TABGAÇ DEVLETİ’NİN KURULUŞU VE İMPARATOR TAO道武帝 DÖNEMİ (386-409)

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 2, 141 - 160, 26.12.2018

Tuğba Gökçe Balcı

Öz

İlk yerleşim yerleri Amur ile Argun Nehri arasındaki bölge olan ve II.
yüzyılda Hsien-pi Konfederasyonu’nun batı bölümünde yer alan Tabgaçlar, önce
Hunlardan boşalan İç Moğolistan topraklarına yerleştiler daha sonra ise güneye
doğru inerek 315 yılında Tai Devleti’ni, 386 yılında da Tabgaç Devleti’ni
(Kuzey Wei Hanedanlığı) kurdular.Tai Devleti’nin son hükümdarı Shih-i-chien’in
torunu olan T’o-pa Kuei (İmparator Tao) 386 yılından itibaren devleti yeniden
toparladı ve güçlü bir hanedanlığın temellerini attı. Tabgaç tarihinde yeni bir
sayfa açan İmparator Tao düzenlediği askeri ve siyasi faaliyetler ile onlara
Kuzey ve Merkezî Çin’in tek hâkimi olma yolunu açarken hem de göçebe bir
devletten Çin tipi bir hanedanlığa geçişin ilk adımlarını atmış oldu.

Anahtar Kelimeler

Tabgaç, T’o-pa, Kuzey Wei Hanedanlığı, İmparator Tao

ESTABLISHMENT of TABGATCH STATE and THE PERIOD of EMPEROR TAO (386-409)

Öz

Tabgatchs whose homeland
was the area between Amur River and Argun River and were located in the west
part of Hsien-pi Confederation, settled in Inner Mongolia at first in the 2rd
century and later on moved to south, founded Tai State in 315 and then Northern
Wei Dynasty in 386.T’o-pa Kuei (Emperor Tao) whom was the grandson of
Shih-i-chien the last ruler of Tai State, reestablished the state beginning
from 386 and laid the foundation of strong dynasty. Military and political
activities of Emperor Tao who turned a new page in the Tabgatch history, both
made them the only ruler of North and Central China and took the first steps of
the transformation from the nomadic state to Chinese dynasty

