TÜRKİYE’DE 6 ŞUBAT DEPREMİ SONRASI TACİRLERİN ELEKTRONİK TİCARETTE FİKRİ SINAİ HAK VE MARKA KONUMLANDIRMA ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 1, 68 - 83, 29.06.2024

Selminaz Adıgüzel

https://doi.org/10.48145/gopsbad.1434351

Öz

Bu araştırmada Türkiye’de Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 6 Şubat depremleri sonrasında tacirlerin e-ticarette fikri sınai haklar ve marka konumlandırma algıları incelenmiştir. Araştırmanın anketi Berkan Yanar, Murat Korkmaztarafından hazırlanmış ve araştırmacılardan anket kullanım izni alınmıştır. Araştırmaya katılan deprem bölgesinde yaşayan 120 tacirden onay alınarak araştırma başlatılmıştır. Araştırmanın ankettinde, 5’li Likert ölçeği kullanılmıştır. Ankette demografik özellikler de içeren toplam 86 maddeye yer verilmiştir. Anket için Etik Kurul Onayı alınmıştır. Araştırmanın evreni Türkiye’de deprem bölgesindeki tacirlerdir. Araştırmada örneklem olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin seçilmesinin temel sebebi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin, deprem bölgesi olması, bu nedenle devlet tarafından elektronik ticaretin yaygınlaştırılması konusunda desteklenmesidir. Bu araştırmada Anova, tekyönlü varyans, tukey testi ve t testi yapılmıştır. Araştırmaya katılan tacirlerde marka tercihleri konusunda kadın ve erkekler arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık olmadığı, tacirlerin ticarette Meta’yı diğer sosyal medya pazarlarına göre daha sık kullandığı (%83), ticarette pc, tabletten çok , mobil telefon kullandıklarıı (%100),
bekarların evlilere göre daha çok markalı ürün tercih ettiği, eğitim değişkenine göre marka tercihleri arasında, (sig 0,425) anlamlı farklılık olmadığı, eğitim seviyesi yükseldikçe markalı ürün tercih etme ortalamalarının da yükseldiği görülmüştür. Elektronik ticarette fikri, mülkiyet hakları konusunda devlet denetimlerinin ve cezai müeyyidelerin arttırılması, yapay zekâ teknolojisiden istifade edilmesi gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Fikri Mülkiyet Hakkı, Deprem, Marka Konumlandırma, Elektronik ticaret

Etik Beyan

BU MAKALENİN YAZILMASI ÖNCESİNDE HARRAN ÜNİVERSİTESİNDEN ETİK KURUL ONAYI ALINMIŞTIR ( 19.10.2023 TARİH VE 2023/161 SAYILI )

Destekleyen Kurum

DESTEKLEYEN KURUM YOKTUR

Teşekkür

ESERİN HAZIRLANMASINDA EMEĞİ GEÇEN TÜM EKİBE TEŞEKKÜR EDERİM.

INVESTIGATION OF TRADERS' PERCEPTIONS OF INTELLECTUAL PROPERTY AND BRAND POSITIONING IN ELECTRONIC COMMERCE AFTER THE 6 FEBRUARY EARTHQUAKE IN TÜRKİYE

Öz

Innovations in technology enable rapid change in e-commerce. The restrictions experienced in the world due to the Covid 19 epidemic have contributed greatly to the development of electronic commerce. In this research, merchants' perceptions of intellectual industrial rights and brand positioning in E-commerce were examined after the February 6 earthquake in the Southeastern Anatolia Region of Turkey. In the research, studies carried out by researchers in the literature on intellectual industrial rights, which are the basis of the brand concept, are included. Approval was obtained from 120 traders living in the earthquake zone who participated in the research. The survey of the research was prepared by Berkan Yanar and Murat Korkmaz and permission to use the survey was obtained from the researchers. A 5-point Likert scale was used in the survey. By asking a total of 86 questions about demographic characteristics, demographic graphs of the participants were prepared and the frequencies and percentages of the data were given. An Ethics Committee Report was received for the survey. The population of the research is the trader’s doing business in the earthquake zone in Turkey. The main reason for choosing the Southeastern Anatolia Region as a sample is that the Southeastern Anatolia Region is an earthquake zone.For this reason, the government should support the spread of electronic commerce. In this region, which receives state support, merchants' intellectual property and brand perceptions are important in terms of consumer satisfaction. In this research, ANOVA, one-way variance, Tukey test and t test were performed. It was observed that intellectual property rights were effective on the perception of brand value among the participants of the research

