Semantic analysis of the words "Tawba" and "Dhikr" as a Qur'anic expression

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 608 - 625

Muhammet Berat Can

https://doi.org/10.53683/gifad.1442656

Öz

The word repentance, which is a Qur'anic concept, means that the individual abandons the sin and mistake he has committed, and is determined not to return again with regret. Repentance is a matter of both the world and the hereafter. While the rewards for other acts of worship will be given in the hereafter, the reward for repentance is given to the servant in this world. This reward appears as the removal of inner distress or psychological weight from the servant. The reason why the word repentance is repeated many times in the Qur'an is that Allah reminds the servant to give up his sins and to return to his covenant with repentance. In the study, the usage and semantic analysis of the words derived from the verb root (تاب) in the Qur'an are discussed. The meanings used for this word in Islamic literature are emphasized. Where the concept of repentance, which is also present in other belief systems, corresponds to the Islamic belief is explained with the verses of the Qur'an. The importance of one's repentance before the time comes, has been mentioned. For whom repentance is required, when and where repentance can be made are discussed.

Anahtar Kelimeler

The Holy Quran, Arabic Language and Rhetoric, Repentance, Semantics

Kur'ânî bir ifade olarak "Tevbe" ve "Zikir" kelimelerinin semantik analizi

Öz

Kur’an’î bir kavram olan tövbe kelimesi, bireyin irtikap ettiği günah ve hatayı terk etmesi, pişman olarak bir daha dönmemeye azmetmesi anlamlarına gelmektedir. Tövbe hem dünya hem de ahiretle ilgili bir meseledir. Diğer ibadetlerin mükafatları ahirette verilecekken tövbenin karşılığı olan mükafat dünyadayken kula verilmektedir. Bu mükafat kulun üzerinden iç sıkıntısının veya psikolojik ağırlığın kaldırılması olarak ortaya çıkmaktadır. Tövbe kelimesinin Kur’an- Kerimde çok defa tekrarlanmasının hikmeti Allah Teâlâ’nın, kulun işlediği günahlardan vazgeçmesi ve tövbeyle ahdine dönmesini hatırlatmasıdır. Çalışmada Kur’an’da geçen (تاب) fiil kökünden türetilmiş kelimelerin kullanımları ve semantik incelemesi ele alınmıştır. İslam literatürde bu kelime için kullanılan manalar üzerinde durulmuştur. Diğer inanç sistemlerinde de var olan tövbe kavramının İslam inancında nereye tekabül ettiği Kur’an ayetleriyle izah edilmiştir. Kişinin eceli gelmeden önce tövbe etmesinin önemine değinilmiştir. Kimler için tövbenin gerektiği ve ne zaman ve nerede tövbenin yapılabileceği konuları irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an-ı Kerim, Arap Dili ve Belağatı, Tövbe, Semantik

