İş tatmini ve işgören performansı arasındaki ilişki üzerinde iş stresinin aracılık rolünün belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 3, 210 - 234, 28.10.2020

A. Turan Öztürk İdil Okçu

https://doi.org/10.30855/gjeb.2020.6.3.001

Öz

Bir işletmenin hayatını sürdüren ve geliştiren, çalışanlarıdır. 21. yüzyılı 20. yüzyıldan ayıran en önemli farkı insan kaynaklarıdır. Bununla birlikte artık örgütlerin yönetim bölümü çalışanların fiziksel ve psikolojik yönleriyle onları ele almalı ve işlerini gerçekleştirmelerinde, çalışma şartlarını iyileştirerek onları motive etmelidirler. Böylece iş görenler, tüm beklentilerini karşılayan örgütlerde (çalışma ortamı, ücret, terfi ve iş güvencesi gibi) tatmin olurlar. İş tatmini sağlanan örgütlerde işgörenlerin performansları yükselir, işletme sağlıklı bir biçimde hayatını devam ettirerek amaç ve hedeflerine ulaşır. Ancak 21.yüzyılla birlikte meydana gelen küreselleşme ile birlikte stres de hayatın olmazsa olmaz bir parçası olmuştur. Bu nedenle çalışanların, stresin yarattığı olumsuzluklar karşısında işten aldıkları tatmin seviyeleri düşer ve beraberinde işletmeye olan performansları düşmektedir. Performansları düşen bir örgüt, hedef ve amaçlarını gerçekleştiremez, hayatını uzun süre sürdüremez. Bu çalışmada, iş tatmini ve işgören performansı arasındaki ilişki ve iş stresinin aracılık rolü araştırılmıştır. Yoğun çalışma şartlarından ve tekdüze çalışmalarından ötürü saha çalışması, banka çalışanları seçilmiştir. Çalışmanın evren ve örneklemini Ankara’daki 220 kamu kesimi ve 220 özel banka çalışanına iş stresi, performans ve iş tatmin düzeylerini ölçen anket uygulanmıştır. Toplanan verilerin analizinde, ilişki belirlemeye yönelik olarak korelasyon testi, etki düzeyini belirlemeye yönelik olarak ise yapısal eştilik modeli, ilişkinin demografik değişkenler açısından farklılaşmasını ortaya koymaya yönelik olarak Anova ve T testleri kullanılmıştır. Yapısal eşitlik modeli kullanılarak, iş tatmininin, performans üzerinde etkisi olduğu ve iş tatmini ve işgören performansı arasında iş stresinin aracılık rolü olduğu pozitif yönde ve anlamlı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

İş Tatmini, Performans, İş stresi, İşgören Performansı

The determination of the mediating role of stress on the relationship between job satisfaction and work performance

Öz

The most important difference of 21st century from the 20th century is human resources. In addition to this, the management department of organizations should deal with them in physical and psychological aspects of the employees and motivate them by improving their working conditions. Thus, employees are satisfied to work in organizations that meet all expectations (such as working environment, wages, promotion, job security). Performance of workers are effective in the organizations which increase job satisfaction. Thanks to this, enterprises achieve their aims and objectives in effectively and efficiently. However, stress has also become an essential part of our lives with the globalization in the 21st century. When work stress is at the appropriate level, it has positive effects on people. On the other hand, too much work stress causes negativities. These negativities in working conditions cause intensive stress for workers. For this reason, the level of satisfaction that employees receive from work decreases because of stress related negativities, and accordingly their performance also decreases. An organization with a declining performance cannot achieve its goals and objectives, and cannot survive for a long time. Therefore, in this study, the mediating role of work stress on the relationship between job satisfaction and work performance has been investigated. Bank employees were selected for fieldwork because of intense and ordinary working conditions. A survey that measures job stress, performance and job satisfaction levels was applied to 220 public banks and 220 private bank employees in Ankara. Correlation test was used to determine the relationship, the structural equation model was used to determine the effect level, and Anova and T tests were used to reveal the mean differences for demographic variables. It has been found that, job satisfaction has an impact on performance and job stress has a positive and significant mediating role between job satisfaction and employee performance.

