Measurement of Financial Performance by Using Cost and Profitability Ratios in TOPSIS Method: The Case of a Company in the Iron and Steel Industry

Yıl 2019, , 170 - 181, 24.10.2019

Murat Yıldırım , Ömer Karakaya , İnci Merve Altan

https://doi.org/10.30855/gjeb.2019.5.3.003

Öz

TOPSIS
method which is one of the multi-criteria decision-making methods, is one of
the most widely used methods in measuring the financial performance of
enterprises. In the TOPSIS method, the most cost-effective, the highest-benefit
option is the optimal option. For accurate selection of financial ratios to be
used in the TOPSIS method, the features of the enterprise whose performance is
to be measured should be considered and such a selection process has a positive
effect on the success of the analysis. The use of the cost and profitability
ratios, obtained from financial statements, in the financial performance
analysis carried out with the TOPSIS method in production enterprises is quite
appropriate to the essence of the method. The aim of this study is to test the
success of cost and profitability ratios in the financial performance analysis
which will be carried out with the TOPSIS method in production enterprises.
Accordingly, the success of a company listed in the Istanbul Stock Exchange Basic
Metal Industry Index was calculated by years and the accuracy of the obtained
results and the economic reasons underneath were examined. According to the
cost and profitability ratios between 2008 and 2017, 2008 was the most
successful year and 2015 was the least successful year. Although the findings
of the analysis are confirmed by the results of the fundamental analysis,
national and international developments in the sector support the results of
the analysis. As a result, the use of cost and profitability ratios with the
TOPSIS method in the study revealed accurate results.

Anahtar Kelimeler

Multi-Criteria Decision-Making, TOPSIS, Cost and Profitability Ratios, Financial Performance Valuation, Iron and Steel

TOPSIS Yönteminde Maliyet ve Karlılık Oranlarının Kullanılmasıyla Finansal Performansın Ölçümü: Ana Metal Sanayi Sektöründen Bir Şirket Örneği

Öz

Çok ölçütlü karar verme yöntemlerinden birisi olan
TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) yöntemi
işletmelerin finansal performansının ölçümünde yaygın kullanılan yöntemlerden
birisidir. TOPSIS yönteminin temelinde en düşük maliyetli, en yüksek fayda
sağlayan seçenek optimum seçenektir. TOPSIS yönteminde kullanılacak finansal
oranların, performansı ölçülecek işletmelere göre isabetli seçilmesi yapılacak
analizin başarısını olumlu etkilemektedir. Üretim işletmelerinde, TOPSIS
yöntemi ile yapılan finansal performans analizinde mali tablolardan elde edilen
maliyet ve karlılık oranlarının kullanılması, yöntemin özüne oldukça uygun
düşmektedir. Bu çalışmanın amacı, üretim işletmelerinde TOPSIS yöntemi ile
yapılacak finansal performans analizinde maliyet ve karlılık oranlarının
başarısını test etmektir. Bu doğrultuda, Borsa İstanbul Ana Metal Sanayi
Endeksine kote olan bir şirketin başarısı yıllara göre hesaplanmış ve elde
edilen sonuçların doğruluğu ve altındaki ekonomik nedenler incelenmiştir. 2008
ile 2017 yılları arasındaki maliyet ve karlılık oranlarına göre 2008 yılı en
başarılı yıl iken 2015 yılı en az başarılı yıl olarak tespit edilmiştir. Analiz
sonucunda elde edilen bulgular temel analiz sonuçları ile doğrulanmakla
birlikte sektörde yaşanan ulusal ve uluslararası gelişmeler analizin
sonuçlarını desteklemektedir. Sonuç olarak yapılan çalışmada kullanılan maliyet
ve karlılık oranları TOPSIS yöntemi ile isabetli sonuçlar ortaya koymuştur. 