Kaynakça

• Abdu’l-Bâkî, Muhammed Fuad “Karîn”, el-Mu’cemü’l-müfehres li-elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, İstanbul: Çağrı Yay. 1984.
• Ateş, Süleyman. Kur’an-ı Kerim Tefsiri. İstanbul: Milliyet Yayınları, 1995.
• Aydın, Ali Rıza. "İnanma İhtiyacı ve Dinî Ritüellerin Psikolojik Değeri". Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 9 / 2 (Nisan 2009): 87-100
• Buhari, Ebu Abdurrahman Muhammed b.İsmail. el-Camiu's-Sahih. İstanbul: Çağrı Yay. 1981
• Bursevi, İsmail Hakkı. Rûhu’l-Beyân. İstanbul: Erkam Yay. 2005.
• Can, Şefik. Dîvân-ı-Kebîr’den Seçmeler. Ötüken 2006.
• Cemâleddin Ebu’l-Ferec İbnü’l-Cevzî, Zâdü’l-mesir fi İlmi’t-Tefsîr, Dâru’l-Kitâbü’l-Arâbî, Beyrut 2001.
• Cemâluddîn Muhammed b. Mükrim b. Mânzûr, “Zikr”, Lisânü’l-Arab Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1414/ 1994.
• Çanga, Mahmut. Kur’an-ı Kerim Lügati. İstanbul 2016.
• Çelik, İbrahim. “İmam Gazalinin İhya-u Ulûmî’d-Din Adlı Eserinde Tövbe Kavramına Yaklaşımı”, JASSS, 25/1, 2014, s. 445-459.
• Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed Kurtubî, el-Câmi’li-ahkâmi’l-Kur’an, Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1427/2007.
• Ebu Dâvut es-Sicistânî, es-Sünen, Mektebetü’l Meârif, Riyad 1997.
• Ebu İsa Muhammed b.İsa b.Sevre Tirmizi,, Sünenü 't-Tirmizi, “Kıyâmet”, 49/2499, Çağrı Yay., İstanbul 1981.
• el-Askalânî, İbn Hacer Şihâbuddin Ahmed b Ali. Fethu'l-Bârî bi Şerhi'l Buhârî. Kahire 1987.
• el-İsfahânî Râgıb, el- Müfredât fî garîbi’l Kur’an, trc. Abdulbâki Güneş- Mehmet Yolcu İstanbul: Çıra Yayınları, 2012, 398
• Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dîni Kur’ân Dili İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
• en-Nîsâbûrî, Hakim, el-Müstedrek ʿale’ṣ-Ṣaḥîḥayn, Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2002
• es-Sicistânî, Ebû Dâvûd. es-Sünen. (nşr. M. Muhyiddin Abdülhamîd), Beyrut, Dârü’l-fikr. ts.
• Ez-Zebîdî, Muhammed Murtazâ, Tâcü’l-Arûs, Matbaatü Hukûmetü’l-Kuveyt 1986.
• ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım. el-Keşşâf, Riyad: Mektebetü Abikân, 1998.
• ez-Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım. Esâsü’l-Belâġa, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998, c.1, 98
• Gazzâli, Ebu Hamid Muhammed. İhyâu Ulumi'd-Din. trc: A. Serdaroğlu, İstanbul 1974.
• Gençtan, Engin. Psikanaliz ve Sonrası., Remzi Kitabevi, 1998.
• Gümüşhanevî, Ahmed Ziyaeddin. Ramûzu’l-Ehâdîs, İstanbul: Pamuk Yay. 1980.
• Hâkim en-Nîşâbûrî, el-Müstedrek, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut 2002.
• Izutsu, Toshihiko, Kur’an’da Allāh ve İnsan, çev. Süleyman Ateş, Ankara İlahiyat Fakültesi Yayınları., Ankara 1975.
• İbn Arabi, Muhyiddin. el-Futühâtü Mekkiyye. Thk: Osman Yahya, Kahire 1988.
• İbn Aşur, Muhammed Tahir. Tefsîrü’t-Tahr’îr ve’t-Tenvîr, Tunus 2008.
• İbn Atıyye, el-Vecîz fi Tefsîri el-Kitâbi’l-Azîz, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye.
• İbn Mace, Muhammed b.Yezid, es-Sünen, Nşr: M.Fuad Abdübaki, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• İbn Teymiye, Ahmed b. Abd el-Halim, Mecmûu’l- Fetâvâ. Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye 2015.
• Kaplan, Zeynep, “Zuhruf Sûresi 36. Âyet Bağlamında, Rahmân’ı Zikretmenin Şeytanın Tasallutuna Karşı Koyucu Özelliği [Protection from Evils Attack by Remembering Rahman: In Case of Surah Zuhruf Verse 36]”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi- Journal of the Faculty of Theology 6/11 (Aralık/December 2019): 1043-1064.
• Karaman, Hayrettin. vd. Kur’an Yolu Tefsiri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 4. Baskı, 2012.
• Karslı İbrahim Hilmi, Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Şeytan ve İnsanla Olan İlişkisi, (Ankara: Ankara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 1993), 97.
• Kazıcı, Ziya. “İslam, Günah ve Tövbe”, İslam medeniyeti, 3/33 (Temmuz 1973).
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. El-Haccâc. el-Câmiu’s-Sahih. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâki Kahire ts.
• Öngören, Reşat. “Zikir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV yayınları, 2013.
• Rasim Efendi, Seyyid Mustafa. Istılahat-ı İnsan-ı Kâmil, Haz. İhsan Kara, Tasavvuf Sözlüğü, İstanbul: İnsan Yayınları 2008.
• Şevkân, Muhammed b. Ali. Fethu’l-Kadîr. Kahire 1994.
• Tirmizi, Ebu İsa Muhammed b.İsa b.Sevre. Sünenü 't-Tirmizi. İstanbul: Çağrı Yayınları 1981.
• Tunç, Cihad. “İslâm Dininde Zikir ve Duâ”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6/5 (Ocak 1988), 37.