Kamu Kuruluşlarında Performans Esaslı Bütçeleme Uygulaması ve Kamu Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Bir Durum Çalışması

Yıl 2010, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 26, 01.06.2010

Tayfun Moğol Deniz Şahin

Öz

1980’li yıllardan itibaren dünyada birçok ülkede ve Türkiye’de “Yeni Kamu Yönetimi (YKY)” olarak adlandırılan yeni yönetim anlayışının yükselmesine bağlı olarak, performans esaslı bütçeleme (PEB) sistemi yeniden kamu kuruluşlarında kullanılması öngörülen temel bütçeleme yaklaşımı olarak ortaya çıkmıştır. Birçok dünya ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de PEB sisteminin kamu kuruluşlarında uygulanmasıyla, kaynak tahsisinde ve kullanımında etkinliğin sağlanarak kamu harcamalarının disipline edilmesi beklenmektedir. Ancak PEB sistemini kamu kuruluşlarında uygulamak çok kolay değildir. Bu bütçe sistemi sağlayacağı faydalar yanında bazı zorluk ve riskler de taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türk kamu kuruluşlarında PEB uygulamalarının ve harcamaları disipline edici etkisinin nasıl olduğuna bir ışık tutmaktır. Çalışmanın amacını gerçekleştirmek için Türkiye’de sağlık hizmeti veren bir kamu kuruluşu olan Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü (HSSGM)’nün PEB uygulamalarını inceleyen bir durum çalışması yapılmıştır. Durum çalışmasından elde edilen bulgulardan; nitelikli personel ve eğitim ihtiyacı, üst yönetimin ve siyasi otoritenin desteğinin olmaması, yasal düzenlemelere ilişkin eksiklik ve yanlışlıklar, DPT ve Maliye Bakanlığı arasındaki koordinasyon problemi gibi birçok sorunlarla karşılaşıldığı ortaya çıkmıştır. Dolayısıyla kurumda PEB sisteminin başarılı bir şekilde yürütülemediği, hem kaynakların tahsisinde hem de kullanımında beklenilen etkinliğin sağlanamadığı tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Bütçeleme, Performans Esaslı Bütçeleme, Kamu Harcamaları, Stratejik Plan, Durum Çalışması

