ADIYAMAN’DA EVLİLİKLE İLGİLİ İNANÇ VE UYGULAMALAR

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 2, 287 - 297, 30.12.2023

Abdulhamit Toprak

https://doi.org/10.48145/gopsbad.1378712

Öz

Düğünler; bir yörenin, toplumun ve milletin kültürünü, folklorunu, gelenek ve göreneklerini ortaya koyan; aileleri ve toplumu güçlendiren, akrabalık ilişkilerini güçlendiren dinamiklerdir. Her yörenin kendine özgü kültürü, folkloru ve gelenek-görenekleri vardır. İnsan hayatının önemli geçiş dönemlerinden biri olan evlilik; yapılan düğünle herkese duyurulur. Evlilik; kişiye toplum hayatında yeni bir kimlik kazandıran, ilk sosyal birlik olarak görülen ailenin oluşmasının temel dayanaklarından olan, soyun devamı için önemli bir yeri olan ve kültür, folklor ve gelenek-göreneklerin sürdürülmesi hususunda önem teşkil eden olgulardan biridir. Adıyaman yöresinde evliliklere ayrı bir önem verilir; çünkü evlilik “geniş aile” kültürünün temeli olarak görülür. Türk toplumunda evlilik; Kız görme, kız isteme, düğün ve evlilik çeşitli aşamalardan oluşan önemli bir geçiş dönemidir. Yaptığımız araştırmada Adıyaman yöresinde, evlilikte bu geçiş döneminin her aşamasının görüldüğünü söyleyebiliriz; ancak her yörede olduğu gibi Adıyaman’da da bu geçiş dönemlerinin farklı bir şekilde icra edildiği görülmektedir. Ülkemizin kavşak bir noktada olması, savaş, göç gibi sebeplerden ötürü pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu durum; kültürde, folklorda ve gelenek-göreneklerde; dolayısıyla bir geçiş dönemi olan evlilikte de birtakım farklılık ve zenginlikleri de beraberinde getirmiştir. Yörede beşik kertmesi, berdel, çok eşlilik gibi evliliklerin geçmişte az da olsa görüldüğü tespit edilmiştir. Günümüze geldikçe bu evliliklerin artık görülmediğini söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman, Düğün, Kültür, Geçiş Dönemi

Etik Beyan

Makalem daha önce herhangi bir yerde yayımlanmamıştır.

Teşekkür

emekleriniz için çok teşekkür ederim

Kaynakça

• Alsaç, F. (2022), Orta Asya’dan Anadolu’ya Baraklar “Medya Aracılığıyla Kültürel Bellek Mekânlarının Korunması: Türkmen Evlenme Âdetleri Bağlamında ‘Türkmen Düğünü Dizisi’, Gaziantep: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Kültür yayınları
• Atalay, B. (1998), Divânü Lügati’t-Türk Tercümesi, C.I-IV, Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları.
• Ataman, S. Y. (1992), Eski Türk Düğünleri ve Evlenme Ritleri, Ankara: Kültür Bakanlığı yayınları.
• Bilmen, Ö. N. (2019), Büyük İslam İlmihali 37.B. İstanbul: Semerkand yayınları.
• Eker, G. Ö. (2000), “Türk Düğün Geleneği İçinde Karakeçili Türk Düğününün Ritüel Açıdan Değerlendirilmesi”, Milli Folklor 12 (46), 92-100.
• El A., İ. B. M. (2019), Keşfü’l-Hafâ C. 2. İstanbul: Beka yayıncılık.
• Ergin, M. (1989), Dede Korkut Kitabı I, Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları.
• Görmez, M.- Özafşar M. E. vd. (2019), Hadislerle İslam C. 4. İstanbul: İleri Basım Matbaacılık.
• Görmez, M.- Özafşar M. E. vd. (2020), Hadislerle İslam C. 4. İstanbul: İleri Basım Matbaacılık.
• Halaçoğlu, Y. (1988), Adıyaman, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi C.1, 377-379.
• Has Hacip, Y. (1991), Kutadgu Bilig (çev. R. Rahmeti Arat) Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Irmak, Y. (2016), “Doğumdan Ölüme Bingöl Geçiş Dönemleri İnanç ve Uygulamaları”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Bingöl Üniversitesi, 6 (11), 113-132.
• Irmak, Y. (2018), Almancı Batı Avrupa Göçmen Türk Toplumuna Sosyo-Kültürel Bir Bakış, Ankara: Berikan Yayınevi.
• Nevevî, İ. (2011), Riyâzu’s Sâlihîn Muhtasar 8. Baskı, İstanbul: Işık yayınları.
• Ögel, B. (2001), Türk Mitolojisi I, İstanbul: MEB.
• Örnek, S. V. (2014), Türk Halkbilimi, Ankara: Bilgesu.
• Özsoy, B. S.(2006), Dede Korkut Kitabı, Ankara: Akçağ.
• Sakaoğlu, S. (2013), 101 Anadolu Efsanesi. Ankara: Akçağ.
• Saraç, Ö. (2014), Halkbilimi Açısından Boyabat’ta Kültürel Değişim, Ondokuz Mayıs Üniversitesi SBE., Doktora tezi, Samsun.
• Yağınlı, A. A. (2004), Adıyaman Ağzı ve Kültürü Adıyaman: Özgül Ofset.