Anahtar Kelimeler

Intellectual Property Rights, Earthquake, Brand Positioning, Electronic commerce

Kaynakça

• Aaker, D, A. (1996), Building Strong Brands, Free Press.
• Aaker, A. & Shansby, G. (1982), " Positioning Your Product", Busines Horizons, 25 ,1: 56-62. https://doi.org/10.1016/0007-6813(82)90130-6.
• Adıgüzel, S, (2023) E Ticaret Sosyal Medyada Dijital Pazarlama Marka Yönetimi Stratejileri, Legal Yayınevi , 1, Ankara.
• American Marketing Association. (2023), Pazarlamaya Giriş., http://www. tml.web.r/download/pazarlamaya-giris. pdf, (Erişim Tarihi: 20 Ocak 2024).
• Anadolu Ajansı. (2024), Deprem Bölgesinde E-Ticarette Beklentisi Arttı, https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/salgin-donemindeartan-e-ticarette-bu-yil-da-beklenti-buyuk/2684718,(Erişim Tarihi: 20 Ocak 2024).
• Arıkan, A, S. (2007), "Avrupa Topluluğu'nda Fikri-Sınai Mülkiyet Haklarıve Son Gelışmeler" , Avrupa Çalışmaları Dergisi 7, 1, :149-173. https://doi.org/10.1501/Avraras_0000000119
• Arora, R.; Stoner, C. (2009), "A Mixed Method Approach To Understanding Brand Personality", Journal Of Product And Brand Management, 18,4: 272-283 DOI: 10.1108/10610420910972792
• Batı, U. (2018) . Marka Çağrışımı ve Marka Konumlandırması, https://www.halkbankkobigelisim.com.tr/markacagrisimivemarkakonumlandirmasi-2631.html Erişim Tarihi: 20 Ocak 2024).
• Bilen, R. (2024) Marka Çağrışımı Nedir, Kullanım Alanları Nelerdir https://currentworks.com.tr/markacagrisimi/#:~:text=Marka%20%C3%A7a%C4%9Fr%C4%B1%C5%9F%C4%B1 %C4%B1%2C%20bir%20markan%C4%B1n%20logosu,ihtiya%C3%A7lar%C4%B1na%20ve%20tercihlerine%20uygun%20. (Erişim Tarihi: 15 Şubat 2024).
• Blackwell, R. D.; Miniard, P.W& Engel, J. F. (2006), Consumer Behavior, Boulevard Mason, Thomson Higher Education.
• Borden, N,. H. (1964). The Concept of the Marketing Mix. Journal of Advertising Research, 4,, 2-7. http://www.jar.warc.com
• Branding. (2022), Dünyanın En Değerli 500 Markası. https://www.brandingturkiye.com/dunyaninen-degerli-500-markasi2022-tam-liste/. (Erişim Tarihi: 20 Ocak 2024).
• Brooksbank, R. (1994), "The Anatomy Of Marketing Positioning Strategy", Marketing Intelligence & Planning, 12:10-14. https://doi.org/10.1108/02634509410060695
• Bulut, E. (2012), "Pazarlama İletişiminde Yeni Yaklaşımlar Kapsamında Sosyal Medya Uygulamaları ve Etkili Kampanya Örnekleri", (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Sanatları Programı: İletişim Sanat. İstanbul.
• Byrnes, J. P.; Miller, D. C.& Schafer, W. D. (1999), "Gender Differences in Risk Taking: A Metaanalysis", Psychological Bulletin, 125 ,3::367–383. https://doi.org/10.1037/0033-2909.125.3.367
• Carlin, E.; Kirk, A; Hawkins, R.; Levente, L.& Cristobal, R. K. (2018), "The Ideational Approach To Populism:
• Carol, J.; Simon, J &Sullivan, M. (1993), "The Measurement And Determinants Of Brand Equity: A Financial Approach", Marketing Science Informs, 12 ,1: 28-52.
• Cevahir E. (2020) . SPSS ile Nicel Veri Analizi Rehberi, Kibele Yayınları.
