GİRİŞİMCİ SIFATIYLA DEVLET: 1980 SONRASI TÜRKİYE ANALİZİ

Yıl 2008, Cilt: 3 Sayı: 1, 33 - 56, 16.06.2008

Esra Siverekli

Öz

Kamu ekonomisi karar birimi olan devletin, toplumsal ihtiyaçların karşılanması amacıyla oluşturduğu ekonomik girişimlerden birisi kamu girişimciliğidir. Temel amacı sosyal fayda anlayışı çerçevesinde mal ve hizmet üretiminin sağlanması ve ekonomik büyüme ve kalkınmanın sağlanması olan kamu girişimleri; ülkelerin içindeki bulundukları gelişmişlik seviyesine ve iktisadi konjonktüre göre değişim göstermiştir. Dünya’da ve Türkiye’de 1929 Dünya Ekonomik Krizinden sonra benimsenen Keynezyen İktisadi politikaların etkisiyle kamu girişimleri nicelik ve nitelik itibariyle artmıştır. 1980 sonrası dönemde değişen iktisadi anlayışa paralel olarak; küreselleşme sürecinde; serbest piyasa ekonomisi, özelleştirme ve dışa açık sanayileşme stratejileri ile birlikte kamu girişimlerinin de önemi azalmaya başlamıştır. Türkiye’de 1980-2000 döneminde devletin girişimci rolünün uygulama şekli olan Kamu İktisadi Teşebbüslerinin gerçekleştirmiş olduğu yatırımların kamu yatırımları içindeki payı yaklaşık % 40 iken, bu oranın 2000-2008 döneminde yaklaşık % 13’e gerilemesi bu durumun bir göstergesidir. Bununla birlikte, kamu iktisadi teşebbüsleri ekonomide gerekli şartlar altında önemini her zaman koruyan kamu girişimleri olmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

kamu girişimciliği, kamu yatırımları, kamu iktisadi teşekkülleri

Kaynakça

• AFŞAR, Muammer; (1999), Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri’nde Özelleştirme ve Verimlilik İlişkisi (Çimento Sektörüne İlişkin Bir Uygulama), Eskişehir, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları: No:.1161, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları:No:159.
• AKTAN, Coşkun, Can; (1994), Çağdaş Liberal Düşüncede Politik İktisat, Ankara, Doğuş Matbaası.
• AKTAN, Coşkun, Can; (2001), Kamu Ekonomisi ve Kamu Maliyesi, İzmir, Anadolu Matbaacılık.
• ALTINTAŞ, Berra; (1988), Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi ve Özelleştirmenin Sermaye Piyasasına Etkileri, Ankara, Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları, Yayın No:8.
• BAİLEY, W. Robert; (1987), “Uses and Misuses of Privatization” in: Steve H. Hanke, (Ed.), Prospects for Privatization, New york: The Academy of Political Sciences (Çev: Aytaç EKER), pp:138-152, Kamu Ekonomisinin Genişlemesi ve Özelleştirme; (1993), (Edit: Aytaç EKER ve Coşkun Can AKTAN), İzmir, Takav Matbaası, ss:240-264.
• BAKLACIOĞLU, Sadık; (1976), Kamu İktisadi Teşebbüsleri-Genel Esaslar, Çeşitli Ülkelerde, Türkiye’de-, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No:397, Ekonomi ve Maliye Enstitüsü Yayınları No:3, Ekonomi ve Maliye El Kitapları:EMEK.1, Sevinç Matbaası.
• BULUTOĞLU, Kenan; (1981), Kamu Ekonomisine Giriş (Üçüncü Basılış), İstanbul, Filiz Kitabevi.
• GALAL, Ahmed; (1990), “Public Enterprise Reform”, The World Bank Working Papers, Policy Research and External Affairs: Public Sectör Management and Private Sector Development, Country Economics Department, WPS 407.
• KAZGAN, Gülten; (1995), Yeni Ekonomik Düzende Türkiye’nin Yeri (2. Basım), İstanbul, Altın Kitaplar Yayınevi.
• KEPENEK, Yakup; (1990), Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT), İstanbul, Gerçek Yayınevi.
• KHAN, M. Adil; (2005), “Reinventing Public Enterprises”, Public Enterprises:Unresolved Challenges and New Opportunities, New york, United Nations, Department of Economic and Social Affairs, ST/ESA/PAD/SER.E/69, 27-28 October, pp:3-7.
• MARANGOZ, Mehmet; (2008), Girişimcilik, Ankara, Pozitif Matbaacılık.
• NADAROĞLU, Halil; (1998), Kamu Maliyesi Teorisi (Gözden Geçirilmiş ve Düzeltilmiş 10. Baskı), İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• ÖNCEL, Türkan; (1980), “Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Varlık Nedeninin Neo-Klasik Yaklaşımla Açıklaması”, İstanbul, Maliye Enstitüsü Konferansları, İstanbul Üniversitesi Yayınları No:2784, İktisat Fakültesi Yayın No:470, Maliye Enstitüsü No:65, 27. Seri, Güryay Matbaası, ss:97-106.
• STIGLITZ, Joseph; (2000), Economics of the Public Sector (Third Edition), London, WW. Norton&Company.
• ŞAHİNKAYA, Serdar; (2000) “Avrupa Topluluğu’nda Ya da Avrupa Birliği Sürecinde ‘Kamu Girişimciliğinin’ Manevra Alanları Üzerine Bir Not”, Mülkiye Dergisi, Cilt:XXIV, Sayı:224, ss:67-78.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı; Ekonomik ve Sosyal Göstergeler (1950-1998).
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı; (1979), IV. Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983), Ankara, Yayın No, DPT:1664.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı; (1984), V. Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989), Ankara, Yayın No, DPT:1974.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı; (1997), VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000), Ankara, 1998 Yılı Programı.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı; VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), Ankara, 2001 Yılı Programı, 2002 Yılı Programı, 2003 Yılı Programı, 2004 Yılı Programı, 2005 Yılı Programı.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı; (2006), 2006 Yılı Programı, Ankara.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı; IX. Beş Yıllık Kalkınma Planı (2007-2013), Ankara, 2007 Yılı Programı, 2008 Yılı Programı, 2009 Yılı Programı.
• T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı; (2008), 2007 Kamu İşletmeleri Raporu, Ankara, Kamu İktisadi Teşebbüsleri Genel Müdürlüğü.
• T.C. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu; (2000), 1997 Kamu İktisadi Teşebbüsleri Genel Raporu, Ankara, ISSN: 1300-6959.
• T.C. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu; (2000), 1998 Kamu İktisadi Teşebbüsleri Genel Raporu, Ankara, ISSN: 1300-6959.
• T.C. Maliye Bakanlığı; (2008), Yıllık Ekonomik Rapor 2008, Ankara, Strateji Geliştirme Başkanlığı.
• TRİVEDİ, Prajapati; (2005), “Designing and Implementing Mechanisms to Enhance Accountability for State-Owned Enterprises”, Public Enterprises:Unresolved Challenges and New Opportunities, New york, United Nations, Department of Economic and Social Affairs, ST/ESA/PAD/SER.E/69, 27-28 October, pp:43-72.
• YEŞİLAY, Rüstem, Barış; (2006), “Girişimcilik Perspektifinden Türkiye’nin Yapısal Analizi”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, ÇOMU İbrahim Bodur Girişimcilik Uygulama ve Araştırma Merkezi, Cilt:1, Sayı:1, ss:105-122.