Sağlık Hizmetlerinde Bilişim Sistemleri ve E-Sağlık: Ankara İli Örneği

Yıl 2020, , 86 - 100, 12.02.2020

Refika Ülke , E. Asuman Atilla

https://doi.org/10.30855/gjeb.2020.6.1.006

Öz

Günümüzde teknoloji hızlı bir şekilde
gelişmektedir. Sağlık alanı da gelişen teknolojilerden faydalanmakta ve
hizmetlerin bir kısmını sanal ortama taşımaktadır. Bilişimin sağlık alanında
kullanılması ile hizmette verimlilik ve kalite artmaktadır ve ilaç, veri ve
tıbbi hatalar azalmaktadır. Bu çalışma, sağlık alanında yaşanan teknolojik
gelişme ile gündeme gelen sağlık hizmetlerinde bilişim uygulamalarının önemini
ve internet bilgi kaynaklarının hastalar tarafından kullanım düzeyini
belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini Ankara’da faaliyet
gösteren bir devlet bir üniversite ve bir özel hastaneye başvuran poliklinik
hastaları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi üniversite hastanesi için 381
poliklinik hastası, devlet hastanesi için 381 poliklinik hastası ve özel
hastane için 357 poliklinik hastası olmak üzere toplam 1140 poliklinik hastası
olarak hesaplanmıştır. Hastaların internet sağlık bilgi kaynaklarını kullanım
düzeyini ölçmek için kullanılacak olan anket soruları Andreassen vd. (2007)’ne
ait olan makaleden ve Onur Mendi (2012)’ye ait olan yüksek lisans tezinden
yararlanılarak oluşturulmuştur. Katılımcılar tarafından doldurulan anket
verileri SPSS (Statistical Package for Social Sciences) paket programına
girilmiştir. Ölçek ifadelerinin değerlendirilmesine ilişkin frekans analizi,
faktör analizi, güvenilirlik analizi, fark analizi ve ilişki analizi
yapılmıştır. Veriler
normal dağılmadığı için parametrik olmayan iki bağımsız grubun
karşılaştırılmasında Mann Whitney-U Testi, ikiden fazla bağımsız grubun
karşılaştırılmasında ise Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır. Yapılan analiz
sonucunda internet bilgi kaynakları kullanımının katılımcıların demografik
özelliklere ve günlük internet kullanım sıklığına göre farklılık gösterdiği
belirlenmiştir. İnternet bilgi kaynakları kullanımı devlet, özel ve üniversite
hastanesi arasında da farklılık göstermektedir. İnternet bilgi
kaynakları üç
hastane grubu arasında üniversite hastanesi katılımcıları en fazla
devlet hastanesi katılımcıları en az kullanılmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Sağlık bilişimi, sağlık bilişim sistemleri, e-sağlık, hasta

Information Systems in Health Services and E-Health: A Case Of Ankara Province

Öz

Today, technology is
developing rapidly. The health sector also benefits from developing
technologies and carries many of the services to the virtual environment. With
the use of informatics in health field, efficiency and quality in service
increase and medicine, data and medical errors decrease. This study has been
carried out to determine the importance of informatics applications in health
services and the level of usage of internet information sources by patients. The sample of the study consists of polyclinic patients who apply to a
state, a university and a private hospital operating in Ankara. The sample of
the study was calculated as a total of 1140 polyclinic patients, 381 polyclinic
patients for university hospital, 381 polyclinic patients for state hospital
and 357 polyclinic patients for private hospital. The questionnaire questions
which will be used to measure the level of Internet health information
resources of the patients were evaluated by Andreassen and others. (2007) and
the master thesis of Onur Mendi (2012). The
questionnaire data filled by the participants were entered into SPSS
(Statistical Package for Social Sciences). Frequency analysis, factor analysis,
reliability analysis, difference analysis and relationship analysis were
performed to evaluate scale expressions. Since the data did not show normal
distribution, Mann Whitney-U Test was used to compare two nonparametric
independent groups and Kruskal Wallis tests were used to compare more than two
independent groups. As a result of the analysis, it was determined that the use
of internet information sources differed according to the demographic
characteristics and daily internet usage frequency of the participants. The use
of Internet information sources also varies between public, private and
university hospitals. Internet information resources are used the most by university hospital
participants, while state hospital participants use the least among the three
hospital groups.