• Clifton, R. (2009), Brand Strategy in: Brands And Branding. Bloomberg Press. Concept, Theory And Analysis, Extremism And Democracy. https://doi.org/10.4324/9781315196923
• Cop, R, Baş, Y. (2010). "Marka Farkındalığı ve Marka İmajı Unsurlarına Karşı Tüketici Algıları Üzerine Bir Araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(19), 321-340.
• Crawford, С. (1983), "Positioning A Conceptual Review And Taxonomy Of Alternatives", The University Of Michagan Division Of School Of Business Administration, 1-32.
• Cristina, C.; Porrala, J. & Manginb, L. (2017), "Store Brands Purchase Intention Examining The Role Of Perceived Quality", European Research On Management And Business Economics 23,2: 90-95. DOI: 10.1016/j.iedeen.2016.10.001
• Çelik, A , E. (2006). "Marka Değerleme". Muhasebe ve Finansman Dergisi ( 31), 195-208
• Darley, W.; Luethge, D. (2019), Management and Business Education in Africa: A Post-Colonial Perspective Of International Accreditation. Academy Of Management Learning, 18. DOI:10.5465/AMLE.2016.0086
• Davis, L.; Benny, R. B. (1974), "Perception of Marital Roles in Decision Processes". Journal Of Consumer Research ,1, 1:51-62 DOI: 10.1086/208581
• Delbari, M. (2021), "Türkiye’de Yaşayan Yabancıların Hazır Giyim Sektöründe Marka Tercihlerini Etkileyen Faktörlerin Belirlemesine Yönelik Bir Çalışma", (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Derneği, E. T. (2023). Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu. https://etid.org.tr/haberdetay.php?haber=iyzico-etid.( erişim Tarihi 12.02.2024).
• Devrani, T. K. (2009), "Marka Sadakati Öncülleri: Çalışan Kadınların Kozmetik Ürün Tüketimi Üzerine Bir Çalışma", Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14,3: 407-421.
• Dolatabadi, H. R.; Kazemi, A & Rad, N. S. (2012), "The Impact Of Brand Personality And Sales Promotions On Brandequity (Case Study: Cosmetic Products Retailers". International Journal Of Academic Research in Business And Social Sciences, 2: 294-309.
• Dreyfuss, P. ; Henning,, T.; Niriksha M; Goldstein,, B.; Nikolai B .(2009). "The Ability Of Multi-Site, Multi-Depth Sacral Lateral Branch Blocks To Anesthetize The Sacroiliac Joint Complex Affiliations Expand" Randomized Controlled Trial Pain Med, 10(4):679-88. DOI: 10.1111/j.1526-4637.2009.00631.x
• Durante, M.; Ashley, R. A &Vladas, G. (2014), "Fertility Can Have Different Effects On Single And Nonsingle Women: Reply To Harris And Mickes", Sage Journals 25:5. DOI: 10.1177/0956797614524422
• Ehrenberg, A. (2000), "Repetitive Advertising And The Consumer", Journal Of Advertising Research, 40:6. DOI: 10.2501/JAR-40-6-39-48
• EKATA. (2023), E-commerce Fraud Trends And Statistics Merchants Need to Know in 2023, https://ekata.com/blog/ecommerce-fraud-trends and-statistics- merchants-need-to-know-in-2023/ (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2024).
• Ekin, A.; Yücel, E. (2023), Marka Nedir, https://www.ekinhukuk.com.tr/marka/ (Erişim Tarihi: 14 Ocak 2024).
• Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği, Türkiye E-Ticaret Ekosistemi Raporu, https://etid.org.tr/haberdetay.php?haber=iyzico-etid. (Erişim Tarihi: 11 Ocak 2024).