Anahtar Kelimeler

Çok Ölçekli Karar Verme, TOPSIS, Maliyet ve Karlılık Oranları, Finansal Performans Değerleme, Demir Çelik

Kaynakça

• Akbulut, R, Rençber, Ö. (2015). BİST’te İmalat Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansları Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (65), 117-136. DOI: 10.25095/mufad.396520
• Akyüz, Yılmaz, Tunga Bozdoğan ve Emin Hantekin (2011). TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performansın Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, s. 73-92.
• Aliakbarzadeh, Aliasghar ve Akbar Alem Tabriz (2014). Performance Evaluation and Ranking The Branches of Bank Using FAHP and TOPSIS Case Study: Tose Asr Shomal Interest-Free Loan Fund, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, Cilt 4, Sayı 12, S. 199-217.
• Alp, Selçuk ve Engin Taylan (2011). Trafik Kazalarının Nedenleri ve Sonuçları Arasındaki İlişkinin TOPSİS ve AHP Yöntemleri Kullanılarak Analizi ve Değerlendirilmesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Sayı 19, s. 65-87.
• Bakırcı, F., Shiraz, S.S. ve Sattary, A. (2014). BIST’da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması, Ege Akademik Bakış Dergisi, 14(1), 19.
• Bayramoğlu, Mehmet Fatih ve Çağatay Başarır (2016). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Sigorta Şirketlerinin Karşılaştırmalı Finansal Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 16, Sayı 4, s.135-144.
• Behbamzadeh, Ramin, Mohammad Alaghebandha, ve Amir Azizi (2015). A Mixed-Integer Model with Genetic Algorithm for Multi-Objective Assembly Line Balancing Problem in Fuzzy Manufacturing Environment, International Journal of Engineering Innovation & Research, Cilt 4, Sayı 1, s. 172-178.
• Bülbül, Serpil ve Ali Köse, (2011). Türk Gıda Şirketlerinin Finansal Performansının Çok Amaçlı Karar Verme Yöntemleriyle Değerlendirilmesi, 10. Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı, Atatürk Üniversitesi İİBF Bölümü, Erzurum, 28-30 Mayıs 2009, s. 71-97.
• Büyükmirza, Kamil, (1995). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi, Barış Yayınevi, Ankara.
• Chen, Chen-Tung, (2000). Extensions of the TOPSIS for Group Decision-Making under Fuzzy Environment, Fuzzy Sets and Systems, Cilt. 114, s. 1-9.
• Cheng, Steven., Christine W. Chan, ve Gou H. Huang, (2002). Using Multiple Criteria Decision Analysis for Supporting Decisions of Solid Waste Management, Journal of Environment Science Health, Cilt 37, Sayı 6, s. 975-990.
• Çınar, Yetkin (2004). Çok Nitelikli Karar Verme ve Bankaların Mali Performanslarının Değerlendirilmesi Örneği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Çonkar, M. Kemalettin, Cemal Elitaş ve Gökhan Atar (2011). İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi’ndeki Firmaların Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Ölçümü ve Kurumsal Yönetim Notu İle Analizi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 61, Sayı 1, s. 81-115.
• Demireli, Erhan. (2010). TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Sistemi: Türkiye’deki Kamu Bankaları Üzerine Bir Uygulama, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, Cilt 5, Sayı 1, s. 101-112.
• Dumanoğlu, Sezai. (2010). İMKB’de İşlem Gören Çimento Şirketlerinin Mali Performansının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 29, Sayı 2, s. 323-339.
• Dumanoğlu, Sezai ve Nuray Ergül, (2010). İMKB'de İşlem Gören Teknoloji Şirketlerinin Mali Performans Ölçümü, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı 48, s. 101-111.
• Ergül, Nuray (2014). BİST-Turizm Sektöründeki Şirketlerin Finansal Performans Analizi, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, s.325-340.
• Ersöz, Filiz, Mehmet Kabak ve Yılmaz Zafer (2011). Lisansüstü Öğreniminde Ders Seçimine Yönelik Bir Model Önerisi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakülte Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, s. 227-249.
• Feng, Cheng-Min ve Wang Rong-Tsu (2000). Performance Evaluation for Airlines Including the Consideration of Financial Ratios, Journal of Air Transport Management, Cilt 6, s. 133-142.