Anahtar Kelimeler

Job Satisfaction, Performance,, Occupational Performance,, Work Stress,

Kaynakça

• Alpar, R. (2013). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Arslan, Y., & Kocagöz, E. (2010). Yapısal Eşitlik Modellemesi ve Regresyon: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(35), 1-17.
• Başalp, N. (2001). İlköğretim Okullarındaki Öğretmenlerin İş Tatmin Düzeylerinin Karşılaştırılması (Sakarya İlinde Bir Uygulama). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baytar, Ö. (2010). İş Yaşamında Stresin İşgören Performansı Üzerindeki Etkileri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Ünv.Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Berg, P. (1999). The Effects of High Performance Work Practices on Job Satisfaction in the United States Steel Industry. Relations Industrielles, 54(1), 111-135.
• Canik, B. (2010). Esenboğa Havalimanı'nda Farklı Birimlerde Çalışanların Stres Düzeylerinin İş Tatmini Üzerine Etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Ünv.Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ceylan, A., & Anbar, A. (2014). Modern İşletmecilik. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Crossman, A., & Abou-Zaki, B. (2003). Job Satisfaction and Employee Performance of Lebanese Banking Staff. Journal of Managerial Psychology, 18(4), 368-376.
• Çöl, G. (2008). Algılanan Güçlendirmenin İşgören Performansı Üzerine Etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
• Erdinç, S. (2005). Örgütsel ve Bireysel Stres Kaynaklarının İş Tatmini Üzerine Etkisi: Hava Trafik Kontrolörleri Üzerine Biir Uygulama. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Ünv.Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gençsoy, H. (2004). Kobi Yöneticilerinin Stres Düzeyi, Performans ve İş Tatmini Arasındaki İlişki: Adana'da Kobi'lerde Bir Araştırma. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Ünv. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gu, Z., & Sen Siu, R. C. (2009). Drivers of Job Satisfaction as Related to Work Performance in Macao Casino. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 21(5), 561-578.
• Gürbüz, S., Erkuş, A., & Sığrı, Ü. (2010). İş Tatmini ve İş Performansının Yeni Öncülü: Temel Benlik Değerlendirmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 69-76.
• İlhan, M., & Çetin, B. (2014). LISREL ve AMOS Programları Kullanılarak Gerçekleştirilen Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) Analizlerine İlişkin Sonuçların Karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2), 26-42.
• Kılıç, R., Yumuşak, S., & Yıldız, H. (2013). Banka Çalışanlarının Maruz Kaldıkları Bireysel ve Örgütsel Stres Kaynakları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Ünv.İİBF Dergisi, 8(2), 71-92.
• Mullen, M., Hooper, D., & Coughlan, J. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit. Electronic Journal of Business, 6(1), 53-60.
• Munro, E. (2005). A Systems Approach to Investigating Child Abuse Deaths. British Journal of Social Work, 35(4), 531-546.
• Odabaş, Z. (2004). İş Tatmini ve Bireysel Performans İlişikisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Ünv.Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Schreiber, J., Nora, A., Stage, F., Barlow, E., & King, J. (2006). Reporting Structural Equation Modeling and Confirmatory Factor Analysis Results: A Review. The Journal of Educational Research, 99(6), 323-338.
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2010). A Beginner's Guide to Structural Equation Modeling (3 b.). Londra: Routledge.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş - Temel İlkeler ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Ekinoks Eğitim Danışmanlık Hiz.
• Tanşu, M. (2009). Örgütsel Stres Kaynakları ve İş Tatmini Arasındaki İlişkinin İncelenmesi ve Sağlık Sektöründe Bir Uygulaması. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Ünv.Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tekeli, S., & Paşaoğlu, D. (2012). Türkiye’de Banka Çaşışanlarının Performansını Etkileyen Faktörler: Eskişehir İli Kamu ve Özel Banka Örneği. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 177-189.
• Waltz, C., Lenz, E., & Strickland, O. L. (2010). Measurement in Nursing and Health Research (4 b.). New York: Springer Publishing Company.
• Yazıcıoğlu, İ., Ban, Ü., Tayfun, A., & Alp, A. (2011). Konaklama İşletmelerinde İşgörenlerin Stres Düzeyleri ile Performans Düzeyleri Arasındaki İlişki. İktisat İşletme ve Finans, 26(299), 67-89.
• Yılmaz, O. (2006). Stresin Performans Üzerindeki Etkisi 40ıncı Piyade Eğitim Alay Komutanlığı Lider Personeli Üzerinde Bir Araştırma. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Ünv.Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, V. (2012). Stresin Bireysel Performans Üzerine Etkileri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ufuk Ünv.Sosyal Bilimler Enstitüsü.