TÜRKİYE’NİN YAŞ MEYVE VE SEBZE İHRACATINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER: BİR ÇEKİM MODELİ ANALİZİ

Yıl 2020, Sayı: 2020 Sonbahar Özel Sayı I/II, 83 - 89, 24.10.2020

Yilmaz Onur Ari , Ramazan Sayar

Öz

Bu makale, çekim modelini kullanarak Türkiye'den yapılan taze meyve ve sebze ihracatının etkilendiği faktörleri incelemektedir. Türkiye'den en fazla taze meyve ve sebze ithal eden 10 ülke için (2007-2018) dönemini kapsayan yıllık zaman serisi verileri kullanılmıştır. Model tahmininde, klasik tahminciler yerine GMM EGLS tahmincisi kullanılmıştır. Ampirik sonuçlar göstermektedir ki, ithalatçı ülkelerin GSYİH’si Türkiye'nin meyve ve sebze ihracatını olumlu etkilerken, meyve ve sebzelerin dayanıklılığından kaynaklanan ulaşım koşullarındaki zorluklar nedeniyle Türkiye ile bu ülkeler arasındaki mesafeden olumsuz etkilenmektedir. Çalışmada aynı zamanda AB'ye üye bir devlet olmanın meyve ve sebze ihracatını olumsuz etkilediği, ithalatçı ülkenin toplam nüfusu içinde Müslüman nüfusun % 4’ten-fazla olmasının ise meyve ve sebze ihracatını olumlu etkilediği sonucuna varılmıştır. Bu sonuç helal gıda anlayışının dünyada arttığının bir göstergesi olabilir. Ayrıca, AB ülkelerindeki yüksek rekabet nedeniyle, Türkiye’nin bu ülkelere olan ihracatının da olumsuz etkilendiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Taze Meyve ve Sebze İhracatı, Türkiye Ekonomisi, Uluslararası İktisat Politikası, Çekim Modeli, Uluslararası Ticaret

Teşekkür

Yayınlanabilir kabul edilmesi durumunda Aralık Sayısında yayınlanması ümidiyle. İyi çalışmalar.

FACTORS AFFECTING TURKEY’S FRESH FRUIT AND VEGETABLE EXPORTS: A GRAVITY MODEL ANALYSIS

Öz

The paper examines the determinants that impact on Turkey’s fresh fruit and vegetable export with the help of gravity model analysis. An annual time series data covering the period of (2007-2018) was used for 10 countries, which are the main fresh fruit and vegetables importing countries from Turkey. In model estimation, GMM EGLS estimator was employed instead of classical estimators. According to the empirical results, Turkey's fruit and vegetable exports are positively affected by the importing countries’ economic size while negatively affected by the distance between Turkey and these countries, due to difficulties in transportation conditions -arising from the durability of fruits and vegetables-, changes in nutritional habits, increasing costs disadvantage in competition, etc. The study also concluded that being a member state of the EU, negatively affects the exports of fruits and vegetables, while having more than 4% Muslim population in the importing country’s total population is positively affected the exports of fruits and vegetables. This result may indicate that the understanding of halal food has increased in the world. Besides, due to the high competition in EU countries, Turkey’s exports to these countries are also negatively affected

Anahtar Kelimeler

Fresh Fruit and Vegetable Export, Turkish Economy, International Economic Policy, Gravity Model, International Trade

