
• Erdem, Hüsameddin. “Deizm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/109-111. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Ertuğay, Recep. “İslâm Peygamberi’nin hadislerinde koruyucu hekimlik tedavi ve karantina”. İslam’da Sağlık ve Koruyucu Hekimlik. 188-201. Ağrı: İbrahim Çeçen Üniversitesi, 2021.
• Işık, İhsan. Resimli ve metin örnekli Türkiye edebiyatçılar ve kültür adamları ansiklopedisi. Ankara: Elvan Yayınları, 2. baskı., 2007.
• İbnHibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed et-Temîmî. Sahîh-i İbn Hibbân. Thk. Şuayb Arnavut. y.y.: Müessesetü’r-Risâle, t.y., t.y.
• İbni Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd, el-Kazvînî. Sünenü İbn Mâce. Thk. Muhammed Fuad Abdülbâkî. Riyâd: Dâru İhyâi Kütübi’l-İlmiyye, t.y.
• Kandemir, Mehmet Yaşar vd. Riyâzü’s-Salihîn. 7. Cilt. İstanbul: Erkam Yayınları, 2000.
• Kanter, Beyhan. “Ömer Seyfettin hikayelerinde kurucu unsurlar tarih ve dil Unsurlar”. Yeni Türk edebiyatı araştırmaları 10 (Aralık 2013), 99-113 .
• Karaman, Hayreddin. Kur’an yolu: Türkçe meâl ve tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2. baskı., 2007.
• Kılıçoğlu, Safa vd. “Ömer Seyfettin”. Meydan Larouse. İstanbul: Meydan yayınevi, 1988.
• Koç, Murat. “Ömer Seyfettin’in Eserlerinde II. Meşrutiyet ve İttihat ve Terakki”. bilig 47 (2008), 121-146.
• Kutluer, İlhan. “Lâedriyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/41-42. İstanbul, 2003.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdullah el-Asbahî el-Himyerî. Muvatta. Thk. Muhammed Mustafa el-el-Azamî. y.y.: Müeesesetü Ziyâd b. Sultân, 2004.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisâbûrî. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Beyrut/Lübnan: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t.y.
• Ogur, Erol. “Ömer Seyfettin’in Tarih Konulu Hikâyelerinde Değerler”. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi 20 (2011), 91-109.
• Özsaray, Yunus Emre. “Yeni hayat’a Ömer Seyfettin hikâyelerinden bakmak”. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 22 (21 Mart 2021), 466-477. https://doi.org/10.29000/rumelide.895953
• Sallabaş, Muhammet. “Ömer Seyfettin hikâyelerini Türkçe öğretiminde değer aktarımı bakımından incelenmesi”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/18 (Aralık 2013), 59-68.
• Seyfettin, Ömer. Bütün Hikâyeleri- 5. İstanbul: Üç Harf ABC Yayınları, 2009.
• Sinanoğlu, Mustafa. “İlhâd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/90-92. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Şentürk, Lütfi - Yazıcı, Seyfettin. İslam ilmihali. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 29. baskı., 2017.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Dâvûd b. el-Cârûd. Müsned. Çev. Doktor Muhammed b. Abdü’l-Muhsin et-Türkî. Mısır: Dâru Hicr, 1999.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî. Sünen-i Tirmizî. Thk. Ahmed Muhammed Şakir, Muhammed Fuad Abdülbâkî. Mısır: Şirketü Matbati’l-Mustafa, 1975.
• Yerinde, Adem vd. (ed.). IV. Uluslar Arası Ahmedi Hani Sempozyumu “İslam’da Sağlık ve Koruyucu Hekimlik”. Ağrı: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Rektörlük, 2020.
• Yıldız, Kader. “Barf besleme: köpek ve kedilerde parazit hastalıkları bakımından taşıdığı riskler”. Veteriner Farmakoloji ve Toksikoloji Derneği Bülteni 12/3 (29 Aralık 2021), 141-150. https://doi.org/10.38137/vftd.975514
• Yusuf b. Abdülhâdi. el-İğtirâb fî-ahkâmi’l-kilâb. Thk. Abdullah b. Muhammed Ahmed et-Tayyar. y.y.: Dârü’l-Vatan, 1417.