The Effect of Cultural Structure on Spatial Changes

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 3, 173 - 184, 29.10.2018

Seçil Gül Meydan Yıldız

https://doi.org/10.30855/gjeb.2018.4.3.004

Öz

One of the important
powers for the emergence, growth, development or disappearance of a society is
culture. Therefore, the economic structures, production modes and production
methods of societies gain meaning and differentiate by their cultural
structures. The necessity of cohabitation has created socialization and the
social structures have created the cultural factors. At this stage, the
cultural experiences and background constitute various cultural phases. These
cultural phases are affected by the nature which is the spatial expression of
social life and/or affect the nature. The main purpose of this study is to
examine the relationship between the concept of culture, which is the basic key
of socio-psychological processes, and the evolution of human settlements. By
explaining the concept of culture and its general characteristics; the
agricultural, industrial and post-industrial urban structures which constitute
the cultural phases are examined. The integration of the social invention and accumulation
of the population with the cultural and technological activities constitute the
urban processes which serve for different economic periods. In this study, by
comparing the lifestyles created by the cultural structures and their
relationship with nature; the effect of cultural changes on the spatial
structures are discussed.

Anahtar Kelimeler

Culture, Cultural Change, Spatial Structure, Settlements

Kültürün Mekânsal Değişimler Üzerindeki Etkisi

Öz

Bir toplumun doğması, büyümesi, gelişmesi veya
yok olması için önemli güçlerden birisi kültürdür. Dolayısıyla, toplumların
ekonomik yapılanmaları, üretim tarzları ve üretim yolları sahip oldukları
kültürel yapıyla anlam kazanmakta ve farklılaşmaktadır. Bir arada yaşama
zorunluluğu toplumsallaşmayı, toplumsal yapılaşmalar ise kültürel unsurları
yaratmıştır. Bu aşamada, kültürel deneyimler ve birikimler çeşitli kültür
evrelerini oluşturmaktadır. Bu kültür evreleri toplumsal yaşamın mekânsal
ifadesi olan doğadan etkilenmekte ve/veya doğayı etkilemektedir. Bu çalışmanın
amacı kültür kavramı ve insan yerleşmelerinin evrimi arasındaki ilişkiyi
incelemektir. Kültür kavramı ve genel özellikleri açıklanarak kültür evrelerini
oluşturan tarım, sanayi ve sanayi sonrası kentsel yapılar irdelenmektedir.
Sosyal buluşların ve nüfus birikiminin, kültürel ve teknolojik faaliyetlerle
bütünleşmesi, farklı ekonomik dönemlere hizmet eden kentsel süreçleri
oluşturmaktadır. Bu çalışmada, kültürel yapıların oluşturduğu yaşam biçimleri
ve doğayla olan ilişkileri karşılaştırılarak kültürel değişimlerin mekânsal
yapılar üzerindeki etkisi tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Kültürel Değişim, Mekânsal Yapı, Yerleşmeler