Anahtar Kelimeler

Health informatics, health informatics systems, e-health, patient

Kaynakça

• Ak, B. (2009). Türkiye’de sağlık bilişimi, bir kişisel değerlendirme ve uluslararası bir başarı öyküsü: Corttex. Akademik Bilişim’09 - XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa, 333-341. Erişim adresi: https://ab.org.tr/ab09/kitap/ak_AB09.pdf.
• Akuzun, H. (2018). Hastane bilişim sisteminin uygulanmasına yönelik bir değerlendirme: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Hastanesi örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, SPSS uygulamalı( 5. Baskı). Sakarya Yayıncılık.
• Andreassen, H. K., Bujnowska-Fedak, M. M., Chronaki, C. E., Dumitru, R.C., Pudule, I., Santana, S., Voss, H. and Wynn, R. (2007). European citizens' use of e-health services: A study of seven countries. BMC Public Health , 7(53), 1-7. doi:10.1186/1471-2458-7-53
• Atilla, A., Mansur, F. Ve Uslu, D. (2015). Teknoloji kullanılabilirliği ve bireysel teknolojik hazıroluşun elektronik belge yönetim sistemi kullanımına etkisi: Üniversite hastanesi çalışanları üzerinde bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2), 375-387. Erişim adresi: https://www.isarder.org/2015/vol.7_issue.2_article016_full_text.pdf
• Bulun, M. (2001). Bilişim teknolojileri yönetimi ve sağlık kuruluşlarında yönetimde bilişim teknolojilerinin kullanımı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çakırlar, A. (2016). Hemşirelerin elektronik sağlık kaydı ve bilişim uygulamaları kapsamındaki bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demir, R. (2017). Medipol üniversitesi öğrencilerinin sağlık bilgi sistemleri ve e-nabız sistemine ilişkin farkındalık ve kullanım düzeylerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dinç, B. (2014). Sağlıkta bilişim sistemleri ve etkin kullanımı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Esatoğlu, A. E. ve Köksal, A. (2010). Sağlık hizmetlerinde bilgi yönetimi (2.Baskı). Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları Yayın No: 73. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/25648/mod_resource/content/0/saglik_hizmetlerinde_bilgiyoenetimi.pdf Eysenbach, G. (2001). What is e-health?. J Med Internet Res, 3(2). e20. doi: 10.2196/jmir.3.2.e20
• Gençer Öztekin, D. (Ed). (2015). Sağlıkta bilgi ve iletişim teknolojileri. Sağlık Bilgi Sistemleri Dergisi, (5). Ankara.
• Işıkdemir Uluç, N. Ç. (2016). A comprative field in four emerging markets; Turkey, Kingdom of Saudi Arabia, United Arab Emirates and Egypt on e-health development challenges and expected utilization capabilities (Yüksek lisans tezi). Erişim adresi: https://acikerisim.isikun.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11729/1125/Nasiye%20%c3%87i%c4%9fdem%20I%c5%9f%c4%b1kdemir%20Ulu%c3%a7.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• İleri, Y. Y. (2018). Sağlık yönetim bilişim sistemleri. Konya: Çizgi Kitabevi
• Kılıç, T. (2017). E-sağlık, iyi uygulama örneği; Hollanda. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(3), 203-217. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/386121
• Korkmaz, S. Ve Hoşman, İ. (2018). Sağlık sektöründe tele-tıp uygulamaları: Tele-tıp uygulama boyutlarını içeren bir araştırma. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 4(3), 251-263. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/615180
• Maeena, S. and Zykovb, S. (2015). Towards social network – ıntegrated e-health: Identify user attitudes. Procedia Computer Science , 55, 1174 – 1182. doi: 10.1016/j.procs.2015.07.091
• Mendi, O. (2012). E-dönüşüm sürecinde sağlık bilişimi uygulamalarının yeri ve hastaların e-sağlık uygulamaları kapsamındaki tutumlarını belirlemeye yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öner, F. (2014). Sağlık bilişimi, Türkiye’de sağlık bilgi enformasyon sistemleri ve dijital hastaneler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özata, M. (2009). Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülen e-sağlık projelerinin sağlık hizmeti sunumuna etkileri. Journal of Azerbaijani Studies, 444-464. Erişim adresi: https://jhss-khazar.org/wp-content/uploads/2010/06/SAGLIK-BAKANLIGI-VE-SOSYAL-GUVENLIK-KURUMU-TARAFINDAN-YURUTULEN-E.pdf
• Özyılmaz, A. F. (2014). Bilişim sistemleri, sağlıkta bilişim sistemleri ve performans (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Merkezi Hekim Randevu Sistemi (2019, 21 Şubat). Erişim adresi: https://www.mhrs.gov.tr/Vatandas/hakkimizda.xhtml
• T.C. Sağlık Bakanlığı e-nabız kişisel sağlık platformu (2019, 22 Şubat). Erişim adresi: https://e-saglik.gov.tr/TR,6212/sagliknet-hakkinda.html
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2018). E-nabız V.2.0 kullanım kılavuzu. Erişim adresi: https://enabiz.gov.tr/document/KILAVUZ_.pdf
• Toygar, Ş. A. (2018). E-sağlık uygulamaları. Yasama Dergisi, 37, 101-123. Erişim adresi: http://www.yasader.org/web/yasama_dergisi/2018/sayi37/sayi37_101-123.pdf
• Vermişli Peker, S., Yavuz Van Giersbergen, M. ve Biçersoy, G. (2018). Sağlık bilişimi ve Türkiye’de hastanelerin dijitalleşmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu, 3(3), 81-121. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/529396
• Yücel, G. (2010). Sağlık Bilişim Sistemleri Etkinliğinin Bulanık Modellemesi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Zlabek, J. A., Wickus, J. W. Ve Mathiason, M. A. (2011). Early cost and safety benefits of an inpatient electronic health record. J Am Med Inform Assoc, 18, 169-172. doi:10.1136/jamia.2010.007229