A Tulip Era Work in Kayseri: Hasinli Mosque

Yıl 2014, Cilt: 9 Sayı: 2, 43 - 63, 01.06.2014

Erkan Atak

Öz

Even though the Tulip Era covers only a small period of time in the Ottoman history, it is a transition period at which radicals changes are set forth. During this period moves carried out under the leaderships of III. Ahmad and his son in law, the Grand Vizier Nevşehirli Damat İbrahim Pasha paved the way for certain changes as in many areas as well as in architecture and decorative arts. The reflections of these changes that primarily began to occur in the buildings of the capital city of Istanbul also showed themselves to a certain extent in contemporary examples. Hasinli Mosque (1741) belonging to this period is one of the works reflecting capital’s art background of the period in Anatolia with its stone ornaments. The decorations bearing the Tulip Era styles are concentrated in the entrance door, windows and mihrap niches in the northern frontage and minbar. Herbal compositions largely consisting of the tulip and carnations motifs are preferred in decorations. A significant portion of this composition constitutes depictions of flower vases

Anahtar Kelimeler

Kayseri, Hasinli Mosque, Decoration, Tulip era.

Kayseri’de Bir Lâle Devri Eseri: Hasinli Camii

Öz

Lâle Devri Osmanlı tarihinde küçük bir zaman dilimini kapsamasına karşın birtakım köklü değişikliklerin ortaya konulduğu bir geçiş dönemidir. Bu dönemde III. Ahmed ve damadı sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın önderliğinde gerçekleştirilen hamleler birçok alanda olduğu gibi mimarî ve süsleme sanatlarında da belirli değişikliklerin önünü açmıştır. Öncelikle başkent İstanbul’daki yapılarda görülmeye başlayan bu değişiminin yansımaları Anadolu’daki çağdaş örneklerle de belirli ölçüde kendini göstermiştir. Bu devre ait olan Hasinli Camii (1714) bünyesinde barındırdığı taş süslemelerle dönemin başkentindeki sanat ortamını Anadolu’da yansıtan eserlerden birisidir. Lâle Devri üslubuna uygun nitelikler taşıyan süslemeler yapının giriş kapısı, kuzey cephedeki pencere ve mihrabiye nişleri, mihrabı ve minberinde yoğunlaşmıştır. Süslemelerde lâle ve karanfil motiflerinin ağırlıkta olduğu bitkisel kompozisyonlara yer verilmiştir. Bu kompozisyonların önemli bir bölümünü vazolu çiçek tasvirleri teşkil eder

Anahtar Kelimeler

Lale Devri, Hasinli Camii, Kayseri, Süsleme

Kaynakça

• Akar, A. (1969), “Tezyini San’atlarımızda Vazo Motifleri”, Vakıflar Dergisi,VIII, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 267-272.
• Akıncı, S.H. (2009), Türk Çini Sanatında Çiçekli Vazo Tasvirli Panolar (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Altınay, A.R. (2005), Lâle Devri. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Atak, E. (2014), Anadolu’da Lale Devri Mimarisi (İstanbul Dışı Örnekler Üzerine Bir Araştırma) (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Aydın, R. (2006), Kayseri Mihrabları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Canca (Erol), G. (1999), Bir Geçiş Dönemi Olarak İstanbul’da III. Ahmet Devri Mimarisi (1703-1730) (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi.
• Canca (Erol), G. (2004), “Gülnuş Emutullah Valide Sultan/Yeni Valide Külliyesi’nin Lale Devri Mimarisi İçindeki Yeri”, Üsküdar Sempozyumu I, c.2, İstanbul, 90-104.
• Canca (Erol), G. (2009), “Üsküdar Ahmediye Külliyesi ve Lale Devri Mimarisi İçinde Bir Değerlendirme”, Üsküdar Sempozyumu VI, İstanbul, 191-202.
• Demiriz, Y. (1986), Osmanlı Kitap Sanatında Natüralist Üslûpta Çiçekler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Eyice, S. (2002), “Batı Sanat Akımlarının Değiştirdiği Osmanlı Dönemi Türk Sanatı”, H.C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler c.XV, (s.284-309), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Kuban, D. (2007), Osmanlı Mimarisi. İstanbul: YEM Yayınları.
• Kunt, M. (2009), “Siyasal Tarih (1600-1789)”, Sina Akşin (der.), Türkiye Tarihi Osmanlı Devleti 1600-1908, c.III, (s.19-76), İstanbul.
• Özbek, Y.;Celil Arslan. (2008), Kayseri Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri, c.I, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kayseri.
• Özkeçeci, İ. (1997), Tarihi Kayseri Cami ve Mescitleri, Kayseri.
• Öztuna, Y. (1983), Başlangıçtan Zamanımıza Kadar Büyük Türkiye Tarihi, c.VI, İstanbul: Ötüken Yayınevi.
• Renda, G. (2002), “Yenilileşme Döneminde Kültür ve Sanat”, H.C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler c.XV, (s.265-283), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Söylemez (İlkhan), D. (2010), Batılılaşma Dönemi İstanbul Cami Cephelerinde Taş Süsleme (1703-1839) (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Stanford, S. (2004), Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye. Çev. Mehmet Harmancı. 6. Basım. İstanbul: E Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ.H. (2007), Osmanlı Tarihi, IV, I. Kısım, 6. Basım. İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yalçınkaya, M.A. (2002), “XVIII. Yüzyıl: Islahat, Değişim ve Diplomasi Dönemi (1703-1789)” H.C. Güzel, K. Çiçek ve S. Koca (Ed.), Türkler c.XII, (s.479-511), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.