• European Parliament, (2023), Europeans Concerned By Cost Of Living Crisis And Expect Additional EU Measures, https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20230109IPR65918/europeans-concerned-by-cost-of-living-crisisand-expect-additional-eu-measures (Erişim Tarihi: 11 Ocak 2024).
• Feingold, A. (1994), "Gender Differences in Personality: A Meta-Analysis", Psychological Bulletin, 116, 3: 429–456. https://doi.org/10.1037/0033-2909.116.3.429
• Gabriella, S. (2011), The International Brand Valuation Manual: A Complete Overview And Analysis Of Brand Valuation Techniques Methodologies And Applications, John Wiley & Sons.
• Gil, R. B.; Andres, E. F & Salinas, E. M. (2007), "Family As A Source Of Customer-Based Brand Equity", Journal Of Product Brand Management, 16:188-199. https://doi.org/10.1108/10610420710751564
• Hartmann, D.; Gerteis, J. (2005), "Dealing With Diversity: Mapping Multiculturalism in Sociological Terms, Sociological Theory", Wiley, 25: 218-240.
• Hasan, M.; Kazi, T.U & Bhattacharjee, H. (2015), "Brand Valuation Of Commercial Banks İn Bangladesh An Application Of Marketing Profitability", Journal Of Business Theory And Practice, 2, 3:159-177. DOI10.22158/jbtp.v3n2p159
• Hofmann, E. (2005), Supply Chain Finance: Some Conceptual Insights And Logistic Management, Springer Link, 203-214. DOI: 10.1007/978-3-322-82165-2_16
• Iyzico.(2023),Türkiye E-Ticaret Ekosistemi 2023 Raporu, https://media.iyzico.com/b/2023/07/2022-e-ticaret ekosistemiraporu.pdf. (Erişim Tarihi: 15 Ocak 2024).
• Janiszewska, K.; Andresa, I. (2012), "The Strategic İmportance Of Brand Positioning İn The Place Brand Concept: Elements, Structure And Application Capabilities", Journal Of International Studies, 5, 1: 9-19.
• Janoskova, K.; Krizanova, A. (2017), "Comparison Of Selected İnternationally Recognized Brand Valuation Methods", Economia Copernicana, Institute Of Economic Research, 8,1, 99-110. DOI: https://doi.org/10.24136/oc.v8i1.7
• Karaca, O. U. (2022). Fikrî ve Sınai Mülkiyet Haklarının E-Ticaret Sırasında Korunmasına İlişkin Yeni Dönem . https://iprgezgini.org/2022/12/30/fikri-ve-sinai-mulkiyet-haklarinin-e-ticaret-sirasinda-korunmasina-iliskin-yeni-donem/. (Erişim Tarihi 12.03.2024).
• Karpinska, M. (2021), "Women Are More Likely To Buy Unknown Brands Than Men: The Effects Of Gender And Knownversus Unknown Brands On Purchase İntentions", Journal Of Retailing And Consumer Services, 58,18. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2020.102273
• Keller, K. (2006), Strategic Brand Management: Building, Measuring And Managing Brand Equity, Academic Internet Publishers Incorporated.
• Keller, K.; Apeiria, T & Georgson, M. (2011), Strategic Brand Management A European Perspective. Pearson Education Limited.
• Kızılaslan, H.; Gönültaş, H. (2011). "Bilişim Teknolojisinin Tarım Ürünlerinin Pazarlamasındaki Konum ve Önemi", Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1, 28: 1-11.