Anahtar Kelimeler

Tabgatch, T’o-pa, Northern Wei Dynasty, Emperor Tao

Kaynakça

• Wei-shu 魏書, Pekin北京, 1974.
• Avirmed, E. (2011), “Juan-juanların Çöküşü ve Dağılışı”, Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Dergisi Türkoloji Dergisi, 18: 23-29.
• Barfield, T. J. (1989), The Perilious Frontier, Oxford.
• Baykuzu, T. D. (2011), “Tabgaç Hükümdarları (M.S. 386-550) ve Hükümdar Kurganları”, Mehmet Eröz Armağanı, İstanbul, 416-439.
• Boodberg, P. A. (1936), “The Language of the T’o-pa Wei”, Harvard Journal of Asiatic Studies, 1: 2, 167-185.
• Eberhard, W. (1945), “Eski Türk Devletlerinin Ekonomisi Hakkında İncelemeler:1 Toba’ların Hayvancılığı”, Belleten, IX: 36, 485-495.
• Eberhard, W. (1946), “Eski Türk Devletlerinin Ekonomisi Hakkında İncelemeler: 2, Toba’larda Ziraat”, Belleten, IX: 37, 81-95.
• Eberhard, W. (1946), “Eski Türk Devletlerinin Ekonomisi Hakkında İncelemeler: 3, Tobalar’da Köle Usulü”, Belleten, X: 38, 255-267.
• Eberhard, W. (1946), “Toba Devrinde (385-550) Buddhist Kilisesinin Ekonomik Önemi”, A.Ü. DTCF Dergisi, IV: 1, 297-307.
• Eberhard, W. (1949), Das Toba Reich Nordchinas, Leiden.
• Eberhard, W. (1995), Çin Tarihi, Ankara.
• Eberhard, W. (1996), Çin’in Şimal Komşuları, Ankara.
• Eisenberg, A. (1991), “Retired Emperorship in Medieval China: The Northern Wei”, T’oung Pao, Second Series, 77: 1-3, 49-87.
• Holmgren, J. (1981), “Widow Chastity in the Northern Dynasties: The Lieh-nü Biographies in the Wei-shu”, Papers on Far Eastern History, 23: 165-186.
• Holmgren, J. (1981-83), “Women and Political Power in the Tradional T’o-pa Elite: A Preliminary Study of The Biographies of Empresses in the Wei-shu”, Monumenta Serica, 35: 33-74.
• Holmgren, J. (1982), Annals of Tai, Canberra.
• Holmgren, J. (1983), “The Harem in Northern Wei Politics. 398-498 A.D.: A Study of T’o-pa Attidues Towards the Institution of Empress, Empress-Dowager and Regency Governments in the Chinese Dynastic System During Early Northern Wei”, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 26: 1, 71-96.
• Holmgren, J. (1993), “The Composition of the Early Wei Bureaucratic Elite as Background to the Emperor Kao-tsu’s Reforms (423-490 AD)”, Journal of Asian History, 27: 2, 109-175.
• Hsüeh, H. P. 薛海波(2014), “Lun Pei-wei Liu-chen Chi Yü Liu-chenPao-tungYüen-yin論北魏六鎮濟與六鎮暴動原”, Chung-kuo She-hui Ching-chi Shi Yen-chiu 中國社會經濟史研究, 3: 1-11.
• Golovachev, V. C. (2002) “Matricide Among The Tuoba-Xianbei And Its Transformation During The Northern Wei”, Early Mediavel China, 8: 1-41.
• Kao, L. L. (1978) Toba Wei Sülalesi Devrinde Çin’in Kuzey ve Batı Komşuları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Ku, H. M. (2013), Çin Halkının Zihniyeti, çev. Hanife Güven, Ankara.
• Li P. 李凭 (2000), Pei-wei P’ing-ch’eng Shih-tai北魏平城时代, Pekin 北京.
• Lin, A. (2000), “On the Etymology of T’o-pa 托跋”, Central Asiatic Journal, 44: 1, 30-44.
• Luo, H. 罗新 (2015), Hei-chan Shang-te Pei-wei Huang-ti 潶毡上的北魏皇帝, Pekin北京.
• Onat, A. (1977), V. Asırda Çin’de Kurulan Hsia Hun Devleti (M.S. 407-431), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doçentlik Tezi, Ankara.
• Otkan, P. (1980), T’o-pa Wei Döneminde Toplum ve Ekonomi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doçentlik Tezi, Ankara.
• Otkan, P. (1974),, M.S. IV. Yüzyılda Hunlar’ın Önderliğinde Çin’de Başlayan Yabancı Kavimler Hareketinin, Kültürel, Toplumsal ve Ekonomik Etkileri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmaış Doktora Tezi, Ankara.
• Otkan, P. (1985), “T’o-palar-Boylar Birliğinden Devlete-”, Doğu Dilleri Dergisi, IV: 1, 69-82.
• Otkan, P. (1989), “IV. Yüzyılda Kuzey Çin’deki Yabancı Halkların Yerleşim Alanları ve Nüfusu”, Erdem, 5: 15, 773-790.
• Pearce, S. (2012), “A King’s Two Bodies: The Northern Wei Emperor Wencheng and Representations of the Power of His Monarchy”, Frontiers of History in China, 7: 1, 90-105.
• Roux J. P. (2001), Orta Asya Tarih ve Uygarlık, İstanbul.
• Taşağıl, A. (2013), Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları, Ankara.
• Taşağıl, A. (2014), Kök Tengri’nin Çocukları, İstanbul.
• Toh, H. T. (2005), “The –yu Ending in Xiongnu, Xianbei, and Gaoju Onomastica”, Sino-Platonic Papers, 146: 1-24.
• Ware, J. R. (1932), “Notes on the History of the Wei Shu”, Journal of the American Oriental Society, 52: 1, 35-45.
• Ware, J. R. (1936), “An Ordeal Among The T’o-pa Wei”, T’oung Pao, 32: 4, 205-209.
• Woo, D. C. (1995), Juan-Juan’lar, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Yang, L. S. (1960-61), “Female Rulers in Imperial China”, Harvard Journal of Asiatic Studies, 23: 47-61.
• Yang, S. Y. (2007) , Becoming Zhongguo, Becoming Han: Tracing and Re-Conceptualizing Ethnicity in Ancient North China, 770 BC-AD 581, Singapur Devlet Üniversitesi Tarih Bölümü Yüksek Lisans Tezi, Singapur.
• Holcombe, C. , “The Xianbei in Chinese History”, Early Medieval China, http://dx.doi.org/10.1179/1529910413Z.0000000006, 1, 31.05.2016.
• Holmgren, J. , “Two Imperial Marriage in the Native Chinese and Non-Han State, Han to Ming”, http://publishing.cdlib.org/ucpressebooks/view?docId=ft6p3007p1&chunk.id=d0e4517&toc.id=d0e4517&brand=ucpress, 15.03.2016. Wen-shih, Y. K. , 文史月刊, “从部 落 联 盟 国 家 机 器 的 跋 涉 北魏 明 元 帝 拓 嗣, Tsung Pu-luo Lian-meng Tao Kuo-chia Chi-ch’i Te Pa-she- Pei-wei Ming Yüen-ti T’o-pa Ssu”, http://d.g.wanfangdata.com.cn/Periodical_wsyk201307011.aspx, 15-16.