• Jadidi Omid, Sai Hong Tang, Fatemeh Firouzi, Yusuff Ria Mardiana, Nadiatulhuda Zulkifli, (2008). TOPSIS and Fuzzy Multi-Objective Model Integration for Supplier Selection Problem, Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering, Cilt 31, Sayı 2, s. 762-769.
• Kahveci, Mehmet ve İrem Turna (2016). BİST’te İşlem Gören Turizm İşletmelerinin TOPSIS Tekniği ile Finansal Performanslarının Analizi ve Değerlendirilmesi, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Sayı 48, s.99-114.
• Kim, Gyutai, Chan S. Park ve K. Paul Yoon (1997). Identifying Investment Opportunities for Advanced Manufacturing Systems with Comparative-Integrated Performance Measurement, International Journal of Production Economics, Sayı 50, s. 23-33.
• Mandic, Ksenija, Boris Delibasic, Snezana Knezevic ve Sladjana Benkovic (2014). Analysis of the Financial Parameters of Serbian Banks Through the Application of the Fuzzy AHP and TOPSIS Methods, Economic Modelling, Cilt 43, s. 30-37.
• Metin, Sevda, Serdar Yaman ve Turhan Korkmaz (2017). Finansal Performansın TOPSIS ve MOORA Yöntemleri İle Belirlenmesi: BIST Enerji Firmaları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Uygulama, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı 2, s.371-394.
• Orçun, Çağatay ve B. Selman Eren (2017). TOPSIS Yöntemiyle Finansal Performansların Değerlendirilmesi: XUTEK Üzerinde Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Temmuz, s.139-154.
• Özçelik, Hakan ve Bahar Kandemir (2015). BIST’te İşlem Gören Turizm İşletmelerinin Topsis Yöntemi ile Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 18, Sayı 33, s.97-114.
• Özdağoğlu, Aşkın. (2012). Üretim Yapan İşletmeler İçin Hidrolik Giyotin Alternatiflerinin TOPSIS Yöntemi ile İncelenmesi, Ege Akademik Bakış, Cilt 12, Sayı 4, s. 549-562.
• Özdemir, Ali İhsan ve Neşe Yalçın Seçme (2009). İki Aşamalı Stratejik Tedarikçi Seçiminin Bulanık TOPSIS Yöntemi İle Analizi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt. 11, Sayı 2, s. 79-112.
• Özdemir, Muhlis (2015). TOPSIS, İşletmeciler, Mühendisler ve Yöneticiler İçin Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Dora Yayınevi, Bursa, s. 133-153.
• Özgüven, Nihan (2011). Kriz Döneminde Küresel Perakendeci Aktörlerin Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi, Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, s. 151-162.
• Peker, Alparslan (1988). Modern Yönetim Muhasebesi, Fatih Yayınevi Matbaası, İstanbul.
• Sakarya, Ş, Akkuş, H. (2015). Finansal Performansın Ölçülmesinde Geleneksel Oranlar ile Nakit Akım Oranlarının Karşılaştırmalı Analizi: BİST Çimento Şirketleri Üzerine TOPSIS Yöntemi ile Bir Uygulama, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 17 (1), 109-123. http://dergipark.gov.tr/akuiibfd/issue/1615/20223
• Saldanlı, Arif ve İbrahim Sırma, (2014). Topsis Yönteminin Finansal Gösterge Olarak Kullanılabilirliği, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Cilt 11, Sayı 41, s.185-202.
• Shanian, Ali ve Oumarou Savadogo (2006). TOPSIS Multiple-Criteria Decision Support Analysis for Material Selection of Metallic Bipolar Plates for Polymer Electrolyte Fuel Cell, Journal of Power Sources, s. 1-10.
• Tong, Lee-Ing, Chung-Ho Wang, Chih-Chien Chen, ve Chun-Tzu Chen, (2004). Dynamic Multiple Responses by Ideal Solution Analysis, Europan Journal of Operational Research, Cilt 156, s. 433-444.
• Türkmen, Sibel Yılmaz ve Gülcan Çağıl (2012). İMKB’ye Kote Bilişim Sektörü Şirketlerinin Finansal Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi, Maliye Finans Yazıları, Cilt 26, Sayı 59, s. 59-78.
• Uslu, Selçuk (1985). Maliyet Muhasebesi, Çözüm Yayıncılık, Ankara.
• Uygurtürk, Hasan ve Turhan Korkmaz (2012). Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı 7, s. 95-115.
• Yeh, Chung-Hsing., (2003). The Selection of Multiattribute Decision Making Methods For Scholarship Student Selection, International Journal of Selection and Assessment, Cilt 11, Sayı 4, s. 289-296.
• Yurdakul, Mustafa ve Yusuf Tansel İç (2003). Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü ve Analizine Yönelik TOPSIS Yöntemini Kullanan Bir Örnek Çalışma,Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 1, s. 1-18.
• Yükçü, Süleyman ve Gülşah Atağan (2010). TOPSIS Yöntemine Göre Performans Değerleme, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı 45, s. 28-35.