Yazılı Kaynaklar Işığında Parion'da Tapınım Gören Kültler

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 2, 163 - 180, 30.12.2021

Şengül Dilek Ful

https://doi.org/10.48145/gopsbad.1005074

Öz

Günümüzde Çanakkale ili, Biga ilçesi Kemer köyü sınırları içerisinde yer alan Parion antik kenti, Ege dünyasını Karadeniz’e bağlayan stratejik bir konumda yer alması ve korunaklı bir limana sahip olması nedeni ile önemli bir ticaret merkezi haline gelmiştir. Böylece kent, hem komşu hem de deniz aşırı bölgeler ile sürekli ticari ilişkiler içerisinde bulunarak denizcilerin ve tüccarların uğrak yeri olmuştur. Bu durumun sonucunda Parion halkı, farklı kültürlerle tanışmış ve bu kültürlerin inanç sistemlerinden etkilenerek kendi ihtiyaçlarına cevap veren İsis-Serapis ve Eros gibi tanrıça ve tanrıları benimseyip kendi tanrılar dünyasına dahil etmişlerdir. Ayrıca geçim kaynağı balıkçılık ve özellikle bağcılık olmak üzere tarıma dayalı olan kentte, balık avının verimli geçmesi, ürünlerin bol ve bereketli olması için tüccarların, denizcilerin, balıkçıların koruyucu tanrısı olan bolluk ve bereket getiren Priapos gibi yerel tanrılara da ibadet etmeye devam etmişlerdir. Bununla birlikte, ilk Miletos kolonisi olarak kurulan Parion’da, ana kent Miletos’ta görülen Olympos tanrılarından Apollon ve Artemis tapınımı varlığını sürdürürken Anadolu’nun Roma hakimiyetine geçmesiyle birlikte tüm Anadolu’da olduğu gibi, MÖ 1. yüzyılda Roma kolonisi haline getirilen Parion’da Roma imparator kültleri de kurulmuştur. Bu çalışmada, yazılı kaynaklar ışığında Parion kentinde tapınım gören tanrı ve tanrıçaların belirlenmesi ve bununla bağlantılı olarak bu tanrı ve tanrıçalara ait olan kültlerin ortaya konulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Parion, Kült, Yazıtlar, Antik Kaynaklar, Sikkeler

Teşekkür

Yazıtların kontrolü konusunda yardımlarını esirgemeyen sayın Prof. Dr. Hasan MALAY’a teşekkürlerimi sunarım.

CULTS WORSHIPED IN PARION IN THE LIGHT OF WRITTEN SOURCES

Öz

Today, the ancient city of Parion, located within the borders of Kemer village in the Biga district of Çanakkale province, has become an important trade center due to its strategic location connecting the Aegean world to the Black Sea and having a sheltered port. Thus, the city has become a frequent destination for seafarers and merchants by having continuous commercial relations with both neighbouring and overseas regions. As a result of this situation, Parion people encountered with different cultures, were influenced by them, and adopted the goddesses and gods such as Isis-Serapis and
Eros, who responded to their needs, and included them into their own world of gods. Additionally, in the city, whose livelihood is based on agriculture, especially viticulture, Parion people continued to worship local gods such as Priapos, who were the source of abundance and fertility, the protector god of merchants, sailors and fishermen, in order for the fishing to be efficient and the products to be abundant and fertile. Besides, while the Olympus gods Apollo and Artemis, seen in the main city Miletos, continued to exist in in Parion, established as the first Miletus colony and transformed into a Roman colony in the 1st century BC as all Anatolia with the Roman domination, Roman emperor cults were also adopted. In this
study, it is aimed to determine the gods and goddesses worshiped in the city of Parion in the light of written sources and to reveal the cults belonging to these gods and goddesses

Anahtar Kelimeler

Parion, Cult, Inscriptions, Ancient Sources, Coins

Kaynakça

• Avram, A. (2004), “The Propontic Coast of Asia Minor”, M.H. Hansen, T.H. Nielsen (Ed.) An Inventory of Archaic and Classical Poleis, Oxford University Press, New York.
• Bekker Nielsen, T. (2010), “Fishing in the Roman World”, T.Bekker Nielsen, D.B.Casaola (Ed), Ancient Nets and Fishing Gear, Proceedings of the International Workshop on Nets and Fishing Gear in Classical Antiquity: A First Approach, Cádiz, 187-204.
• Boyana, H. (2004), “Priapos Kültü”, Tarih Araştırmaları Dergisi 22/35, 31-44.
• Çelgin, G. (1986), Eski Yunan Dininde ve Mitolojisinde Artemis, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Farnel, L. R. (1977), The Cults of The Greek of States IV, New York.
• Ful , Ş. D. (2009), “A Dedication to Isis and Serapis” Epigraphica Anatolica 42, 101.
• Hassan, F. (1998), “The Earliest Goddesses of Egypt”, L. Goodison- C. Morris (Ed.), Ancient Goddesses. The Myths and the Evidence, Great Britain, 98-112.
• Karayaka, N. (2007), Hellenistik ve Roma Döneminde Pisidia Tanrıları, İstanbul.
• Kasapoğlu, H. (2015), Parion Antik Kenti Roma Dönemi Terrakotta Figürinleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• Hesiodos, Theogonia, Eseri ve Kaynakları. Çev.: S. Eyuboğlu-A. Erhat. Ankara 1991.
• Keleş, V. (2014), “Parion Nekropolünde Ele Geçen Dört Altın Obje Üzerine Yeni Bir Değerlendirme” Olba XXII, 117-128.
• Keleş, V. (2018), “Some Observations on the Altar of Hermokreon in Parion”, Paros an its Colonies, Paros VI, 179-188.
• Plin. nat. (= G. Plinius Secundus “Yaşlı”, Naturalis Historia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Pliny Natural History. With an English translation by H. R. Rackham, W. H. S. Jones, D. E. Eichholz I-X. Cambridge, Mass.-London 1938-1971 (The Loeb Classical Library).
• Prêteux, F. (2005), “Priapos Bébryces Dans La Propontide Et Les Détroits : Succès D'un Mythe Local” Revue des Etudes Grecques 118, I, 246-265.
• Robert, L. (1955), Hellenica. Recueil d’Epigraphie deNumismatique et d’Antiquités Grecques, Vol: X, Paris, 266-282.
• Sayar, M. H. (2015), “Parion‟da Divus Vespasianus Augustus’a Bir Sunu”, C. Başaran, V. Keleş (Ed.), Parion Kazıları 10. Yıl Armağanı, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara, 163-166.
• Strab. (= Strabon, Geographika): Kullanılan Metin ve Çeviri: Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII - XIII - XIV). Çev. A. Pekman. İstanbul 1993.
• Tanrıver, C.; Kütük, S. (1993), The Katoikia of Daphnous and The Sanctuary of Apollon Daphnousios in the Territory of Apollonia ad Rhyndacum, Epigraphica Anatolica 21, 1993, 99-102, Pl. 12-14.
• Taşlıklıoğlu, Z. (1971), Trakya’da Epigrafya Araştırmaları II, İstanbul.