Kaynakça

• AKIB (2019). Yaş Meyve ve Sebze Sektörü Türkiye Geneli Değerlendirme Raporu, Akdeniz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği Yayını, s.1-16.
• Abu Hatab, Assem, Romstad, E. & Huo, X. (2010). Determinants of Egyptian Agricultural Exports: A Gravity Model Approach, Modern Economy, 3(1), s. 134-143.
• Anderson, J. E. (2010), The Gravity Model, NBER Working Paper Series, 16576, s.1-45.
• Arellano, M., & Bond, S. (1991). Some Tests of Specification for Panel Data: Monte Carlo Evidence and an Application to Employment Equations. The Review of Economic Studies, 58(2), 277-297.
• Atsan, T. & Karapınar, A. (2019). Türkiye Fındık İhracatını Etkileyen Faktörler: Çekim Modeli Uygulaması, Asos Journal, 7 (89), s.430-444.
• Ata, S. (2012). Türkiye’nin İhracat Potansiyeli: Çekim Modeli Çerçevesinde Bir İnceleme, International Conference on Eurasian Economies, 2012, s.276-282.
• Baltagi, B. H. (2008), Econometric Analysis of Panel Data, John Wiley And Sons Ltd. 4th Edition, Chichester, England.
• Cevher, E. (2015). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımının Belirleyicilerinin Zaman Serileriyle Ekonometrik Analizi. Ankara: Zenodo. http://doi.org/10.5281/zenodo.35596
• Dal, B & Kızılaslan, H. (2019). Avrupa Birliği Uyum Sürecinde Türkiye’nin Yaş Sebze ve Meyve Sektörü, XI. Ibaness Congress Series, 9-10 Mart 2019, s. 157-163.
• Danzinger, F.N.; Herzer, D.; Martinez-Zarzoso, I. & Vollmer, S. (2005). The Impact of a Customs Union Between Turkey and the EU on Turkey’s Exports to the EU, DIW Berlin, Discussion Papers, No. 483.
• Esmaili, A. & Pourebrahim, F. (2011). Assessing Trade Potential in Agricultural Sector of Iran: Application of Gravity Model. Journal of Food Products Marketing, 17(5), 459-469.
• Feenstra, R. C., Markusen, J.R. & Rose, A.K. (2001). Using the Gravity Equation to Differantiate Among Alternative Theories of Trade, The Canadian Journal of Economics, 34(2), s. 430-447.
• Genç, M. Can, Artan, S. & Berber, M. (2011). Karadeniz Ekonomik İşbirliği Bölgesinde Ticaret Akımlarının Belirleyicileri: Çekim Modeli Yaklaşımı, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25, s.207-224.
• Golovko, A. (2009). Çekim Modeli: Avrasya Ülkelerinin Dış Ticareti, EconAnadolu Congress, 17-19 Haziran 2019, s.1-22.
• Gujarati, D. N., & Porter, D. C. (2003). Basic econometrics (ed.). New York: McGraw-HiII.
• Gujarati, D.N. 2004. Basic Econometrics. McGraw Hill, USA.
• Hsiao, C. (2014). Analysis of panel data (No. 54). Cambridge university press.
• ITC (2016), International Trade Center Trademap Statistics.
• Kaplan, F. (2016). Türkiye’nin Meyve ve Sebze İhracatı: Bir Çekim Modeli Uygulaması. Journal of Yasar University, 11(42), 11-17.
• Khan, S., Haq, I. & Khan, D. (2013). An Empirical Analysis of Pakistan’s Bilateral Trade: A Gravity Model Approach, The Romanian Economic Journal, 16(48), s.103-120.
• Kutlar, A. (2000). Ekonometrik Zaman Serileri. Gazi Kitabevi.
• Nguyen, T. T. H., Tran, T.V.H, Tran, M.D., Hoang, V.H., Hoang, V.H., Nguyen, T.T.C, Hoang, X.Q.,Phan, H.N, Tran, K.H. & Tran, V.T. (2020). Impact Efficiency of Trade Agreements on Vietnam’s Rice Export, Management Science Letters, 10, 1085-1094.
• Nitsch, V. (2000). National Borders and International Trade: Evidence from the European Union, The Canadian Journal of Economics, 33(4), 1091-1105.
• Paas, T. (2002). European Integration and Eastward Enlargement Process in International Trade: Using a Gravity Approach for Exploring Bilateral Trade Flows. The 42nd Congress of the European Regional Science Association, Dortmund, Germany, 1-18.
• Sevela, M. (2002). Gravity-Type Model of Czech Agricultural Export, Agricultural Economics, 48 (10), s. 463-466.
• Sohn, C.H. (2005). Does the Gravity Model Explain South Korea’s Trade Flows?, The Japanese Economic Review, 56(4), 417-430.
• Zhou, M. (2010). Multidimensionality and Gravity in Global Trade, Social Forces, 88(4), 1619-1643.
• http://www.distancefromto.net/ Accession Date: 11.05.2020
• https://databank.worldbank.org/reports.aspx?source=world-development-indicators Accession Date: 11.05.2020
• https://stats.oecd.org/ Accession Date: 11.05.2020