• KOSGEB, Depremden Etkilenen İşletmelere Ödemeler Başladı, https://www.kosgeb.gov.tr/site/tr/genel/detay/9015/depremden-etkilenen-isletmelere-odemeler-basladi(Erişim Tarihi 12.02.2024).
• Köse M. Y.; Dilan S. K, (2022) Dijital Dünyada Fikri Mülkiyet Hakkı İhlallerinden Kim Sorumlu? https://www.hkavukatlik.com/tag/6769-sayili-kanun-30-1-yargitay-kararlari/(Erişim Tarihi 12.02.2024). Kültür ve Turizm Bakanlığı, Fikri Mülkiyet Hukuku Fasıl 7, https://web.telifhaklari.gov.tr/Fikri-Mulkiyet-Hukuku-Fasli-Fasil7, https://web.telifhaklari.gov.tr/Fikri-Mulkiyet-Hukuku-Fasli-Fasil-7, (Erişim Tarihi 12.04.2024).
• Lacobucci, D.; Ostrom, A. (1993), "Gender Differences İn The İmpact Of Core And Relational Aspects Of Services On The Evaluation Of Service Encounters", Journal Of Consumer Psychology, 3, 2: 257–286. https://doi.org/10.1016/S1057-7408(08)80017-4
• Ladhari, R.; Tchetgna, N. M. (2015),"The İnfluence Of Personal Values On Fair Trade Consumption," Journal Of Cleaner Production, 87: 469-477. http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2014.10.068
• Media, I. (2023 ). Amazon Türkiye ve PwC Türkiye araştırdı. https://ictmedia.com.tr/haber/amazon-turkiye ve-pwc-turkiyearastirdi.(Erişim Tarihi 12.02.2024).
• Melnyk, V. (2009), "Are Woman More Loyal Customers Than Men? Gender Differences İn Loyalty To Firms AndIndividual Service Providers", Journal Of Marketing, 4, 73: 82-96 . DOI: 10.1509/jmkg.73.4.82
• Monroe, K.B. (1976), "The Influence Of Price Differences And Brand Familiarity On Brand Preferences", Journal Of Consumer Research, Oxford University Press, 3 ,1: 42-49.
• Öncel, M. (2010), "Marka ve Markanın Önemi", Ankara Hukuk Fakültesi, Ticaret Hukuku A. B. Sosyal Bilimler Dergisi, 3 .
• Parrish, E. (2003). Niche Market Opportunities in the Global Marketplace ,Doctoral dissertation, College of Textiles, North Carolina State University, Raleigh, NC.
• Peter, M. (2023), Markalar Tek ve Tatmin Edici 'Solo'lara Daha Fazla Önem Vermeli, https://www.contagious.com/news-andviews/4-kinds-of-singles-and-how-brands-can-stand-out-by-selling-tothem, (Erişim Tarihi: 11 Ocak 2024).
• PWC, (2023). Consumer Insigts Survey Report. https://www.pwc.com.tr/consumer-insights-survey. (Erişim Tarihi: 10 Ocak 2024).
• Ramasamy, B. (2008), "Brand Value And Firm Performance Nexus: Further Empirical Evidence", Journal Of Brand Management, 15, 55. doi: 10.1057/palgrave.bm.2007.4; doi:10.1057/palgrave.bm.2007.
• Saad, G.; Gill, T. (2000), "Applications Of Evolutionary Psychology İn Marketing", Psycology Marketing, Wiley ,17,12:1005. https://doi.org/10.1002/1520-6793(200012)17:12<1005::AID-MAR1>3.0.CO;2-H
• Saqib, N. (2021), "Positioning A Literature Review", PSU Research Review, 5, 2: 141-169. https://doi.org/10.1108/PRR-06-2019-0016
• Saleem, S.; Saleem, T. (2022). "Disaster, E-Commerce, and Panic Buying". In: Arafat, S.Y., Kumar Kar, S., Kabir, R. (eds) Panic Buying and Environmental Disasters. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-031-10278-3_14