Kaynakça

• Aktan, Coşkun C. (2006), “Türkiye’de Stratejik Planlamaya Dayalı Performans Esaslı Bütçeleme (SPPB) Sisteminin Uygulanabilirliği: Eleştirel Bir Perspektif”, Coşkun C. Aktan (Editör), Kamu Mali Yönetiminde Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Allen, Richard ve Daniel Tommasi (2001), Managing Public Expenditure: A Reference Book for Transition Countries, OECD, (http://www1.worldbank.org/publicsector/pe/oecdpemhandbook.pdf), (06.10.2007)
• Arcagök, Mehmet S. (2006), “İç Kontrol”, Coşkun C. Aktan (Editör), Kamu Mali Yönetiminde Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Altunışık, Remzi, Recai Coşkun, Serkan Bayraktaroğlu ve Engin Yıldırım (2004), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı, Üçüncü Basım. İstanbul: Sakarya Kitabevi.
• Aydemir, Birol (2005),“Stratejik Yönetim ve Bütçe”, 20. Maliye Sempozyumu: Türkiye’de Yeniden Mali Yapılanma, 23-27 Mayıs, Karahayıt-Pamukkale.
• Aydın, Hakan (1999),“Eğitim İletişim Alanında Delfi Tekniğinin Uygulanışı”, Kurum Dergisi, Sayı: 16, ss.225-241.
• Cansızlar, Doğan (1994), “Kamu Harcamalarının Kontrol ve Yönetiminde Yenilikler”, Maliye Dergisi, Sayı:17, Mart-Aralık, ss.109-115.
• Demir, Musa (1995), “Geçiş Sürecindeki Yönetim: Kamu Yönetiminde Reform” (Çeviri), Maliye Dergisi, Sayı: 118, Ocak-Nisan, ss.37-47.
• Erüz, Ertan (2005), “Yeni Mali Yönetim Yapısında Performans Esaslı Bütçeleme”, 20. Maliye Sempozyumu: Türkiye’de Yeniden Mali Yapılanma, 23- 27 Mayıs, Karahayıt-Pamukkale.
• Heckman, James, Carolyn Henrich ve Jeffrey Smith (1997), “Assessing the Performance of Performance Standards in Public Bureaucracies”, The American Economics Review, Cilt: 87, Sayı: 2, ss.389-395.
• Heinrich, Carolyn J. (1999), “Do Government Bureaucrats Make Effective Use Of Performance Management Information?”, Journal of Public Administration Research and Theory, Cilt: 9, Sayı: 3, ss.363-393.
• Hood, Christopher (1991), “A Public Management For All Seasons?”, Public Administration, Cilt: 69, Sayı: 1, ss.3-19.
• Karasar, Niyazi (1998), Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler, Sekizinci Basım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kesik, Ahmet (2005), “Dünyadaki Gelişmeler Işığında Türk Kamu Mali Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması: 5018 Sayılı Kanunun Değerlendirilmesi ve Yeni Bütçeleme Anlayışının Türkiye’de Uygulanabilirliği”, A. Nohutçu ve A. Balcı (Editörler), Bilgi Çağında Türk Kamu Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Kırcaali-İftar, Gönül (1999),“Ölçme”, Ali Atıf Bir (Editör), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, T.C. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 601, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Laegreid, Per, Paul G. Roness ve Kristin Rubecksen (2005), “Performance Management in Practise-The Norwegian Way”, EGPA Conference, 31 Ağustos- 3 Eylül.
• Lu, Yı (2007), “Performance Budgeting: The Perspective of State Agencies”, Public Budgeting & Finance, Cilt: 27, Sayı: 4, Winter, ss.1-17.
• Maliye Bakanlığı (2004), Performans Esaslı Bütçeleme Rehberi: Pilot Kurumlar İçin Taslak, Ankara: Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü,(http://www.bumko.gov.tr/proje/MaliYonetim/performans/performansb/pbutcerehber.pdf), (12.11.2007).
• Noor, Khairul B. M (2008), “Case Study: A strategic Research Methodology”. American Journal of Applied Sciences, Cilt: 5, Sayı: 11 .
• Propper, Carol ve Deborah Wilson (2003), “The Use and Usefulness of Performance Measurement in the Public Sector”, CMPO Working Paper Series, No: 03/073.
• Rodriguez, Alejandro ve Francois Bijotat (2003), “Performance Measurement Strategic Planning and Performance- Based Budgeting in İllinois Local and Regional Public Airports”, Public Works Management & Policy, Cilt: 8, Sayı: 2, ss.132-145.
• Ruffner, Michael ve Joaquin Sevilla (2005), “Public Sector Modernisation: Modernising Accountability and Control”, OECD Journal on Budgeting, Cilt: 4, Sayı: 2, ss. 123-141.
• Schick, Allen (2003), “The Performing State: Reflection on an Idea Whose Time Has Come but Whose Implementation Has Not”, OECD Journal on Budgeting, Cilt: 3, No: 2, ss. 71-104.
• Sözen, Süleyman (2005), Teori ve Uygulamada Yeni Kamu Yönetimi, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şahin, Ali E. (2001), “Eğitim Araştırmalarında Delphi Tekniği ve Kullanımı”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 20, ss.215-220.
• Tellis, Winston (1997), “Application of a Case Study Methodology”, The Qualitative Report, Cilt: 3, Sayı: 3, Eylül.
• Tosun, Ertan (2001), “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanun Tasarısına İlişkin Değerlendirme”, Bütçe Dünyası, Sayı: 16, Sonbahar, ss.19-23.
• Warld, George L (2001), Strategic Planning at the U.S. General Accounting Office,Washington, DC.
• Willoughby, Katherina G (2004), “Performance Measurement and Budget Balancing: State Government Perspective”, Public Budgeting & Finance, Cilt: 24, Sayı: 2, Summer, ss.21-39.
• Yıldırım, Ali ve Hasan Şimşek (2005), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Young, Richard D. (2003), “ Performance-Based Budget System”, Public Policy & Practise, Cilt:2, Sayı:2, Ocak, ss.11-24.
• 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (5263, 5273, 5286, 5335, 5345, 5429, 5431, 5436, 5467, 5502, 5538, 5544, 5548, 5628 ve 5662 sayılı Kanunlarla Yapılan Değişikliklerle Birlikte), (www.sp.gov.tr/documents/5018kmykk.pdf), (01.01.2010).