HEZEC, REMEL USÛLLERİ ve BAHİRLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 1, 315 - 329, 02.07.2019

Gamze Köprülü

Öz

          Remel ve hezec usûlleri  Türk mûsikîsi içerisinde yer alan usûllerden
ikisidir. Remel ve hezec bahirleri ise Arap edebiyatında yer alan on altı bahirden
ikisidir. Arap edebiyatında yer alan bu iki bahir bize bu kalıpların Türk
mûsikîsi usûllerinden olan remel ve hezec ile bir bağlantısı olup olmadığı
sorusunu sordurdu.

          Tespit edilen bulgular arasında remel
ve hezec isim ortaklığı, arûz vezinlerinin tef’ileleri ve zamanları ile usûl darb
ve zaman benzerlikleri, bu iki dinamiğin gösterim biçimleri gibi benzerlikleri yanında
zamanla usûllerin zaman ve darb olarak değişimlere uğradığı tespit edildi.  Çalışmada Arap şiirinin temelini oluşturan arûz
kalıplarından olan remel ve hezec bahirlerinin ve Türk mûsikîsi içerisinde yer
alan remel ve hezec usûlleri ile bir bağlantısının olup olmadığı ve kültürel
etkileşimin bu dinamikler içerisindeki yerinin tespiti amaçlanmıştır. Geriye dönük
araştırma modelinin uygulandığı nitel çalışmada durum tespitine yönelik
literatür taraması yöntemi ve yüzyıllara göre usûllerin değişim çizgileri gösterilmiştir.
Çalışma Türk mûsikîsi usûl literatürüne katkı sağlaması açısından öneme
sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Türk musikisi, remel, hezec, îkâ῾, usûl, Arap edebiyatı, bahir

Kaynakça

• Abdülbâki Nâsır Dede, (1794), “Tetkîk u Tahkîk”, Süleymaniye Kütüphanesi, Nâfiz Paşa Yazmaları, nr. 1-2.
• Abdülkâdir Merâgî (1418), “Makasidü’l Elhan”, Topkapı Saray Müzesi, Revan Kitaplığı, no: 1726.Ahmet, D. (2005), Arûz Bilgisi, Ankara: Akçağ Yayım.
• Ali en-Natur, (1992), “İslama Göre Mûsikî ve Ses Sanatı” (trc. Ruhi Kalender-Adem Akın), AÜİF Dergisi, 33.