A CAT’S ELEGY FROM MEÂ’LÎ TO NÂMIK KEMÂL

Yıl 2017, Cilt: 12 Sayı: 1, 217 - 247, 01.01.2017

Özlem Şahin

Öz

It can be obviously seen that, an important change process started, on the social and governmental structure of Ottoman Empire with Tanzimat Period. Our intellectuals turned their face toward the western World from that times on. In this period, a new literature approach is to emerge. However, the main force which has nurtured the poets of this period, is the classic poetry and prose approach. Nâmık Kemâl, as one of the first representatives of a new literature approach comes after a literature tradition of 600 years, grow in this classical literature atmosphere and he wrote his first poems in Classical Ottoman Poetry form.While he was writing his poem satirizing Mahmûd Nedîm Pasha who is the grand vizier of the period, he was under the effect of the elegy which has written by Me‟âlî, of 16th century, for his cat.This poem has taken place in a humour magazine named “Diyojen”. It has been written in same prosody and similar rhyme with Me‟âlî‟s original one and so that it can be called as “nazîres”. It can be seen that, Nâmık Kemâl‟s Cat Elegy is a satire and Me‟âlî‟s Gürbe is in form of “hezliyat”. Thus in this study, firstly the concepts of satire and hezl will take place and then, biographies of the poets will be presented. Finally, the poems, their contents and forms will be examined.

Anahtar Kelimeler

Me‟âlî, Nâmık Kemâl, Satire, Comic poem, Cat

MEÂ’LÎ’DEN NÂMIK KEMÂL’E KEDİ MERSİYESİ

Öz

Tanzimat Dönemiyle birlikte devlet kurumlarında hatta sosyal yapıda bir değişmenin başladığı bariz olarak görülmektedir. Artık aydınımız yüzünü Batı‟ya çevirmiştir. Bu dönemde yeni bir edebiyat anlayışı ortaya çıkacaktır. Ancak bu dönem şairlerini asıl yetiştiren klâsik şiir ve nesir anlayışıdır. Altı asırlık bir geleneğin ardından şekillenen yeni edebiyatın ilk temsilcilerinden olan Nâmık Kemâl, divan şiiri geleneği içinde yetişmiş, ilk şiirlerini bu tarzda kaleme almıştır. Dönemin önemli şairleri içerisinde kendisine yer bulabilmesi ve adını duyurabilmesi yine klâsik tarz şiirleriyle mümkün olmuştur. Nâmık Kemâl dönemin sadrazamı Mahmûd Nedîm Paşa‟yı hicveden şiirini kaleme alırken 16. yüzyıl şairi Me‟âlî‟nin kedisine yazdığı mersiyeden etkilenmiştir. Diyojen adlı mizah dergisinde yayınlanan bu manzûme, aynı vezin ve benzer redifle kaleme alındığı için nazîre özelliği taşımaktadır. Nâmık Kemâl‟in Hırrenâme’sinin hicviye, Me‟âlî‟nin Mersiye-yi Gürbe‟sinin ise hezliyat özelliği taşıdığı görülmektedir. Bu nedenle önce hiciv ve hezel kavramları üzerinde durulacak, ardından müelliflerin biyografik bilgilerine yer verilecektir. Son olarak şiirlerin muhteva ve şekil özelliklerine kısaca değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Me‟âlî, Nâmık Kemâl, Hiciv, Hezel, Kedi

Kaynakça

• Akün, Ömer Faruk. (1998), “Nâmık Kemâl” DİA, C.3 Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Apaydın, Mustafa. (1993), Türk Hiciv Edebiyatında Ziya Paşa, Basılmamış Doktora Tezi, Adana.
• Canım, Rıdvan. (2000), Latîfî Tezkire‟tü‟ş-şu‟arâ, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Çakır, Hamza. (2006), “Tarihimizin İlk Mizah Dergisi Diyojen‟in Kapatma Cezalarına Yine Mizahi Yoldan Gösterdiği Tepkiler” , Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.15, s.161-172
• Çiftçi, Hasan. (1998), “ Klâsik İslâm Edebiyatında Hiciv ve Mizahın Yöntemleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, s.173-178, Erzurum.
• Dağlar, Abdulkadir, (2011), “Nâbî‟ nin Mizahi Bir Mektup Şerhi” Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi S. 18, s.195-222. Ankara.
• Ebuzziya, Ziyad, (1998), “Diyojen” DİA, C.9 Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Ergün, Sadettin Nüzhet, (1941), Nâmık Kemâl‟in Şiirleri, İnkılap Kitabevi, s.34-35. İstanbul.
• Hocaoğlu, Kadriye. (2012), “Tanzimatın Birinci Dönem Şairlerinin Divan Şiiri Hakkındaki Görüşlerinin Eserlerindeki Yansımaları”, The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science -JASSS- Volume 5 Issue 8, s. 702-720, Fransa.
• İsen, Musatafa. (1998), „Me‟âlî‟ ,DİA, C.28 Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• İsen, Mustafa. (1993), Acıyı Bal Eylemek, Türk Edebiyatında Mersiye, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Kabacalı, Alpay. (1990), Başlangıçtan Günümüze Türkiye‟de Basın Sansürü, Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, İstanbul.
• Köksal, M. Fatih.(1998), “Nazîre” DİA, C.32 Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Mermer, Ahmet; Koç Keskin Neslihan. (2005), Eski Türk Edebiyatı Terimler Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Okay, M. Orhan. (1998), “Hiciv” DİA, C.17 Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Pala, İskender. (1998), “Hezl” DİA, C.17 Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Tanpınar, Ahmed Hamdi. (1997), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Kitabevi
• İstanbul 1997, s. 342- 442.
• Tekin, Arslan. (2010), Edebiyatımızda İsimler ve Terimler, Bilgeoğuz Yayınları, İstanbul.