Kaynakça

• Aydın, S., (2013). Kültür Kavramı, Antropoloji, Editör: Handan Üstündağ, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Aydoğdu, İ., B., (2013). Bilgi Kenti: Bir Değişimin Anatomisi, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, s. 15-26.
• Gülmez, B., (2013). Evrensel Bir Kavram: Kültür; Yeni Bir Bilimsel Alan: Kültür Tarihi, Kültür Tarihi, Editör: Bahadır Gülmez, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Bozkurt, Ö. (1972). Ayrımsal Sosyoloji ve Toplumsal Yapı, TODAİE Yayınları, Ankara.
• Bozkurt, V., (2008). Değişen Dünyada Sosyoloji, Ekin Yayınevi, Ankara.
• Çeçen, A., (1983). Anayasa ve Kültür, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 3, s. 48-64.
• Çeçen, A., (1985). Kültür Yönetimi, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, s. 113-140.
• Dinçol, A., (1982). Hititler Öncesinde Anadolu, Görsel Anadolu Tarihi Ansiklopedisi, Anadolu Uygarlıkları, Görsel Yayınlar, Cilt: 1, s. 216.
• Erkan, H., Erkan, C., (2008). Bilgi Bazlı Yenilikçi Gelişme Stratejisi Bağlamında Türkiye’nin Kurumsal Dönüşüm İhtiyacı, Bilgi, Ekonomi ve Yönetim, Editör: İbrahim
• Güran Yumuşak, Cilt: 1, Avcı Matbaacılık, İstanbul.
• Erkan, H., (1993). Bilgi Toplumu ve Ekonomik Gelişme, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İzmir.
• Gökalp, E., (2013). Kültür, Sosyolojiye Giriş, Editör: Nadir Suğur, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Günay, B., (2012). Sanayi Kenti, Kentsel Planlama Ansiklopedik Sözlük, Derleyen: Melih Ersoy, Ninova Yayınları, İstanbul.
• Gündoğan, A. O., Çoğulculuk ve Değer Bunalımı, Http://Www.Aliosmangundogan.Com/PDF/Bildiri/Ali-Osman-Gundogan-Cogulculuk-Ve-Deger-Bunalimi.Pdf, [Erişim Tarihi: 17.07.2016].
• Güvenç, B., (2013). Kültürün ABC’si, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Güvenç, B., (1999). İnsan ve Kültür, Remzi Kitapevi, Ankara.
• Huberman, L., (2012). Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla, Çeviri: Murat Belge, İletişim Yayınlar, İstanbul.
• Keleş, R., (2015). Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi, Ankara.
• Keleş, R., (2014). 100 Soruda Türkiye’de Kentleşme, Konut ve Gecekondu, Cem Yayınevi, İstanbul.
• Kıray, M. B., (1964). Ereğli: Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası, Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları, Ankara.
• Kottak, C.P., Anthropology, The Exploration Of Human Diversity, Mcgraw-Hill, Inc., 1997, İçinde: Metin Özbek, Dünden Bugüne İnsan, İmge Kitabevi, Ankara.
• Levı-Strauss, C., (1997). Irk, Tarih ve Kültür, Metis Yayınları, İstanbul.
• Malinowski, B., (1992). Bilimsel Bir Kültür Teorisi, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
• Meydan Yıldız, S. G., (2016). Çevre Bilinci ve Eko-Kent Planlaması: Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesi Örneği, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Çevre Bilimleri Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Meydan, S. G., (2013). Kent Planlama Sürecinde Çevre Bilinci ve Kentsel Rant İlişkisi, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, s. 175-179.
• Meydan, S. G., Emür, S. H., (2013). Kentleşme ve Kentsel Rant İlişkisi: Kayseri Örneği, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 4, s. 51-73.
• Miyasoğlu, M., (1999). Kültür Hayatımız, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Oğuz, E. S., (2011). Toplum Bilimlerinde Kültür Kavramı, Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 2.
• Özbek, M., (2000). Dünden Bugüne İnsan, İmge Kitabevi, Ankara.
• Özkalp, E., (2013). Kültür ve Kültürel Değişme, Davranış Bilimler I, Editörler: A. Çiğdem Kırel, Zerrin Sungur, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Rıttersberger-Tılıç, H., (2013). Kavram Olarak Kent Sosyolojisi, Kent Sosyolojisi, Editör: Fatime Güneş, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Sezen, S., (1999). Devletçilikten Özelleştirmeye Türkiye'de Planlama, TODAİE, Ankara.
• Sjoberg, G., (2002). Sanayi Öncesi Kent, 20. Yüzyıl Kenti, Derleme ve Çeviri: Bülent Duru, Ayten Alkan, İmge Kitabevi, Ankara.
• Smıth, P., Rıley, A., (2013). Kültürel Kurama Giriş, Dipnot Yayınları, Ankara.
• Şengün, H., (2007). Doğa Tarihi ve Biyo-Eğitimin Kültürel Boyutu: Türkiye’deki Atasözleri ve Boşinançlar Bağlamında İncelenmesi, Çevre ve Politika Başka Bir Dünya Özlemi, s.157-185, Editör: Ayşegül Mengi, İmge Kitabevi, Ankara.
• Thorns, David C., (2004). Kentlerin Dönüşümü Kent Teorisi ve Kentsel Yaşam, Çeviri: Şahin Bingöl, Gözde Çetin, Soyak Yayınları, İstanbul.
• UNESCO 1982. Mexico City Declaration On Cultural Policies World Conference On Cultural Policies Mexico City, 26 July - 6 August 1982, Http://Portal.Unesco.Org/Culture/En/Files/12762/11295421661mexico_En.Pdf/Mexico_En.Pdf, [Erişim Tarihi: 18.07.2016].
• Yalçınkaya, T., (2001). Sanayi ve Bilgi Toplumlarında Rekabet Ekonomisi, Rekabet Bülteni Dergisi, ESC Consulting Yayını, Cilt: 11, Sayı: 5, s. 1-13.
• Yumuşak, İ. G., (2013). Türkiye’de Sanayileşme, Endüstri Sosyolojisi, Editörler: Veysel Bozkut, Nadir Suğur, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Williams, R., (2005). Anahtar Sözcükler: Kültür ve Toplumun Sözvarlığı, Çeviren: Savaş Kılıç, İletişim Yayınları, İstanbul.