• Salinas, G. (2009), The International Brand Valuation Manual: A Complete Overview And Analysis Of Brand Valuation Techniques, Methodologies And Applications, John Wiley& Sons, West Sussex.
• Shephard, R.; Chelly, J.; Mohamed, S.; Hermassi, S.; Aouadi, R. (2014), "Effects Of 8-Week İn-Season Plyometric Training On Upper And Lower Limb Performance Of Elite Adolescent Handball Players", Journal Of Strength And Conditioning Research 28 ,5: 1401-1410. doi: 10.1519/JSC.0000000000000279.
• Simon, C.J.; Sullivan, M.W. (1993), "The Measurement And Determinants Of Brand Equity: A Financial Approach", Marketing Science, 12 ,1: 28-53. https://doi.org/10.1287/mksc.12.1.28
• Sümer S I.; Eser, Z. (2006). “Pazarlama Karması Elemanlarının Evrimi”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8, 1.
• Temporal, P. (2011), İleri Düzey Marka Yönetimi, Değişen Dünyada Markaları Yönetmek, İstanbul. The Brand Age Yayınları. Ticaret Bakanlığı, (2023). Ticari Fikri Mülkiyet Hakları, Https://Ticaret.Gov.Tr/Gumrukislemleri/Sikcasorulansorular/Ticari/Fikri-Mülkiyet-Hakları, (Erişim Tarihi: 15.01.2023).
• Torlak, Ö.; Doğan, V. (2011), "Üniversite Adaylarının Üniversite Marka Algılarının Üniversite Tercihlerine Etkilerinin Ölçümü. Eskişehir Örneği", İşletme Fakültesi Dergisi, 12, 1: 97-113.
• Trout, J.; Ries, A. (1986), Positioning: The Battle For Your Mind. Mcgraw/Hill. https://doi.org/10.1007/978-1-349-22167-7_9
• Trout, J.; Rivkin., S. (1995), The New Positioning, Mcgraw-Hill Companies.
• Valkenburg, P. M., Schouten, A. P., & Peter, J. (2005). "Adolescents’ identity experiments on the internet." New Media & Society, 7(3), 383-402. https://doi.org/10.1177/1461444805052282
• Vilches, S.; Montero, A.; Pandit, R.; Bravo, O &; Chih, W. (2018), "What Loyal Women (And Men) Want: The Role Of Gender And Loyalty Program Characteristics in Driving Store Loyalty", Journal Of Retailing And Consumer Services ,44 :64-70. DOI: 10.1016/j.jretconser.2018.06.003
• Yaman, F; Özharputlu, H. (2017) "Renklerin Çağrıştırdığı Markalar ve Afyon İlinde Bir Araştırma", International Journal of Business, Economics and Management Perspectives Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi 2,7:1-11 DOI : 10.20989/ijbemp.32.
• Yanar, B.; Korkmaz, M. (2013), "Fikri ve Sınai Haklar Marka Konumlandırmanın Müşteri Algısına Etkisinin İncelenmesi". Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, 1,17: 9-30.
• Yang, K, Zheng J. (2018). "Intellectual Property Management of E-commerce Enterprises From a Policy Driven Perspective", Advances in Economics, Business and Management Research (AEBMR), , 54. 5th International Conference on Management Science and Management Innovation (MSMI)
• Yılmaz, M. (2002), "Lotka Yasası Ve Türkiye'de Kütüphane Ve Bilgi Bilimi Literatürü." Türk Kütüphaneciliği, 16 ,1:61-69.
• Zachary S.; Johnson, Y. Jung L.; Minoo & Talebi A, J (2018) "Brand Associations: The Value Of Ability Versus Social Responsibility Depends On Consumer Goals "Brand Manag Macmillan Publishers Ltd 225:27–37, DOI 10.1057/s41262-017-0070-4 DOI: 10.1057/s41262-017-0070-4